Zakład Ubezpieczeń Społecznych

1. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Zmiany w ustawowym wieku emerytalnym w Europie Aleksandra Wiktorow Warszawa, 11 maja 2011 r.

2. 2 Przeciętne dalsze trwania życia Zróżnicowanie przeciętnego dalszego trwania życia w różnych krajach: • od 30,4 lat we Włoszech do 21,3 lat na Łotwie dla mężczyzn, • od 35,4 lat do 29,3 lat dla kobiet w tych samych krajach, • średnia dla starych krajów UE to 29,2 lat dla mężczyzn i 33,7 lat dla kobiet, • średnia dla krajów „10”, która wstąpiła do UE w 2004 r. to odpowiednio 24,8 i 30,9 lat.

3. 3 Przeciętne dalsze trwania życia w dobrym zdrowiu • Słaba korelacja przeciętnego dalszego trwania życia z subiektywnym dalszym trwaniem życia w dobrym zdrowiu • Dania: dla mężczyzn 28,5 lat w tym 23,6 lat w dobrym zdrowiu, dla kobiet odpowiednio 31,9 i 24,1 lat • Niemcy: mężczyźni - 29 i 13,6 lat, kobiety – 33,4 i 13,6 lat • Dobre dane dla Polski • Bardzo złe dane dla krajów nadbałtyckich

4. 4 Oczekiwana długość życia oraz oczekiwana długość życia w dobrym zdrowiu osoby w wieku 50 lat w krajach UE w 2005 r.

5. 5

6. 6

7. 7 Kierunki zmian wieku emerytalnego (1) • Pierwszy etap – przełom XX i XXI w. – początek podwyższania wieku emerytalnego kobiet (rozłożone czasami nawet na kilkanaście lub kilkadziesiąt lat) w celu zrównania go z wiekiem emerytalnym mężczyzn • Drugi etap - podwyższanie wieku emerytalnego dla wszystkich. Najwyższy wprowadzany obecnie wiek emerytalny to 67 lat dla kobiet i mężczyzn

8. 8 Kierunki zmian wieku emerytalnego (2) • Wprowadzenie elastycznego wieku emerytalnego z jednoczesnym obniżeniem minimalnego wieku emerytalnego (Szwecja, Włochy) • Próby powiązania wieku emerytalnego z przeciętnym dalszym trwaniem życia

9. 9 Wiek emerytalny a kapitałowy system emerytalny • Wiek emerytalny nabrał większego znaczenia w krajach, które wprowadziły do systemu emerytalnego filar kapitałowy i system zdefiniowanej składki • Wysokość emerytury jest wówczas ściśle uzależniona od momentu zaprzestania pracy • Tego typu systemy wprowadziły kraje Europy Środkowo-Wschodniej (z wyjątkiem Czech) i Szwecja

10. 10 Wiek emerytalny w krajach europejskich

11. 11

12. 12

13. 13

14. 14

15. 15 Faktyczny wiek emerytalny • Faktyczny wiek emerytalny w UE wynosi 61,4 lata • Wyższy jest w: Szwecji 63,8 lata, Holandii 63,2 lata W. Brytanii 63,1 lata • W Polsce rośnie wiek przechodzenia na emeryturę. W 2010 r. wyniósł 59,6 lat, w tym 59 lat dla kobiet i 60,2 lat dla mężczyzn

16. 16 Wzrost udziału ludzi starych • Niższy obecnie udział osób w wieku 65 lat i więcej nie przesądza o strukturze społeczeństw europejskich w przyszłości • Bardzo zróżnicowana przyszłość różnych krajów: najlepsza sytuacja w Luksemburgu Wielkiej Brytanii i Danii, najgorsza w Polsce, Słowacji i Rumunii • Wzrost liczby osób w wieku ponad 80 lat: średnio w UE 4,4% do 7,9% w 2035 r. i 12,1% w 2060 r.

17. 17 Ludzie starzy w populacji (1)

18. 18

19. 19 Wnioski (1) • Podniesienie wieku emerytalnego wydaje się nieuniknione w związku z przedłużaniem się trwania życia • Nie można obecnie nakazać wprowadzenia jednakowego wieku emerytalnego w całej Europie ze względu na duże zróżnicowanie systemów emerytalnych i sytuacji demograficznej

20. 20 Wnioski (2) • Konieczne jest branie pod uwagę możliwości pozostania w zatrudnieniu ludzi starszych w pracy w powiązaniu z przewidywanym przyszłym popytem na pracę i stanem zdrowia społeczeństwa • Konieczne jest opracowanie i wdrożenie programu sprzyjającego lepszej adaptacji większej liczby starszych pracowników, którzy będą musieli pozostać w zatrudnieniu w związku z podniesieniem wieku emerytalnego

21. 21 Wnioski (3) • Konieczne jest utrzymanie życia w dobrym zdrowiu jak najdłużej (prewencja, poprawa funkcjonowania służby zdrowia, rehabilitacja) • Konieczne dostosowywanie systemów emerytalnych do zmieniających się warunków – wydaje się, że żaden z dzisiaj istniejących nie wytrzyma próby czasu