Andrzej Regulski Toruń, 9 listopada 2012 r.

1. Analiza potrzeb rozwojowych województwa kujawsko-pomorskiego w kontekście nowej perspektywy finansowej UE 2014-2020 Andrzej Regulski Toruń, 9 listopada 2012 r.

2. plan na dzisiaj • kilka słów o naszym badaniu • kontekst badania – co zmieniło się w otoczeniu regionu w ostatnich latach? • najważniejsze trendy rozwojowe i wyzwania • dotychczasowe kierunki interwencji • identyfikacja potrzeb • najważniejsze rekomendacje

3. o badaniu

4. metody badawcze • analiza dostępnych materiałów źródłowych • analiza danych pierwotnych • ankieta JST (142 wypełnione kwestionariusze) • ankiety potencjalnych beneficjentów • uczelnie (21), instytucje nauki (11) • instytucje edukacji (140), sportu (33), turystyki (7) i kultury (42) • instytucje ochrony zdrowia (50) i pomocy społecznej (54) • organizacje pozarządowe (90), instytucje otoczenia biznesu (26) • przedsiębiorstwa (200) • ankieta mieszkańców województwa (112) • badania jakościowe • wywiady indywidualne: twórcy polityki regionalnej oraz przedstawiciele kluczowych beneficjentów (28) • wywiad grupowy (12)

5. kontekst badania

6. nowe dokumenty strategiczne

7. Strategia Rozwoju WK-P Proces aktualizacji – najważniejsze wnioski z punktu widzenia prac nad nowym programem operacyjnym: • silne wyeksponowanie sytuacji na regionalnym rynku pracy • nieco zmienione podejście do branż specjalizacji regionalnej gospodarki • Bydgosko-Toruński Obszar Metropolitalny wymieniony z nazwy, równolegle przewidziane wsparcie dla ośrodków subregionalnych • podniesienie jakości usług publicznych jako narzędzie zwiększenia spójności społecznej województwa

8. zmieniony zakres interwencji • cele tematyczne – większy akcent na innowacyjność i „zieloną” gospodarkę • ring-fencing (minimalne pułapy dla celów tematycznych) • 50% na innowacyjność (cel 1), technologie ICT (cel 2), wsparcie MSP (cel 3) oraz niskoemisyjną gospodarkę (cel 4) • 25% na zwiększanie zatrudnienia (cel 8), przeciwdziałanie wykluczeniu (cel 9) oraz edukację (cel 10) • mniej środków na lokalną infrastrukturę transportową i społeczną • większa koncentracja środków  nadmierne rozproszenie jednym z głównych zarzutów dotyczących obecnego okresu programowania

9. nowa architektura programów • kontynuacja regionalnych programów operacyjnych • większa decentralizacja • wsparcie dla EFS i EFRR w ramach jednego programu – po raz pierwszy będzie możliwe zaprogramowanie na poziomie regionu „miękkiego” komponentu interwencji • najprawdopodobniej: 1 cel tematyczny = 1 oś priorytetowa • nowe narzędzia realizacyjne • Zintegrowane inwestycje terytorialne (ZIT) – jeden instrument dla Bydgoszczy i Torunia • Rozwój lokalny kreowany przez społeczność (RLKS) • kontrakt terytorialny (KT)

10. wyzwania rozwojowe

11. reszta kraju ucieka poziom PKB dynamika firm Województwo kujawsko-pomorskie powoli nadrabia dystans rozwojowy dzielący je od krajów Unii Europejskiej, ale równolegle traci pozycję w kraju – także w stosunku do najsłabiej rozwiniętych województw Polski Wschodniej stopa inwestycji prywatnych

12. niewykorzystany potencjał metropolii • najsłabsza dynamika rozwoju wśród miast wojewódzkich – pomimo bardzo dobrego stanu wyjściowego • spadek liczby mieszkańców

13. problem spójności wewnętrznej dramatyczna sytuacja dużej części lokalnych rynków pracy pomimo bliskości potencjalnych ośrodków wzrostu – 65% powiatów w grupie ¼ jednostek o najwyższej stopie bezrobocia w całej Polsce

14. wyzwania – podsumowanie • W jaki sposób wspierać regionalną gospodarkę, aby zwiększyć dynamikę powstawania nowych miejsc pracy oraz - w konsekwencji - radykalnie ograniczyć bezrobocie? • W jaki sposób wspierać rozwój Bydgosko-Toruńskiego Obszaru Metropolitalnego, aby docelowo wytworzyć impuls rozwojowy dla pozostałych części województwa? • Jak skutecznie zwiększyć spójność bardzo zróżnicowanego obecnie województwa, zarówno w wymiarze społecznym, jak i przestrzennym?

15. dotychczasowe kierunki interwencji

16. ogólnie niski poziom absorpcji środków NPR 2004-2006 przeciętny poziom absorpcji środków w ramach NPR, najniższy poziom absorpcji w ramach NSS (szczególnie niski poziom wykorzystania programów krajowych) NSS 2007-2013

17. NPR vs. NSS NPR 2004-2006 NSS 2007-2013

18. alokacja środków w ramach NSS wszystkie programy operacyjne

19. zróżnicowanie przestrzenne absorpcji

20. pozytywne oddziaływanie makroekonomiczne PKB per capita PKB per capita w 2011 r. wyższy o około 3 pkt. proc. w porównaniu ze scenariuszem bazowym stopa bezrobocia w 2011 r. niższa o około 3 pkt. proc w porównaniu ze scenariuszem bazowym stopa bezrobocia

21. ocena jakościowa - wybrane obserwacje • wsparcie dla firm • niezaspokojone zapotrzebowanie na bezzwrotne dotacje, ograniczony popyt na instrumenty zwrotne • ryzyko wystąpienia efektu „jałowej straty” • problem oceny innowacyjności • wsparcie dla IOB – ograniczenia podażowe i popytowe • Krajowa Rezerwa Wykonania i pakiet antykryzysowy a optymalność wykorzystania środków • projekty „miękkie” • duże zastrzeżenia dotyczące trwałości wsparcia • EFS uzupełnia lukę w środkach z Funduszu Pracy • powszechnie znane patologie rynku szkoleniowego • kontrowersje wokół systemu realizacji

22. identyfikacja potrzeb i wybrane rekomendacje

23. perspektywa firm: dotacje inwestycyjne zapotrzebowanie na wsparcie bezpośrednie zapotrzebowanie na usługi IOB • przedsiębiorcy „rozpuszczeni” dotacjami? • ograniczone zainteresowanie bardziej zaawansowanymi usługami IOB

24. perspektywa JST: inwestycje infrastrukturalne priorytety infrastrukturalne – przede wszystkim gospodarka komunalna i infrastruktura transportowa pozostałe priorytety – stosunkowo niewielkie deklarowane zapotrzebowanie na podnoszenie kwalifikacji

25. zdolności absorpcyjne ograniczenie budżetowe – wskaźnik zadłużenia priorytetowe obszary wsparcia

26. perspektywa mieszkańców postulaty dotyczące sytuacji w województwie postulaty dotyczące sytuacji w miejscowości

27. wymiar gospodarczy • Rozwój sektora przedsiębiorstw poprzez podniesienie poziomu inwestycji • utrzymanie wysokiej alokacji na MŚP • większa dywersyfikacja instrumentów – wzrost efektywności interwencji (EFRR, EFS) • bardziej restrykcyjne podejście do wsparcia innowacji (faktyczna innowacyjność jest ważna, udawana – niekoniecznie)  inne instrumenty • Systemowe wsparcie otoczenia biznesu • zaawansowane instrumenty wsparcia dla firm (popytowe i podażowe wsparcie działalności IOB) • rozwój systemu wsparcia i obsługi inwestorów zewnętrznych (tereny inwestycyjne w obszarze funkcjonalnym metropolii) • Rozwój zaplecza kadrowego, przede wszystkim w ramach metropolii bydgosko-toruńskiej • jednoznaczne preferencje dla kierunków inżynieryjnych • zachęty do podejmowania pracy naukowej w regionie

28. wymiar społeczny • Rynek pracy (elastyczne dopasowanie do warunków gospodarczych): • duże szanse wynikające z integracji w wsparcia z EFS ze wsparciem z EFRR • szkolenia – nowy model wsparcia • duży potencjał koordynacji w obszarze polityki społecznej i polityki rynku pracy • grup o szczególnych potrzebach na rynku pracy • Usługi publiczne (impuls prorozwojowy): • przedszkola na terenach wiejskich • systemowe podejście do podnoszenia jakości szkolnictwa na wszystkich poziomach: nauczyciele; preferencje dla kierunków przyrodniczych • ochrona zdrowia – poprawa dostępu do usług specjalistycznych (demografia) • kultura – wzrost dostępności instytucji kultury + funkcje metropolitalne • wspieranie powiązań funkcjonalnych (w połączeniu z rozwojem transportu zbiorowego) w ośrodku metropolitalnym oraz w ośrodkach subregionalnych

29. wymiar infrastrukturalny • Zdecydowanym priorytetem jest poprawa stanu oraz funkcjonowania komunikacji publicznej wraz z powstawaniem multimodalnych węzłów koncentrujących kilka środków transportu (koordynacja powiązań funkcjonalnych, przede wszystkim z ośrodkiem metropolitalnym) • W kontekście infrastruktury społeczeństwa informacyjnego potrzeby dotyczą kontynuacji projektów systemowych rozpoczętych w aktualnej perspektywie – dalszego rozwoju e-usług, a także zwiększania dostępności szerokopasmowego Internetu • Potrzeby w obszarze ochrony środowiska wynikające z obowiązujących dyrektyw: • poprawą czystości wód i gospodarki wodno-ściekowej • ograniczeniem źródeł niskiej emisji z wykorzystaniem OZE

30. podsumowanie

31. najważniejsze rekomendacje

32. dziękuję za uwagę!