1 / 49

Aansprakelijkheid Scholen

Aansprakelijkheid Scholen. Mr. B.M. (Brechtje) Paijmans KBS Advocaten / Universiteit Utrecht 26 november 2010. www.kbsadvocaten.nl. NRC Handelsblad 11 maart 2006. Schade op school: aansprakelijke partijen. School(bevoegd gezag) –> onderwerp vandaag

sook
Download Presentation

Aansprakelijkheid Scholen

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Aansprakelijkheid Scholen Mr. B.M. (Brechtje) Paijmans KBS Advocaten / Universiteit Utrecht 26 november 2010 www.kbsadvocaten.nl

  2. NRC Handelsblad 11 maart 2006

  3. Schade op school:aansprakelijke partijen • School(bevoegd gezag) –> onderwerp vandaag • Schoolbestuur –> art. 2:9 BW (hoge drempel) • Werknemer/vrijwilliger –> art. 6:162 BW • (doorgaans is ook de school aansprakelijk) • Leerling/ouders –> art. 6:162 of 6:169 BW • (wellicht is de school ook aansprakelijk) • Een derde -> art. 6:162 BW • (soms is ook de school aansprakelijk) 3

  4. Aansprakelijkheid school Jegens eigen werknemers/ambtenaren Jegens leerlingen/ouders Jegens derden 4

  5. Aansprakelijkheid school jegens leerlingen • 1. Gebrekkig gebouw en inrichting •  risicoaansprakelijkheid • 2. ongevallen en gymongevallen • 3. pesten, misbruik en geweld • 4. kwaliteit onderwijs •  schuldaansprakelijkheid 5

  6. (1) Gebrekkig gebouw of gebrekkige inrichting 6

  7. 7

  8. Gebrekkige roerende zaak Art. 6:173 BW De school als • bezitter • van een roerende zaak • die gebrekkig is • en daardoor gevaar oplevert • met welk gevaar de school bekend is is aansprakelijk voor de daaruit komende schade 8

  9. Gebrekkige opstal Art. 6:174 BW De school als • bezitter • van een opstal • die gebrekkig is • en daardoor gevaar oplevert is aansprakelijk voor de daaruit komende schade • -> Rb Utrecht 26-03-08, BC7697 (asbest) • -> Rb Assen 04-12-01, AD6739 (klimtoestel) 9

  10. (2) Ongevallen 10

  11. Ongevallen • In de school • Op het schoolplein • Buiten schooltijd • Tijdens gymnastiek • Bij …

  12. Toetsnorm Onrechtmatige daad • onrechtmatig handelen of nalaten • school (of docent ex art. 6:170 BW) • toerekenbaarheid • causaal verband • schade • relativiteit 12

  13. Ook indien overeenkomst Rb Dordrecht 3 aug 2005, NJ 2005, 438: Als al zou moeten worden aangenomen dat tussen [eisers c.s.] en CSG een (onderwijs)overeenkomst heeft bestaan — dit kwalificatievraagstuk is geenszins helder — dan wordt die overeenkomst zozeer beheerst door dezelfde normen dat de uitkomst niet anders is bij de subsidiair gestelde rechtsverhouding, de onrechtmatige daad. De rechtbank laat de kwalificatie dan ook in het midden.”

  14. Onrechtmatig handelen/nalaten • Art. 6:162 BW: • “Als onrechtmatige daad worden aangemerkt (...) een doen of nalaten in strijd met (...) hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt (...)” • ook wel: strijd met de zorgvuldigheid • ook wel: strijd met de zorgplicht

  15. Zorgplicht school Art. 1403 oud BW: “De schoolonderwijzer en werkmeesters zijn verantwoordelijk voor de schade door hunne leerlingen en knechts veroorzaakt, gedurende den tijd dat dezelfve onder hun toezigt staan.” Jurisprudentie: “In het algemeen gesproken rust op een leraar een bijzondere zorgplicht onder meer ten aanzien van de gezondheid en de veiligheid van de leerlingen, die aan zijn zorg zijn toevertrouwd en onder zijn toezicht staan.” Inspanningsverplichting; geen resultaatsverbintenis

  16. Uitgangspunt onrechtmatigheid HR 9 dec 1994, NJ 1996, 401 (Zwiepende tak) niet reeds de enkele mogelijkheid van een ongeval doet gedrag onrechtmatig zijn; gevaarscheppend gedrag is slechts onrechtmatig indien de mate van waarschijnlijkheid van een ongeval zo groot is, dat de dader zich naar maatstaven van zorgvuldigheid van dat gedrag moet onthouden.

  17. Zorgplicht nader ingevuld • HR 5 nov 1965 NJ 1966, 136 (Kelderluik) • de mate van waarschijnlijkheid waarmee de niet-inachtneming van de vereiste oplettendheid en voorzichtigheid kan worden verwacht • de hoegrootheid van de kans dat daaruit ongevallen ontstaan • de ernst die de gevolgen daarvan kunnen hebben • de mate van bezwaarlijkheid van de te nemen veiligheidsmaatregelen

  18. Zorgplicht nader ingevuld • Verdere criteria • de kans op verwezenlijking gevaar (schade) • de mate waarin de benadeelde zelf invloed heeft uitgeoefend op de verwezenlijking van het gevaar • de gebruikelijkheid van bepaalde voorzorgsmaatregelen • het belang dat met de gevaarzetting is gediend • Vgl. noot Brunner bij HR 6 nov 1981, NJ 1982, 567 (bloedprik)

  19. Jurisprudentie ongevallen • Op schoolplein • Rb Rotterdam 13 mei 2009, JA 2009, 103 (val leerling op hek) • In klaslokaal • Ktr Zutphen 12 aug 2003, NJ 2004, 260 (duw techniekles, lokaal twee delen) • Na schoolzwemmen • Rb Leeuwarden 29 nov 2007, VR 2008, 75 (leerling onder bus na zwemles) • Buiten schooltijd • Hof Den Bosch 15 apr 1992, NJ 1994, 760 (open dag scheikunde)

  20. Gymongevallen • Toetsingskader • HR 9 december 1994, NJ 1996/403 (zwiepende tak) • HR 5 november 1965, NJ 1966/136 (kelderluik) • HR 6 oktober 1995, NJ 1998/190 (disloque)

  21. Gymongevallen • Bijzondere zorgplicht, zwaarder dan algemeen • Indeling in drie fasen • voorfase • de randvoorwaarden • uitvoeringsfase • tijdens de gymoefening • toezicht: van algemeen naar concreet • nazorg • nadat schade is ontstaan

  22. Jurisprudentie gymongevallen • Voorfase • Hof Amsterdam 8 mei 2008, RAV 2008, 98 • Uitvoeringsfase • HR 14 juni 1985, NJ 1985, 736 (‘dodensprong’) HR 19 januari 2007, NJ 2007, 456 (cola) • Nazorg • HR 14 juni 1985, NJ 1985, 736 (‘dodensprong’) • Rb Zwolle 22 apr 2009, JA 2010, 4 (stoeispel)

  23. Eigen schuld? HR 8 december 1989, NJ 1990, 778 “In geval van onzorgvuldigheid van een derde jegens een kind, wordt in beginsel geen eigen schuld bij dit kind aangenomen, indien van dit kind in verband met zijn jonge leeftijd slechts een beperkt inzicht in het betreffende gevaar en een beperkt vermogen zich naar dit inzicht te gedragen mag worden verwacht.”  Eerst bij relatief oudere kinderen komt “ eigen schuld” aan de orde.

  24. (3) Pesten, misbruik & geweld 24

  25. 25

  26. 26

  27. 27

  28. Aansprakelijkheid voor nalaten HR 22 november 1974, NJ 1975, 149 (Struikelende broodbezorger): “… dat voor de waarnemer van een gevaarsituatie pas een rechtsplicht ontstaat de waargenomen gevaarsituatie op te heffen of hiervoor te waarschuwen wanneer de ernst van het gevaar tot de waarnemer is doorgedrongen.” Voorbehoud voor de waarnemer die een speciale relatie heeft met o.m. het slachtoffer . dan kan op de waarnemer een bijzondere verplichting tot zorg en oplettendheid rusten. Zo’n waarnemer hoeft zich de ernst van de situatie niet te realiseren. 28

  29. School als toezichthouder • informatie verzamelen • een oordeel daarover vormen • zonodig ingrijpen • Anders gezegd: • Algemeen toezicht: • Er is niets aan de hand –> toezicht houden • Concreet toezicht: • Er is iets aan de hand -> ingrijpen 29

  30. Beleid? • Gevaarsituatie kenbaar? (of: in hoeverre had de gevaarsituatie kenbaar kunnen of moeten zijn?) • Zo ja, ingrijpen, maar welke maatregelen? • in hoeverre bezwaarlijk voor de school? • in hoeverre noodzakelijk voor de leerling? • Belangenafweging: bezwaarlijkheid vs. noodzakelijkheid • Permanent toezicht = bezwaarlijk 30

  31. Pesten • Vzr Rb Utrecht 28 mrt 2002, LJN: AE0771 • Rb Den Bosch 14 feb 2007, JA 2007, 129 • Hof Arnhem 11 mrt 2008, RAV 2009, 50 • Rb Utrecht 25 jun 2008, LJN: BD5252 • (nog) geen vordering geslaagd 31

  32. Misbruik • Rb Arnhem 4 juli 2002, NJ Kort 2002, 52 • Rb Zwolle-Lelystad 6 jan 2010, JA 2010, 33 • (nog) geen vordering geslaagd 32

  33. 33

  34. Geweld • Rb. Groningen 28 feb 2003, VR 2003, 123 • Rb Den Bosch 30 aug 2006, NJF 2006, 541 • (nog) geen vordering geslaagd 34

  35. (4) Kwaliteit onderwijs 35

  36. ‘Zaak Schaapman’ 1999 36

  37. Kwaliteit Zorgplicht school – in concreto? Adequaat beleid • maar: • inrichten naar eigen inzicht • toetsing door rechter marginaal Als: onregelmatigheden, lln presteert niet op niveau et cetera • passende maatregelen • rechter toetst concreet 37

  38. Kwaliteit • Toegewezen: • Rb Amsterdam 26 mei 1999, AB 2000, 104 • Rb Leeuwarden 24 januari 2007, JA 2007, 68 38

  39. Kwaliteit • Afgewezen: • Hof Arnhem 13 juni 2006, LJN: AY9107 • Rb Amsterdam 14 mei 2008, NJF 2008, 260 • Hof Den Haag 17 juli 2008, JA 2008, 147 • Rb Rotterdam 17 feb 2010, NJF 2010, 169 • Rb Utrecht 7 juli 2010, LJN: BN5636 Toenemend aantal zaken: trend? 39

  40. Verwijdering i.c.m. kwaliteit • Rb Haarlem 25 nov 2009, JA 2010, 38 40

  41. Kortom • Veilige “randvoorwaarden” • inrichting school, lokalen, schoolplein • beleid • opstelling (gymnastiek)oefeningen e.d. • gekwalificeerde mensen et cetera • strenge normen • Toezicht & ingrijpen • voldoende toezicht, vooral sport & spel • zo nodig ingrijpen 41

  42. Kortom: een bijzondere zorgplicht, • maar geen absolute waarborg

  43. 43

  44. Bestuursaansprakelijkheid Art. 2:9 BW: ‘Elke bestuurder is tegenover de rechtspersoon gehouden tot een behoorlijke vervulling van de hem opgedragen taak. Indien het een aangelegenheid betreft die tot de werkkring van twee of meer bestuurders behoort, is ieder van hen voor het geheel aansprakelijk terzake van een tekortkoming, tenzij deze niet aan hem is te wijten en hij niet nalatig is geweest in het treffen van maatregelen om de gevolgen daarvan af te wenden.’ 44

  45. Bestuursaansprakelijkheid Nader ingekleurd door jurisprudentie. Een bestuurder: moet op zijn taak berekend zijn en deze nauwgezet vervullen is pas aansprakelijk indien hem een ernstig verwijt kan worden gemaakt, hetgeen dient te worden beoordeeld aan de hand van alle omstandigheden van het geval 45

  46. Relevante omstandigheden • de aard van de uitgeoefende activiteiten • de daaruit voortvloeiende risico's • de taakverdeling binnen het bestuur • de voor het bestuur geldende richtlijnen • de gegevens waarover de bestuurder beschikte of behoorde te beschikken ten tijde van de aan hem verweten beslissingen of gedragingen • het inzicht en de zorgvuldigheid die mogen worden verwacht van een bestuurder (die voor zijn taak berekend is en deze nauwgezet vervult) 46

  47. Conclusie Een school kan aansprakelijk zijn vanwege slecht beleid; de bestuurder hoeft niet aansprakelijk te zijn. 47

  48. Good Governance • Doelen: • Verbetering van bestuurlijk instrumentarium om als overheid slagvaardig te kunnen optreden bij: • ernstige/langdurig tekortschietende • onderwijskwaliteit; • bestuurlijk wanbeheer; • een combinatie van beiden. • Stimulering principes van goed bestuur, door: • functiescheiding van bestuur / intern toezicht; • een wettelijke basis voor (sector)codes voor • goed bestuur. 48

  49. Good Governance • Hoofdlijnen • Eisen aan minimumkwaliteit van onderwijs in PO en VO • De mogelijkheid van een “aanwijzing” bij bestuurlijk wanbeheer • (naast de bestaande bekostigingssanctie) • Bekostigingsvoorwaarde: scheiding tussen bestuur en intern toezicht (vormvrij) • Stimulering van de ontwikkeling van sectorcodes (verplichting gezagsorganen tot verantwoording in bestuursverslag) 49

More Related