śródziemnomorski

1. Krajobraz śródziemnomorski Prezentację przygotowała Małgorzata Klimaszewska

2. Spis treści • 1 Klimat • 2 Występowanie wybrzeża Morza Śródziemnego • 3 Roślinność • 4 Rośliny uprawne • 5 Zwierzęta • 6 Kolebka cywilizacji europejskiej

3. Klimat W strefie śródziemnomorskiej występują dwie pory roku: • gorące i suche lato • ciepła i wilgotna zima Latem nad Morze Śródziemne napływa ciepłe i suche powietrze znad Sahary. Jest wtedy sucho i upalnie. Zimą wilgotne powietrze z zachodu przynosi opady deszczu, a w górach - śniegu. Zima jest bardzo łagodna i temperatura nie spada poniżej 0°C. Nie ma klimatycznej zimy. Największe opady deszczu występują od XI do IV. Strefa śródziemnomorska zajmuje najmniejszą powierzchnię ze wszystkich stref geograficznych. Podobne warunki jak na wybrzeżach Morza Śródziemnego panują również na niewielkich obszarach na czterech innych kontynentach.

6. Występowanie wybrzeża Morza Śródziemnego • północna oraz południowa Afryka • Ameryka Północna – Kalifornia • Australia - lasy eukaliptusowe

7. Roślinność Roślinność w tej strefie jest przystosowana do letniego okresu suszy. Liście drzew i krzewów są: skórzaste -lśniące, sztywne, grube i twarde. Dzięki temu nie usychają nawet wtedy, gdy utracą dużo wody. Roślinność strefy śródziemnomorskiej nazywana jest także roślinnością twardolistną. Roślinność twardolistna jest wiecznie zielona. W przeszłości w tej strefie rosły lasy liściaste i iglaste składające się z cedrów, dębów, sosen, cyprysów. Wskutek karczowania lasów pod pola uprawne, ich miejsce zastąpiły zarośla wiecznie zielonych krzewów i karłowatych drzew zwane makią. Rosną tam: karłowate dęby, oleander, mirty, jałowce, wawrzyny, wrzośce, pistacje. Charakterystycznymi elementami krajobrazu śródziemnomorskiego są pinie i wysmukłe cyprysy. W Hiszpanii i Portugalii rośnie dąb korkowy dostarczający korka.

8. WAWRZYN Wysuszone liście laurowe zwane również liśćmi bobkowymi stosowane są jako przyprawa do zup, marynatów, bigosu, itp. Czasem wawrzyn uprawiany także jako roślina ozdobna lub żywopłot.

9. CEDR

10. DREWNO CEDROWE Drewno cedrowe używane było do budowy statków, w meblarstwie oraz w budownictwie. Służyło m.in. do budowy Świątyni Jerozolimskiej. Na skutek prowadzonej intensywnej eksploatacji gatunki te zostały bardzo wyniszczone, w wyniku czego w wielu rajach znalazły się pod ochroną. Drewno cedrowe stosuje się także na fornir, sklejkę, płyty wiórowe i pilśniowe, na deski i parkiet, na meble, na ramy, drzwi, okna. Dobre jest do toczenia i rzeźbienia, na pudełka do cygar, na ołówki, listwy, łódki sportowe i instrumenty muzyczne. Roślina ozdobna: cedry są często uprawiane jako drzewa ozdobne w krajach o łagodnym

11. Dąb korkowy Gatunek wiecznie zielonego, rozłożystego drzewa. W celu zdobycia korka wykorzystuje się jedynie korę tego drzewa, a dokładnie - jej zewnętrzną obumarłą część.

12. Suszenie obdartej kory - 'korka' Podczas okorowywania zdejmuje się płatami zewnętrzną warstwę, bez uszkadzania wewnętrznej części - regenerującej korę. Zabieg jest całkowicie bezpieczny dla drzewa. Kolejne okorowanie może nastąpić dopiero po 9-10 latach, gdy zarosną poprzednie nacięcia i drzewo zregeneruje się.

13. CYPRYS Osiąga wysokość do 40 m. Korona wąska, kolumnowa, spiczasta z pionowo wznoszącymi się konarami lub szeroka, z rozpostartymi gałęziami. Zawsze ugałęziona do dołu.

14. OLEANDER Oleander jako trucizna Zatruć możemy się spodziewać po spożyciu liści, pędów i kwiatów, które zawierają glikozydy nasercowe. Objawem zatrucia jest zmiana rytmu bicia serca i towarzyszące temu nudności, wymioty i biegunka. Siła zatrucia zależy od ilości spożytej rośliny i odporności organizmu.

15. MIRTZWYCZAJNY Mirt zwyczajny - zimozielony, wonny krzew pochodzący z regionu morza Śródziemnego. Z jego liści i jagód wyrabia się olejek leczniczy.

16. JAŁOWIEC

17. PINIA W czasach antycznych duże nasiona pinii (orzeszki piniowe, inaczej piniole) były ważnym składnikiem pożywienia. Z tego względu często uprawiano ją na wybrzeżu Morza Śródziemnego zakładając lasy piniowe.

18. FIGOWIEC Bardzo duże drzewa, krzewy, pnącza (w uprawach doniczkowych rośliny zwisające), epifity. Wszystkie gatunki zawierają sok mleczny.

19. MAKIA Makia to wtórna formacja roślinna występująca w wilgotniejszych siedliskach w rejonie śródziemnomorskim. Powstała w miejscu zniszczonych przez Rzymian twardolistnych, głównie dębowych lasów. Tworzą ją wiecznie zielone, sucholubne, twardolistne zarośla, składające się ze skarlałych drzew takich jak dąb, dzikie odmiany oliwek czy pistacja kleista, drobnolistnych krzewów i krzewinek (dominują rodzaje: mirt i wrzosiec) oraz wielu gatunków aromatycznych roślin zielnych (wiele z owych olejków eterycznych ma zastosowanie w medycynie). Okres wegetacji przypada na wiosnę, gdy ilość opadów jest największa.

21. Notatka W strefie śródziemnomorskiej występują dwie pory roku: - gorące i suche lato - ciepła i wilgotna zima Przystosowanie roślinność do letniego okresu suszy. Liście drzew i krzewów są: skórzaste - lśniące, sztywne, grube i twarde, dzięki temu nie usychają nawet wtedy, gdy utracą dużo wody. Makię tworzą wiecznie zielone, sucholubne, twardolistne zarośla, składające się ze skarlałych drzew takich jak dąb, dzikie odmiany oliwek czy pistacja kleista, drobnolistnych krzewów i krzewinek (mirt i wrzosiec) oraz wielu gatunków aromatycznych roślin zielnych. Wypisz 5 roślin dziko rosnących, które były pokazane na slajdach. Zapisz nazwy 5 zwierząt dziko żyjących.

22. ROŚLINY UPRAWNE Łagodny klimat śródziemnomorski sprzyja uprawie wielu roślin. Najbardziej typowe dla tej strefy są oliwka, figowiec i winorośl. Najważniejszym regionem uprawy oliwek jest Andaluzja - kraina w południowej Hiszpanii. Figowiec jest uprawiany w strefie śródziemnomorskiej już od czasów starożytnych. Charakterystyczne są także drzewa cytrusowe: pomarańcze, cytryny oraz mandarynki. Owoce cytrusowe przywożone do Polski pochodzą głównie z Hiszpanii.

23. OLIWKI Wiecznie zielone, niezbyt wysokie drzewo lub duży krzew osiągające od 4 do 12 m wysokości.

24. WINOROŚL Rodzaj pnączy z wąsami czepnymi.

25. Kasztan jadalny Świeże kasztany jadane są na surowo, wyschnięte spożywane są po upieczeniu oraz konserwowane jako kompoty.

26. RODZYNKI Rodzynki to suszone winogrona, należą do bakalii. Mogą być spożywane surowe lub używane do pieczenia ciast. Rodzynki są bardzo słodkie z powodu dużej koncentracji cukrów, i jeżeli są przechowywane przez długi czas, cukier krystalizuje wewnątrz owocu. Staje się on przez to ziarnisty, ale nie zmienia to jego użyteczności. Aby zdekrystalizować rodzynki można je zanurzyć w płynie (alkoholu, soku owocowym, mleku lub gorącej wodzie) na krótki czas aby rozpuścić cukier.

27. POMARAŃCZA Niewysokie, wiecznie zielone drzewo, dorasta do 7,5 m wysokości i szerokości.

28. CYTRYNA Drzewo dorastające zazwyczaj do 5 m choć niekiedy do 10 m, u większości odmian gałęzie z kolcami..

29. MANDARYNKA W zależności od odmiany duży krzew lub małe drzewko (8 m).

30. Granat • Sok z granatu słodki i cierpki zarazem, dobrze gasi pragnienie. • Odwar z kory zawiera substancje, które działają paraliżująco na tasiemce. • Kora, liście i drewno granatowca zawierają do 32% garbników, które są wykorzystywane do garbowania cienkich, szlachetnych skór i produkcji farb. • Z kwiatów granatowca otrzymuje się jaskrawoczerwony barwnik, który m. in. wykorzystuje się do barwienia jedwabiu. • Z nasion otrzymuje się olej.

31. Owoc granatu Owoc ze względu na dużą ilość nasion, uznawany był w starożytności za symbol płodności, a kwiat za symbol miłości. Do dzisiaj w Grecji życzy się nowożeńcom szczęścia, dobrobytu i płodności rzucając na podłogę granat i rozgniatając go.

32. Brzoskwinie

33. ZWIERZĘTA

34. DANIEL Jest mniejszy od jelenia europejskiego. Długość ciała wynosi 130 - 150 cm, wysokość w kłębie 105 cm. Samce są wyraźnie większe od samic i ważą od 65 do 80 kg, samice 30 - 50 kg. Stosunkowo często spotyka się osobniki będące albinosami, oraz ubarwione nietypowo, całkowicie na czarno. Jak u innych przedstawicieli jeleniowatych, samiec posiada poroże, które co roku zrzuca, a na jego miejsce wyrasta nowe, większe. Są one bardziej szerokie, łopatowate, niż u jelenia szlachetnego. Samica nie posiada poroża.

35. KOZICE • Żyją 18-25 lat. • Kozica zamieszkuje wyższe piętra górskie, aż do granicy śniegu. • Żyje w niewielkich stadach, ze starą samicą na czele. • Długość skoku osiąga niekiedy 8 metrów. • Żywi się trawami i ziołami, zimą porostami i korą.

36. FLAMINGI • Długość ciała ok. 120-125 cm,rozpiętość skrzydeł ok. 140-155 cmwaga ok. 2,1-4,1 kg • Występuje nad wodami o różnym stopniu zasolenia: od słodkich przez słonawe po bardzo słone. Płytkie jeziora, laguny, delty rzek. • Z mułu buduje gniazdo w formie ściętego stożka z zagłębieniem na szczycie. Tworzy kolonie (do niemal miliona par).

37. KAMELEON

38. Oczy ruchliwe niezależne od siebie tak, że każde może patrzeć w inną stronę, a powieki zrośnięte tyle, że zostaje tylko niewielki otwór na źrenice. Dzięki takiej budowie oczu i bardzo dobremu wzrokowi mogą bez obracania głowy widzieć wszystko wokół siebie. Ich oczy oprócz podstawowego zestawu barw (niebieski, zielony, czerwony) odbierają jeszcze światło ultrafioletowe. Język długi, na końcu szeroki, pokryty lepkim śluzem. • Rozmiary . Długość od 4 do ponad 60 cm. Masa ciała do jednego kg • Pokarm. Głównym ich pokarmem są owady i pająki, a większe gatunki zjadają małe i myszy. • Behawior  Przystosowane do życia nadrzewnego, mają pięciopalczaste kończyny, które są doskonałymi narządami chwytnymi, pozwalającymi mocno obejmować gałązki, ale też pomagają sobie chwytnym ogonem, który mogą owijać wokół gałęzi. Są bardzo powolne, potrafią nadymać ciało powietrzem w razie niebezpieczeństwa. Polują wyrzucając błyskawicznie lepki język na odległość do kilkunastu centymetrów. Mają szczególną zdolność zmiany barwy ciała dostosowując ją do otoczenia. Niektóre stosują mimetyzm przybierając kształt np. zeschłych liści.

39. Mangusta • Długość ciała do 55 cm, ogona do 45 cm, ciężar ciała do 8 kg. Tryb życia głównie nocny. Żyje w wykopanych przez siebie norach, parami lub w grupach rodzinnych. • Pożywienie stanowią głównie drobne kręgowce oraz pokarm roślinny, zwłaszcza owoce. Często atakuje jadowite węże, m.in. kobry, których jest zaciętym wrogiem.

40. Królik

41. Jaszczurka zielona Gatunek ciepłolubny, aktywny za dnia. Wygrzebuje nory w ziemi, w których się chroni i zimuje.

42. Żółw grecki Tryb życia ściśle lądowy i dzienny. W czasie upałów kryje się w ziemnych kryjówkach, które potrafi sam wykopać. Szybko chodzi z pancerzem uniesionym nad ziemią. Gdy temperatura spada szybko zapada w letarg.

43. Wąż Eskulapa Największy wąż żyjący w Polsce i Europie Środkowej, osiąga długość ciała do 200 cm.

44. Magot Żywi się głównie roślinami. Zjada też skorpiony. Jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem.

45. Sęp Wymiary średnie dł. ciała 110 – 120 cm rozpiętość skrzydeł 265 - 290 cm waga 6,3 - 12,5 kg

46. Modliszka Modliszki są drapieżne, czasem występuje kanibalizm. Nie jest jednak prawdą, że każda kopulacja kończy się zjedzeniem samca przez samicę. Takie zdarzenie zachodzi tylko w 5 do 30% przypadków. Aby do tego doszło, musi zajść kilka czynników jednocześnie: • w otoczeniu musi być mało pożywienia, • samiec musi podchodzić do samicy od przodu a nie od tyłu, • sezon godowy musi się już kończyć.

47. Szarańcza Szarańcza osiąga długość do 55 mm, ubarwienie zmienne z przewagą zieleni. Dwie dziewczynki próbują odgonić szarańczę na przedmieściach Dakaru, stolicy Senegalu (zachodnia Afryka)

48. Muflon • Długość ciała owca(samica) od 1,2 m tryk (baran, samiec) 1,35 m • Masa ciała owca 25-40 kg, tryk 35-55 kg

49. Nietoperze Większość gatunków nietoperzy żywi się owadami, ale są również gatunki drapieżne, rybożerne i owocożerne. Trzy gatunki z Ameryki Południowej odżywiają się krwią ptaków i ssaków.

50. Chiropterologiajest gałęzią nauki zajmującą się badaniem nietoperzy • Według starożytnych Rzymian nietoperz odpędzał nieszczęścia. • W Grecji i niektórych częściach Afryki symbolizował czujność, a według Homera wchodziła w niego po śmierci dusza ludzka. • Chińczycy widzieli w nim wcielenie samego Stwórcy Świata - Hun Tuna. Do dziś symbolem szczęścia w Chinach jest pięć złączonych skrzydeł nietoperza, zaś jego tamtejsza nazwa fu oznacza powodzenie. • U Słowian siał niepokój, przypominał o istnieniu sił demonicznych. • W chrześcijaństwie nietoperz stał się jednym z wcieleń diabła i pomocnikiem czarownic. Często przedstawiano wysłannika piekieł z łysymi, nietoperzymi skrzydłami.