Ormanlar Küresel Isınma Su Kaynakları

1. OrmanlarKüresel IsınmaSu Kaynakları Emine ATAŞ-Orman Yüksek Mühendisi Mustafa ÇİFTCİ-Orman Yüksek Mühendisi 28 Kasım 2007 Küresel Isınmanın Etkileri ve Su Kaynaklarının Sürdürülebilir Yönetimi Konusunda Kurulan Meclis Araştırma Komisyonuna Takdim Edilen Sunum

2. Küresel Isınma ve Ormanlar • Küresel ısınmanın temel faktörü atmosferdeki karbondioksit miktarının artmasıdır. • Ormanlar karbondioksiti kullanarak atmosferden çeker. • Ormanların azalması küresel ısınmayı arttırmaktadır. • Her yıl yaklaşık 13 milyon ha orman alanı ormansızlaşma sonucu yok olmaktadır, ancak son yıllarda yapılan ağaçlandırmalar ve ormanların doğal yollarla alanlarını genişletmesi sonucu net orman kaybı 7 milyon hektara kadar düşmüştür • Ormansızlaşma küresel ısınmaya yol açan sera gazı emisyonunun yaklaşık % 20’sinden sorumlu tutulmaktadır

3. Ülkemizde Durum • Dünyadaki genel trendin aksine ülkemizdeki orman alanları toplamda artmaktadır. • Ülkemiz orman alanlarının artmasında orman teşkilatınca yapılan ağaçlandırma ve rehabilitasyon çalışmaları büyük rol oynamaktadır. • Bunun yanında kırsaldan kente göç neticesinde baskıdan kurtulan alanlarda yeniden orman gelmektedir.

4. Yeni Çalışmalar-Ağaçlandırma Seferberliği • 1 Kasım 2007 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan Başbakanlık Genelgesi ile ağaçlandırma ve erozyon kontrolü çalışmalarına yeni bir ivme kazandırılmıştır. • Bu çalışma ile 2008-2012 yılları arasında 2.3 milyon hektar alan ağaçlandırılacak veya ıslah edilecektir.

5. Plansız Otlatmayla Mücadele • Ülkemiz ormanlarının en büyük problemlerinden birisi kontrolsüz ve aşırı otlatmadır. • Başta Antalya, Mersin ve Adana olmak üzere 41 ilde yaklaşık 6 milyon kıl keçisi bulunmaktadır. • Özellikle Toroslarda keçi otlatmacılığı ve çobanların verdiği zarar nedeniyle yaklaşık bir milyon hektar alan bozuk hale gelmiştir. • Keçi yetiştiriciliği ile uğraşan vatandaşlarımızı başka işlere teşvik ederek, keçi yerine koyunculuğu teşvik ederek, çobanlara eğitim vererek, etkili otlatma planları hazırlayarak keçi sayısını makul seviyelere çekmeyi planlıyoruz.

6. Yenilenebilir Enerji Kaynaklarından İstifade • Ormanlarımız genelde yerleşim yerlerinden uzakta. Elektrik şebekesi tesis etmek oldukça zor ve masraflı. • Toplam 775 yangın gözetleme kulesinden 630 tanesinde güneş enerjisi sitemi kurulmuştur. Kulelerin elektrik ihtiyacı güneş enerjisi ile karşılanmaktadır. • Odun artıklarından elektrik enerjisi üretmek için çeşitli Avrupa ülkelerinden talepler gelmeye başlamıştır. Bu konuya sıcak bakılmakta olup desteklenecektir. • İdare olarak mümkün olan her yerde daha fazla ahşap kullanılması teşvik edilmektedir.

7. Orman Yangınlarının İzlenmesi • Küresel ısınmanın orman yangınlarını da arttırması bekleniyor. • Yangınlarda erken haber alma ve erken müdahale oldukça önemli. • TÜBİTAK ve Bilkent Üniversitesi ile işbirliği halinde bilgisayarla görmeye dayalı orman yangını izleme projesi yürütülmektedir.

8. Orman ve Su

9. HAYATIN KAYNAĞI SU; TEMİZ SUYUN KAYNAĞI ORMANLAR

10. DÜNYADA ORMANLAR VE SU ÜRETİMİ • Şimdiye kadar şehirlerin su arıtma, dağıtma ve atık suların temizlenmesi işlerine yoğunlaşan belediyeler, temiz suların %60-80 oranında dağlık alanlardan geldiği gerçeğinden hareketle artık gözlerini kıymetli suların geldiği ormanlarla kaplı yukarı havzalara ve suyu kaynağında iyileştirmeye yönelmişlerdir. • Birleşmiş Milletlerce, 2002 yılı Uluslar arası Dağlar Yılı olarak kabul edilmiş, çeşitli ülkelerde orman su ilişkileri üzerine çok sayıda çalıştay yapılarak, ormanların kalite ve kantite olarak su üretimini artırması için yapılması gerekenler üzerine yoğunlaşılmıştır.

11. 2003 yılında 140 ülkeden 4.000 in üzerinde temsilcinin katılımındaKanada da yapılan XII. Dünya Ormancılık Kongresinin ana teması ormanlar ve su üretimi olmuş, ormanların hidrolojik fonksiyonlarına olan talepler eskisinden çok daha güçlü hale gelmiştir. En son olarak Ülkemizin de üyesi olduğu Dünyanın en ciddi süreçlerinden biri olan ve 5-7 Kasım 2007 tarihinde Varşova’da yapılan Avrupa’da Ormanların Korunması V. Bakanlar Konferansının ana gündemi Ormanlar ve Sudur. VII. Dünya Ormancılık Kongresi

12. Tarım, endüstri ve iskan kirletici olduklarından orman alanlarından gelen suların kalitesi bariz bir şekilde yüksektir. Ayrıca ormanlar sudaki sediment miktarını azaltarak suyun arıtma masraflarını düşürmekte veya tamamen ortadan kaldırmaktadır. Böylece suyun maliyeti düşerken aynı zamanda şehirlere kaliteli su arz edilmektedir. Etrafında orman olan gelişmiş bir çok şehrin suları dünyamızda bu şekilde üretilmektedir.

13. Türkiye’de ormanlara düşen yağış miktarı • Orman alanının Türkiye genel alanına oranı: % 27,2. • Düşen yağışın % 35’i orman alanlarına düşmektedir. • Orman alanları ile ormansız alanlar üzerine düşen ortalama yıllık yağış sırasıyla 826 ve 570 mm/m2 dir.

15. ORMANLARA DÜŞEN YAĞIŞA NE OLUR Ormanlara düşen yağışların bir kısmı bitkilerin dalları yaprakları gövdeleri gibi toprak üstü yüzeylerinde tutulmaktadır (intersepsiyon). Diğer taraftan bitkiler topraktaki suyu kökleri ile alıp buhar halinde atmosfere aktarmakta, diğer bir ifadeyle aktif olarak kullanmaktadırlar (transpirasyon).

17. Öncelikle ülkemiz gibi; doğaya yakın orman işletmeciliğin hedeflendiği, gübreleme ve zararlılara karşı kimyasal mücadele gibi kirletici unsurların kullanılmadığı, bunun yerine biyolojik ve mekanik mücadelenin yapıldığı; erozyonun engellenerek sediment miktarının en aza indirildiği sular ormanlardan gelmektedir. Suyu temizleyen, iyileştiren mikro organizmalara en iyi beslenme ve barınma ortamını orman ekosistemleri sunmaktadır. Etrafı ormanla çevrili bir barajda 76 mikrop/cm3; tarım alanları ve çayırlarla çevrili bir bir barajın suyunda ise 4400 mikrop/cm3 sayılmıştır. Profesyonel orman işçiliğinin geliştiği Almanya’da çevreye zarar vermemek için motorlu testerelerde madeni yağ yerine bitkisel yağ kullanılmaktadır. . Orman-Su Kalitesi İlişkisi

18. ORMAN İŞLETMECİLİĞİ SU ÜRETİMİNİ NASIL ETKİLER Su üretimine yönelik yapılacak ormancılıkta en önemli enstrüman intersepsiyonun ve transpirasyonun azaltılmasıdır. Buda ormanın yapısının ve ağaç türleri kompozisyonunun amaca göre şekillendirilmesi ile olur. Örneğin; ormanlar kurulurken intersepsiyon oranları düşük ağaç türlerinin tercih edilmesi, Düzenli bakımlarla göğüs yüzeyinin azaltılması, yaşlı orman oranının artırılması (uzun idare süresi); orman yapısının su üretimini maksimize edecek şekilde düzenlenmesi, doğaya yakın orman işletmeciliğinin yaygınlaştırılması .

19. TEKNİK MÜDAHALELERE GÖREKARIN BİRİKME VE ERİME ŞEKLİ (IMBECK 1987) • Meşcere boşluklarındaki kar kalınlığı meşcere içinin 2,5-3,5 • katıdır • Karın hızlıdan yavaşa doğru erime hızı: • Açık alan, • Yapraklı orman, • İbreli orman, orman içi açıklık(1-3 ağaç boyu) BOŞLUKLARDA FAZLA MİKTARDA KAR BİRİKİMİ Mak 1 ağaç boyu açıklık (HOLTMEIER 1994)

20. İbreli oranı azalmakta olan bir karışık orman Su tüketimi yüksek sık bir orman

21. İntersepsiyonun ve transpirasyonun çok olduğu bir ibreli orman (Muğla OBM)

22. Netice Olarak • Ülkemizin en önemli su havzaları ormanlarla kaplıdır. • Türkiye’nin ormanlarının tamamı devlete ait olduğundan orman alanlarındaki su rejimini düzenleme görevi de orman teşkilatına düşmektedir. • Teşkilatımızca yapılan ağaçlandırma,erozyon kontrolü ve orman iyileştirme çalışmaları ile sel ve taşkınların azaltılmasına çalışılmaktadır. • Ormanlarda öncelikle yangınla mücadele amaçlı gölet yapımını hız verilmiştir. Doğal ortamı koruma, su dengesine destek olma amaçlı gölet yapımına da başlanacaktır.

23. Su kaynaklarının kirlenmemesi amacıyla orman zararlıları ile mücadelede biyolojik yöntemler kullanılmaktadır.26.10.2007 tarihinde Orman Bölge Müdürlüklerine bir talimat yazılarak ormanların hidrolojik fonksiyonlarına göre planlanması ve işletilmesi istenmiştir. Bu yönde çalışmalara devam edilecektir.Arz ederim