Toruń, 9. grudnia 2010

Identyfikacja kierunków rozwoju sektora MŚP w województwie kujawsko-pomorskimNajważniejsze wnioski i rekomendacje Toruń, 9. grudnia 2010

Zakres badania, Aktorzy JST warunki powstawania i funkcjonowania B+R IOB niekomercyjne; ponadlokalne współpracujące z MŚP; bez przedsiębiorstw; n. matematyczne, techniczne, przyrodnicze MŚP Legenda: • Badania ankietowe: • 163 JST (19+144 ) • 49 IOB i B+R • 600 MŚP (400+200) • Badania jakościowe • Analiza danych zastanych 10-49 / 50-249; niefinansowe Wpływ Artykulacja interesów MŚP • kondycja • innowacyjność System wsparcia

Zagadnienia Kondycja oraz poziom innowacyjności MŚP Warunki powstawania i funkcjonowania MŚP Artykulacja interesów MŚP System wsparcia Rekomendacje

Wielkość sektora MŚP 23% 77% Źródło: Obliczenia na podstawie danych GUS

Innowacyjność WK-P według RII * Deficyty WK-P: szkolnictwo wyższe, wydatki publiczne na B+R Źródło: Obliczenia na podstawie Regional Innovation Scoreboard 2009, dane za rok 2006 * Regionalny Indeks Innowacji jest syntetycznym wskaźnikiem stosowanym w badaniach prowadzonych przez PRO INNO Europe, obliczanym na podstawie wskaźników cząstkowych bazujących na statystyce publicznej. Przyjmuje wartości od 0 do 1.

Wprowadzanie innowacji przez małe przedsiębiorstwa Źródło: Obliczenia na podstawie danych GUS, dane za rok 2008

Wprowadzanie innowacji przez średnie przedsiębiorstwa Źródło: Obliczenia na podstawie danych GUS, dane za rok 2008

Samoocena kondycji MŚP Źródło: Badanie ankietowe MŚP, maj 2010 roku

Zmiana wielkości obrotu MŚP 2009/2008 Źródło: Badanie ankietowe MŚP, maj 2010 roku

Zagadnienia Kondycja oraz poziom innowacyjności MŚP Warunki powstawania i funkcjonowania MŚP Potrzeby MŚP Stan wybranych uwarunkowań Artykulacja interesów MŚP System wsparcia Rekomendacje

Problemy w pierwszym roku (2004-2010) Źródło: Badanie ankietowe MŚP, maj 2010 roku

Uwarunkowania prowadzenia działalności 1 Źródło: Badanie ankietowe MŚP, maj 2010 roku

Awangarda sektora MŚP Posiadanie strategii: • Wzrost obrotów 2009/2008 odnotowało: • 40% spośród firm posiadających strategię • 26% spośród firm nie posiadających strategii • Pozytywne efekty działalności inwestycyjnej odnotowało: • 48% spośród firm posiadających strategię, wdrażających innowacje • 35% spośród firm nie posiadających strategii, wdrażających innowacje

Uwarunkowaniaistotniejsze dla Awangardy

Zagadnienia Kondycja oraz poziom innowacyjności MŚP Warunki powstawania i funkcjonowania MŚP Potrzeby MŚP Stan wybranych uwarunkowań Artykulacja interesów MŚP System wsparcia Rekomendacje

Infrastruktura drogowa Droga, którą pani tu jeździ to nie jest droga, która jest pomocna w prowadzeniu biznesu. To jest jedna wąska ścieżka. Prosimy już od lat żeby zrobić tu dojazd. To jest nie tylko nasza firma, tu jest cały szereg właśnie [firm], w takiej dzielnicy a’ la przemysłowej. Podatki wszyscy tutaj płacimy, natomiast dziury są wielkie, wiosna, lato to już jest tragedia. [Wywiad z przedsiębiorcą] Źródło: Obliczenia na podstawie danych GUS IBnGR 2006-2009: WK-P na 10. miejscu pod względem dostępności transportowej

Podatki lokalne Stawki podatków na poziomie niższym od maksymalnego: od nieruchomości - 75% gmin od środków transportowych – 73% gmin Źródło: Badanie ankietowe JST, maj 2010 roku Jeśli jest kryzys, to [oczekiwana jest] zmiana (…) w podejściu do tych podatków lokalowych i innych. Są firmy, które mają olbrzymi teren, nie jest on wykorzystany i muszą płacić. I po prostu te firmy często padają dlatego, że nikt do nich ręki nie wyciągnie, nie przyjdzie, nie pofatyguje się, nie zapyta dlaczego na przykład ta firma pada. A nawet jeśli się przedsiębiorcy zgłaszają z takimi uwagami to też nie są brane pod uwagę. (…) Jeśli jest koniunktura, to nawet jest w stanie przedsiębiorca zapłacić więcej, ale jeśli jest kryzys, to należałoby jednak elastycznie do tego podchodzić. [Przedsiębiorca] Kilka lat temu na pobliskiej ulicy był budowany wiadukt, w związku z czym przez praktycznie 3 lata byliśmy odcięci od świata. Próbowaliśmy wtedy prosić miasto o ulgi lub zniesienie choć jednej z opłat związanych z podatkiem gruntowym. Nie było odzewu. Więc pomoc ze strony gminy, to bajki. Być może w gminie istnieje klimat do pomocy MŚP, ale ja nie miałem możliwości skorzystania z tego. [Przedsiębiorca]

Dostępność pracowników 1 • IBnGR 2006-2009: • WK-P na 6. 5. miejscu pod względem zasobów i kosztów pracy • pozytywnie wyróżnia się podregion bydgosko-toruński: duża liczba wykwalifikowanych pracowników, duża podaż studentów i absolwentów Liczba studentów szkół publicznych i niepublicznych na 10 tys. mieszkańców Wartość wskaźnika dla WK-P: 81%-85% wartości dla PL Źródło: Obliczenia na podstawie danych GUS

Dostępność pracowników 2 • Wywiady z przedsiębiorcami: • niedostosowanie kierunków kształcenia ponad gimnazjalnego i wyższego • niewystarczające przygotowania absolwentów. Liczba studentów kierunków inżynieryjno-technicznych szkół publicznych i niepublicznych na 10 tys. mieszkańców Wartość wskaźnika dla WK-P: 59%-68% wartości dla PL Źródło: Obliczenia na podstawie danych GUS

Kapitał 1 Zapotrzebowanie na kapitał: Źródło: Badanie ankietowe MŚP, maj 2010 roku

Kapitał 2 Potrzeby MŚP – w znacznej mierze poza zasięgiem wsparcia udzielanego przez fundusze pożyczkowe. Niska ocena wiarygodności MŚP według banków: wymóg wysokich zabezpieczeń  rola funduszy poręczeniowych. Problemem zwł. pozyskanie kwot od 1 mln złotych. Niska dostępność kapitału zalążkowego i podwyższonego ryzyka. Odmawiamy współpracy, jeżeli rzeczywiście przedsiębiorca jest kompletnie „goły”. (…) Jeżeli przyjdzie ktoś i powie „nie mam rodziny, nie mam mieszkania, nie mam pieniędzy, ale mam pomysł”. Za sam pomysł, no nie ma takiej możliwości, żeby powierzyć komuś środki. [Przedstawiciel funduszu poręczeniowego]

Szkolenia i doradztwo 1 Sugestie dotyczące poprawy szkoleń i doradztwa: Źródło: Badanie ankietowe MŚP, maj 2010 roku

Szkolenia i doradztwo 2 Tematy, w przypadku których IOB odczuwają niezaspokojone zainteresowanie ze strony MŚP: fundusze UE oraz inne źródła finansowania zarządzanie zasobami ludzkimi rozwiązania informatyczne Inne tematy, których wg IOB dotyczy zbyt mało szkoleń: prawne regulacje dot. działalności gospodarczej ochrona własności intelektualnej bezpieczeństwo obrotu gospodarczego lobbing działalność eksportowa Tematy, w przypadku których zainteresowanie MŚP jest mniejsze, niż możliwości jego zaspokojenia: nowe usługi i produkty, wynalazki, innowacje ochrona własności intelektualnej wsparcie z zakresu nauk technicznych Niedoskonałość strony popytowej rynku usług dla MŚP? Źródło: Badanie ankietowe IOB oraz B+R, maj 2010 roku

Korzystanie z usług B+R 1 Przyczyny niekorzystania z usług B+R przez przedsiębiorstwa, którym byłyby przydatne: brak środków finansowych uogólnione przekonanie o nieatrakcyjności oferty B+R nieznajomość oferty B+R przywiązanie MŚP do dotychczasowej B+R Stopniowy zwrot części uczelni ku współpracy z gospodarką Jeżeli jest to zadanie, które ma ściśle określony cel, że coś pęka a nie ma pękać, to trzeba to tak przebadać, zaproponować taki sposób rozwiązania tego problemu żeby na koniec nie pękało. (….) Ludzie [pracownicy uczelni] często nie chcą rozwiązywać problemów prawdziwych, bo w prawdziwych problemach jest oczekiwane rozwiązanie konkretne. A w teoretycznych każdy wynik jest dobry. (…) Zmienia się też nastawienie wśród akademików do takiej współpracy, bowiem została zmieniona forma oceny pracowników naukowych. Kiedyś byliśmy rozliczani z ilości publikacji, dziś to się przesuwa np. w stronę ilości patentów, udziału w grantach, współpracy w projektach badawczych. To premiuje postawy pro gospodarcze. Ale to jest proces, to musi potrwać. [Naukowiec] Brak umiejętności i zainteresowania w zakresie tworzenia firm spin-off oraz spin-out

Samoocena potencjału B+R* / IOB * Nie uwzględniono przedsiębiorstw prowadzących B+R Źródło: Badanie ankietowe IOB oraz B+R, maj 2010 roku

Instytucje prowadzące B+R Liczba podmiotów prowadzących działalność B+R w przeliczeniu na 100 tys. mieszkańców: porównanie WK-P, WPOM i PL 34 przedsiębiorstwa + 9 innych instytucji (szkoły wyższe, JBR, placówki PAN) Źródło: Obliczenia na podstawie danych GUS, dane za rok 2008

Nakłady na B+R w dziedzinie nauk technicznych Nakłady ze środków budżetowych i pozabudżetowych na działalność B+R w dziedzinie nauk technicznych: porównanie WK-P i WPOM 58,7 mln złotych 270,4 mln złotych Źródło: Obliczenia na podstawie danych GUS, dane za rok 2008

Kierowanie przez MŚP postulatów do władz Źródło: Badanie ankietowe MŚP, maj 2010 roku

Znajomość organizacji reprezentujących MŚP Znajomość organizacji reprezentującej w województwie kujawsko-pomorskim interesy „przedsiębiorstw takich, jak firma respondenta” Źródło: Badanie ankietowe MŚP, maj 2010 roku • Znajomość organizacji reprezentującej w zależności od wieku MŚP: • wśród MŚP założonych przed 1989: 48% • wśród działających od 6 do 21 lat: 29% - 34% • wśród działających do 5 lat: 14%

Opinie MŚP Konkurencyjne postulaty W związku z tym, że na niespotykaną skalę w gminie rozpoczęły się inwestycje właśnie strukturalne, burmistrz opowiedział się za tym i przekonał do tego przedsiębiorców, (…) że nie udzielamy ulg i zwolnień z podatków od nieruchomości i innych dlatego, że mamy tak duże zaległości w zakresie infrastruktury, że gmina tak naprawdę podcinałaby gałąź na której sama siedzi. (…) Odcinałaby się od potencjalnych wpływów z podatków, które ze względu na koniunkturę, na kryzys są i tak dużo mniejsze. (…) Przedsiębiorcy wydaje się, że zrozumieli, że to jest ważniejsze dla nich i to może im przynieść dużo większe korzyści jeżeli będą mieli dobrą drogę, dobre media, niż to, że (…) dostaną jakąś ulgę w podatku (…). Na dzień dzisiejszy takie mechanizmy świadomie nie są wprowadzane ze względu na bardzo wysokie koszty, które ponosimy. Ponad czterdzieści procent budżetu przeznaczamy na inwestycje. [Przedstawiciel IOB działającej przy urzędzie gminy] Dochodowe instrumenty wspierania MŚP Prowadzenie inwestycji Opinia publiczna: agregat opinii jednostkowych vs. wynik racjonalnej dyskusji Możliwość uzgodnień

Relacje pomiędzy instytucjami 1 „Stała współpraca” w 2009 roku: Źródło: Badanie ankietowe IOB oraz B+R, maj 2010 roku

Relacje pomiędzy instytucjami 2 „Pośredniczenie w kontaktach z klientami” w 2009 roku: Źródło: Badanie ankietowe IOB oraz B+R, maj 2010 roku

Kumulatywność Zerwanie ciągłości: nieuchwalenie projektu RSI przygotowanego w ramach KUJPOMRIS zaprzestanie funkcjonowania Kujawsko-Pomorskiej Rady Przedsiębiorczości zanik kontaktów pomiędzy władzami samorządowymi województwa a sejmikiem gospodarczym

Tematy rekomendacji 1 Prowadzenie inwestycji infrastrukturalnych (RPO WKP) • Podatki lokalne: • priorytetem inwestycje w infrastrukturę • zwolnienia podatkowe dla firm w kryzysie • prezentowanie przedsiębiorcom założeń polityki podatkowej Większa aktywność gmin w zakresie planowania przestrzennego Włączanie przedsiębiorców w planowanie rozwoju lokalnego Przekazywanie przedsiębiorcom informacji nt. wsparcia z UE, monitorowanie i ewaluacja RPO WKP oraz regionalnego PO KL Poszerzenie oferty szkoleń, rozwijanie „audytu” potrzeb szkoleniowo-doradczych, wykorzystanie wyników badania potrzeb szkoleniowych przy dotowaniu szkoleń Poszerzenie niekomercyjnej oferty wsparcia finansowego (w tym: kapitał zalążkowy, kapitał podwyższonego ryzyka), promocja źródeł finansowania

Tematy rekomendacji 2 • Promowanie współpracy pomiędzy MŚP a B+R: • uświadamianie przedstawicielom MŚP potrzeby prowadzenia działalności innowacyjnej oraz korzyści ze współpracy z B+R • stworzenie portalu prezentującego ofertę B+R z regionu oraz zgłaszanego przez MŚP zapotrzebowania na prace B+R • organizowanie forów umożliwiających kontakt MŚP z B+R • wykorzystywanie instrumentów wsparcia finansowego, zarówno skierowanych do MŚP (kapitał wysokiego ryzyka), jak i B+R (np. fundusz badań wdrożeniowych) • organizowanie staży pracowników naukowych i doktorantów w przedsiębiorstwach • zwiększenie roli IOB w kontaktowaniu przedsiębiorców z instytucjami B+R

Tematy rekomendacji 3 • Promowanie powoływania firm akademickich • stworzenie systemu poradnictwa dla uczelni oraz ich pracowników w zakresie tworzenia firm spin-off i spin-out • stworzenie systemu wsparcia firm akademickich na kolejnych etapach ich rozwoju • realizacja pilotażowych projektów tworzenia firm spin-offi spin-out oraz prezentacja dobrych praktyk

Tematy rekomendacji 4 Wspieranie powstawania ośrodków wspierania innowacji • „Systematyzacja” funkcjonowania IOB w regionie • zapewnienie finansowania IOB w dłuższej perspektywie • promowanie specjalizacji IOB • współpraca pomiędzy IOB oraz z władzami samorządowymi • udostępnianie informacji nt. oferty IOB (katalog) • Aktualizacja RSI • udział wszystkich zainteresowanych środowisk • wykorzystanie dorobku KUJPOMRIS • powołanie jednostki odpowiedzialnej za zarządzanie RSI • szczegółowe określenie planu działań nowej jednostki, z uwzględnieniem działań KUJPOMRIS, RORIiSI, CZRSI

Tematy rekomendacji 5 Zapewnienie funkcjonowania stałego forum dyskusji pomiędzy władzami samorządowymi regionu a przedstawicielami przedsiębiorców oraz nauki Wzmocnienie reprezentacyjnej funkcji organizacji zrzeszających przedsiębiorców: docieranie do nowych członków, zwiększenie przepływu informacji • Rozwijanie kształcenia w kierunkach odpowiadających potrzebom gospodarki, w szkołach wyższych i średnich: • działania promocyjne • doposażanie uczelni / szkół • wsparcie finansowe dla studentów • Dostosowywanie kwalifikacji osób bezrobotnych do rynku pracy. • Szkolenie dla przedsiębiorców z zakresu doboru pracowników.

Tematy rekomendacji 6 Utworzenie studiów przygotowujących kadry instytucji wspierających MŚP oraz ich współpracę z B+R Wzmocnienie w Urzędzie Marszałkowskim funkcji wspierania samorządu lokalnego w tworzeniu warunków sprzyjających rozwojowi przedsiębiorczości (analogicznie do wsparcia w zakresie przygotowywania terenów inwestycyjnych) Powołanie w Urzędzie Marszałkowskim międzywydziałowego zespołu ds. wspierania przedsiębiorczości, w celu zapewnienia kompleksowej realizacji strategii w tym zakresie

Dziękujemy www.dyspersja.com Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Toruń, 9. grudnia 2010