1 / 43

Bazal Gangliyonlar

Bazal Gangliyonlar. Prof Dr Süheyla ÜNAL. Sunum. Anatomisi Bağlantıları İşlevleri Psikopatolojileri. Anatomisi. Bazal gangliyonlar istemli harekette temel rol oynayan çekirdeklerden oluşur. Bazal gangliyonlar. subkortikal yerleşimli birbirleri ile çok yönlü bağlantılı

shayla
Download Presentation

Bazal Gangliyonlar

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Bazal Gangliyonlar Prof Dr Süheyla ÜNAL

  2. Sunum • Anatomisi • Bağlantıları • İşlevleri • Psikopatolojileri

  3. Anatomisi Bazal gangliyonlar istemli harekette temel rol oynayan çekirdeklerden oluşur

  4. Bazal gangliyonlar • subkortikal yerleşimli • birbirleri ile çok yönlü bağlantılı • temel uzantıları serebral korteks, talamus ve beyin sapına ulaşan • temel girdilerini serebral korteks ve talamustan alan • temel çıktılarını talamus üzerinden serebral korteks ve beyin sapına gönderen yapılardır

  5. Neostriatum Kaudat çekirdek Putamen N. Akkumbens Globus Pallidus İç bölüm Dış bölüm Ventral pallidum Subtalamik çekirdek Substansiya nigra Pars kompakta Pars retikülata Pedunkulopontin çekirdek Bazal Gangliyonlar

  6. Bazal gangliyonlar • Girdi çekirdekleri • Corpus Striatum • Caudate • Putamen • Çıktı çekirdekleri • Globus Pallidus Interna • Substantia Nigra Pars Reticulata • Ara çekirdekler • Globus Pallidus Externa • Subthalamic Nucleus • Substantia Nigra Pars Compacta

  7. Bazal Gangliyonlar 1. Kaudat çekirdeğin başı 2. Kaudat çekirdeğin gövdesi 3. Kaudatolentiküler gri köprüler 4. Putamen 5. Kaudat çekirdeğin kuyruğu 6. Globus pallidusun dış parçası 7. Globus pallidusun iç parçası 8. Amigdaloid çekirdek 9. Nükleus akkümbens septi

  8. İşlevsel bölümler • Sensorimotor • Putamen + globus pallidus/SNpr • SNpc • Bağlantı • Kaudat çekirdek + globus pallidus/SNpr • SNpc • Limbik • N. akkümbens + ventral pallidum • VTA

  9. Bazal gangliyonların bağlantıları

  10. Bağlantıları • Serebral korteksin bütün bölgelerinden girdi alır ama sadece talamus aracılığı ile frontal loba inhibitör çıktı gönderir • Bazal gangliyonlar serebellumdan limbik sistemle bağlantıları yönüyle ayrılır

  11. Bağlantıları • Girdileri Birincil girdilerini serebral korteksten alır • Primer motor • Primer somatosensoriyel korteks • Substantia nigra (SN) • Amigdala (bazolateral çekirdek) • ÇıktıÇıktılarını beyin sapına ve talamus aracılığı ile geriye prefrontal, premotor ve motor kortekslere gönderir • Substantia nigra pars reticulata • Putamen • Globus pallidus internal segment • VL ve VA talamusa • Beyin sapı motor çekirdekleri(ventromediyal yol) (-)

  12. Bağlantılar

  13. BG- Talamus bağlantıları • Bazal gangliyonlar ile talamus arasındaki devrede, iki çıktı (GP, SN) çekirdeğindeki nöronlar yüksek frekansta tonik deşarjlar yapar • Striyatumdan palliduma uzanan doğrudan yolak, geçici olarak fazik eksitatör ile uyarılınca, pallidumdaki tonik aktivite gösteren nöronlar kısa bir süre baskılanır. Böylece, talamus ve sonuçta korteksin aktive olması sağlanarak hareket kolaylaştırılır (pozitif geribildirim) • Tersine, dolaylı yolağın fazik uyarılması ile talamusun inhibisyonu geçici olarak artar, hareket baskılanır (negatif geribildirim)

  14. İşlevleri

  15. Beynin sekreteri • öğrenilmiş motor davranışların otomatik olarak gerçekleştirilmesi

  16. İşlevleri • Hareketin başlatılması, motivasyon kontrolü • İstenmeyen hareketin baskılanması, istenilenin kolaylaştırılması • Motor davranışın seçimi • Bir hareketten diğerine geçiş • Karşı tarafın hareketlerinin kontrolü • Duygu ve düşüncelerin kontrolü • Hareketlerin ve duyguların bellekte depolanması

  17. Cerebral Cortex:Unsupervised Learning output input Basal Ganglia: Reinforcement Learning reward output input Cerebellum: Supervised Learning target + error - output input Öğrenme (Doya, 1999) Cortex Basal thalamus Ganglia SN Cerebellum IO

  18. Davranışsal etkinlik • Striatal nöronların etkinliği sadece gelen uyaran ya da yapılan hareketle değil, bazı davranış durumları ve bazı koşullarla da ilişkilidir; • Hareket gerektiren duyusal uyaranlar • Komut ipuçları (yap-yapma) • Bellekle ilişkili ipuçları • Ödül (ventral striatum) • Kendimizin başlattığı hareketler

  19. Motor davranışın anatomisi

  20. Bazal döngüler • Motor döngü • Okulomotor döngü • Prefrontal döngü • Dorsolateral • Lateral orbitofrontal • Limbik döngü Bağlantı devreleri

  21. Motor döngü Korteks • Motor davranışın seçimi • Motor planlama • İstemli hareketin başlatılması • Hareketlerin ardışıklığı • Motor öğrenme (işlemsel bellek) • Motor nöronların regülasyonu • Motor davranışın kontrolü + + - - + + SubsNig -

  22. Davranış seçimi • Birçok sensorimotor sistem arasındaki çatışmanın (yarışmanın) çözümü ile uygun davranışsal tepki oluşturulur • Otomatik, kontrolsüz ya da stereotipik davranışlar baskılanır

  23. Motor döngü

  24. Motor döngü • Direkt yol • (+ geribildirim) • D1 reseptörle eksite olur • GPi/SNr çıktı nöronlarını baskılayarak talamo-kortikal nöronların disinhibisyonla aktive olmasını sağlar • İndirekt yol • (- geribildirim ) • D2 reseptörle inhibe olur • GPi/SNr nöronlarının ateşleme frekansını artırarak talamo-kortikal nöronların daha fazla inhibe edilmesine yol açar

  25. Motor döngü • Her ikisinin de son etkisi korteksin uyarılmasıdır, bu da hareketin ya da motivasyonun artışını sağlar • Hareket üzerinde daha fazla kontrol sağlar • Davranışsal kararlılığı oluşturur

  26. Motor döngü 1- dorsal striatal-dorsal pallidal sistem (kaudo-putamen ve pallidum) - EYLEM 2- ventral striatum-ventral pallidum (n.akkumbens ve ilgili yapılarla pallidusun ventrali) - ÖDÜL

  27. FGA, SGA Kaudat çekirdek Ventrolat SNr Dorsomed GP VAms MDmf VAps Okülomotor döngü • Sakkadik göz hareketleri • Bağımsız görsel uyaranları algılama • REM

  28. Dorsolateral PFK DL Kaudat çekirdek Dorsomed GP Rostral SNr VAps MDps Pf Dorsolateral prefrontal döngü • Yönetici işlevler • motor davranış • işler bellek • dikkati yönlendirme • bilişsel setleri değiştirme • Dikkat ve işlem belleği aracılığı ile davranışı monitorize etme ve uyumlandırma • Davranışın otomatikleşmesi • Mental setlerin oluşturulması ve stabilizasyonu

  29. DLPFK- Bazal gangliyonlar etkileşimi DLPFK (Planlama) Bazal gangliyonlar (otomatizasyon) 1- Şimdiki programın baskılanması 1- Sürdürüm 2- Şimdiki programın otomatizasyonu 2- Yeni davranış şemalarının oluşturulması Yeni durumlara uyum Serbest dikkat kaynakları

  30. Lateral OFK VM Kaudat çekirdek Dorsomed GP Rostramed SNr VAms MDms VAps Lateral orbitofrontal döngü • Bilinçlilik /Uyarılma • Motivasyon/ Ödül sistemi • Duygusal bilgilerin bütünleştirilmesi • Duygusal yaşam ve kişilik yapısı • Çeldirici uyaranların baskılanması • Uygun davranışsal yanıtın oluşturulması • Sosyal biliş/ Taklit

  31. Medial orbitofrontal döngü • Organizmanın iç durumu ile ilgili bilgileri entegre etmek (visseral- amigdalar integrasyon)

  32. Limbik döngü Med OFK, ASG, HF • Duyguların ve güdülerin düzenlenmesi • Motivasyon • Eyleme yönelme • Kızgınlık, irritasyon N Akkumbens Ventral striatum Olfaktör Tub Ventral GP MDms MDps VA

  33. Döngülerin işlevi • Limbik ve bağlantı devreleri motor devreyle etkileşerek davranışın daha kompleks niteliklerini (öğrenme, motivasyonel ve emosyonel ilişkiler gibi) belirler

  34. Bazal gangliyonların işlevlerinde DA’nin rolü

  35. Psikopatolojileri

  36. Aşırı aktivasyonu Anksiyete Panik (donakalma) OKB Dürtüsellik Öfke patlaması Tikler Huntington hastalığı Düşük aktivasyonu Korkusuzluk ADHD Otoaktivasyon defisiti Motivasyon azlığı Inert durum (GP lezyonu) Anhedoni Stereotipi Distimi Psikojenik distoniler Parkinson hastalığı Bazal gangliyon psikopatolojileri

  37. Dorsolateral prefrontal döngü hasarı- Şizofreni • Dikkatte azalma, çelinebilirlikte artma • İlgi azlığı • Duygusal tepkide azalma • Yönetsel işlevlerde bozulma • İşlem belleğinde ve anımsamada bozulma • Perseverasyon

  38. Lateral orbitofrontal döngü hasarları • Obsesif-kompülsif bozukluk • Madde bağımlılığı • Patolojik kumar oynama • Dikkatte bozulma

  39. Obsesif-kompülsif bozukluk • Beyin görüntülemede aşırı etkinlik saptanan bölgeler • Orbitofrontal korteks • Anterior singulat/kaudal medial prefrontal korteks • Kaudat çekirdek

  40. Obsesif-kompülsif bozukluk • Uyaranın değerinin saptanması (ödül/ceza bağlamında) • Yönetici işlevlerin bir kısmı • Planlama • Karar verme • Etkinliğin regülasyonu • Görev değiştirme • Alışkanlık edinme, stereotip davranışların edinilmesi • Sabit-davranış kalıplarının yumuşak bir şekilde yapılmasının kontrolü (ventral striatal sistem)

  41. Obsesif-kompülsif bozukluk • Kortikotalamik vekortiko-bazal gangliyonlar döngüleri paralel süreçlerle, uyumlu bir şekilde çalıştıklarında davranış seçiminin frontal korteksin sınırlamasından kurtulup, otomatikleşmesini sağlar • Bu döngüde sorun olduğunda otomatik olarak işleyen süreç bilinç alanını obsesyonlar, davranış alanını kompulsiyonlar olarak istila eder

  42. Limbik döngü hasarı • Duygulanım Bozuklukları • Motivasyon bozuklukları • Tourette’s sendromu • Apati • Otoaktivasyon yetersizliği

  43. KAYNAKLAR • Neural Network • Carson K. Basal Ganglia http://web.odu.edu/webroot/instr/sci/kcarson.nsf/files/Chapter16.ppt/$FILE/Chapter16.ppt • Anderson KE, Weiner WJ, Lang EA (2005)Behaviotal neurology of movement disorders 2.ed. Advances in Neurology V.96

More Related