Wat leert evaluatieonderzoek ons over het gelijke onderwijskansenbeleid in andere regio ’ s

1. Wat leert evaluatieonderzoek ons over het gelijke onderwijskansenbeleid in andere regio’s Colloquium 'Tien jaar GOK-decreet' 16 November 2012

2. Structuur • Het onderwijssysteem in de Federatie Wallonië-Brussel (België) • Het compensatiebeleid: « meer geven aan zij die minder hebben » • Ontsnappen aan segregatie: convergerende oplossingen?

3. Het onderwijssysteem van de Federatie Wallonië-Brussel • Vrijheid van onderwijs • Quasi onderwijsmarkt(Dupriez & Maroy, 2000 ; Duru-Bellat & Meuret, 2001). • Onderlinge afhankelijkheden (Delvaux & Joseph, 2003)

4. Het onderwijssysteem van de Federatie Wallonië-Brussel

5. Het onderwijssysteem van de Federatie Wallonië-Brussel

6. Onderwijsvoorrangsbeleid: « meer geven aan zij die minder hebben» • 1989-1998: Zones d’éducation prioritaire • Zones • Problemen bij de identificatie van de doelgroep

7. Onderwijsvoorrangsbeleid: « meer geven aan zij die minder hebben» • 1998-2010: Positieve discriminatie • Onderwijsmissies: « Aan alle leerlingen gelijke sociale emancipatiekansen kunnen verzekeren » • Positieve discriminatie : « een onderscheid maken ten voordele van scholen van het gewoon basis- en secondaironderwijs georganiseerd of gesubsidieerd door de Federatie Wallonië-Brussel, op basis van sociale, economische, culturele en pedagogogische criteria »

8. Onderwijsvoorrangsbeleid: « meer geven aan zij die minder hebben» • 1998-2010: Positieve discriminatie • Wat ? • Extra personeel en fondsen • Aan wie? • Scholen • Ongeveer 12% van de leerlingen • Hoe zijn de scholen gekozen? • Socio-economische status van de leerlingen • De scholen zijn geklasseerd volgens de meest kansarme tot de meest gegoede • Door dit klassement zijn de eerste scholen geselectionneerd om een totaal van 12% van de leerlingen te behalen in de Federatie Wallonië-Brussel

9. Onderwijsvoorrangsbeleid: « meer geven aan zij die minder hebben» • 1998-2010: Positieve discriminatie • Hoe zijn de scholen gekozen?

10. Onderwijsvoorrangsbeleid: « meer geven aan zij die minder hebben» • 1998-2010: Positieve discriminatie • Kritiek op identificatie van de doelgroep • Oplossing om definitieve etikettering van de scholen te voorkomen • Indirecte maat van het socio-economisch statuut • Makkelijk • Precies? • Geen « ethnische » of linguïstische identifactie van de doelgroep • Politieke argumenten: geen etikettering • Wetenschappelijke argumenten: draagt niet bij tot de identificatie van de doelgroep • Wat wordt er ondernomen? • Weinig richtlijnen • Weinig beschrijvingen van de ondernomen pedagogische handelingen • Hoofdzakelijk een vermindering van de grootte van de klassen

11. Onderwijsvoorrangsbeleid: « meer geven aan zij die minder hebben» • 1998-2010: positieve discriminatie • Welke resultaten zijn er? • Weinig evaluaties over de doeltreffendheid

12. Onderwijsvoorrangsbeleid: « meer geven aan zij die minder hebben» • 1998-2010: positieve discriminatie • De resultaten? • Systeemeffecten? (Bouchat et al., 2005) • De labelling « positieve discriminatie » beïnvloedt niet de keuze van de school • De socio-economische samenstelling van de school doet dat wel • Belangrijk probleem: segregratie tussen de scholen • Positieve discriminatie heeft niet als doel om segregatie af te bouwen

14. De segregatie afbouwen: convergerende oplossingen ? • Twee voorziene oplossingen • Handelingen over de inschrijvingsprocedure in het secondair onderwijs • 2008: Inschrijvingsdecreet : « eerste aangekomen, eerste bediend » • 2009: Sociale mix decreet : voorrangsregels en loting • 2010: Inschrijvingsdecreet : voorrangsregels en collectieve voorkeursbehandeling • Aanpassing van het onderwijsvoorrangsbeleid • Directe verbinding van het extra personneel tot de socioeconomische samenstelling van de scholen • Een te bestuderen oplossing (Demeuse et al., 2007)

15. De segregatie afbouwen: convergerende oplossingen ? • Bevorderen van de sociale mix door een gedifferentieerde financiering: een te bestuderen oplossing • Algemene formule van attributie van de middelen in functie van de behoeften • Gelijkheidsfunctie • Bevorderingsfunctie • Wat scholen zoeken • Bestede middelen maximaliseren  aansporen van het recruteren van gedefavoriseerde leerlingen • Recruteren van « goede » leerlingen  compenseren van de recrutering van minder gefavoriseerde leerlingen door menselijke middelen • Meerdere scenarios

16. De segregatie afbouwen: convergerende oplossingen ? • Bevorderen van de sociale mix door een gediffentieerde financiering: een te bestuderen oplossing Scenario « Robin des bois »: Gelijkheidsfunctie en bevorderingsfunctie

17. Onderwijsvoorrangsbeleid: « meer geven aan zij die minder hebben» • 2010: een gedifferentieerde omkadering • Alleen de gelijkheidsfunctie

18. Onderwijsvoorrangsbeleid: « meer geven aan zij die minder hebben» • 2010: een gedifferentieerde omkadering • Hetzelfde principe als voor de positieve discriminatie • Meer middelen • Meer vooruitgang • De « Robin des bois » discussie • Gelimiteerd budget • Politieke onmogelijkheid van zo’n herverdeling

19. Discussie • Is het compensatiebeleid voldoende? • De effecten zijn weinig gekend • Segregatieproblemen • Hoe segregatie voorkomen? • Reguleren van de inschrijving • Integreren van PEP in het herverdelingsmechanisme • Evaluatiebehoefte • Wat is de te verwachten doelstelling van deze metingen? • Hoe gaan we de te verwachten doelstelling evalueren? • Wat te doen als het doel bereikt is?

20. Demeuse, M., Frandji, D., Greger, D., & Rochex, J.-Y. (Eds) (2008). Les politiques d’éducation prioritaire en Europe : Conceptions, mises en œuvre, débats. Lyon: INRP.

21. Demeuse, M., Frandji, D., Greger, D., & Rochex, J.-Y. (Eds) (2012). Education policies and inequalities in Europe. Houndmills Basingstoke Hampshire: Palgrave Macmillan.

22. Demeuse, M., Frandji, D., Greger, D., & Rochex, J.-Y. (Eds) (2012). Les politiques d’éducation prioritaire en Europe, tome II : Quel devenir pour l’égalité scolaire. Lyon: ENS Editions.

23. Bakker, J., Denessen, E., Peters, D, & Walraven, G. (Eds.) (2010). International perspectives on countering school segregation. Apeldoorn: Garant.

24. Nicaise, I., & Desmedt, E. (Eds.) (2008). Gelijke kansen op school : het kan! Zestien sporen voor praktijk en beleid. Deurne: Plantyn.

25. Friant, N. (2012). Vers une école plus juste: Entre description, compréhension et gestion du système. (thèse de doctorat en sciences psychologiques et de l’éducation). Université de Mons, Mons. Retrieved 2012-11-15 from http://tel.archives-ouvertes.fr/tel-00752087

26. Dank u! Nathanaël Friant Assistant Institut d'Administration Scolaire
Faculté de Psychologie et des Sciences de l'Education 
Université de Mons (UMONS)
Académie Universitaire Wallonie-Bruxelles
Place du Parc 18, B-7000 Mons
Belgique +32 (0)65 37 31 94 E-mail : nathanael.friant@umons.ac.be Web : http://www.umons.ac.be/inas Twitter : https://twitter.com/NathanaelFriant Actualité : http://inas-umh.blogspot.com

27. Referenties • Bouchat, T. M., Delvaux, B., & Hindryckx, G. (2005). Discrimination positive et mobilité scolaire. Rapport de recherche, Cerisis-UCL et SPE-ULg. • Delvaux, B., & Joseph, M. (2003). Les espaces locaux d’interdépendance entre écoles: étude de cas en Belgique francophone (Rapport de recherche). Charleroi: CERISIS - UCL. Retrieved from http://www.uclouvain.be/cps/ucl/doc/cris/documents/RapportUEens.pdf • Demeuse, M., & Friant, N. (2012). Evaluer les politiques d’éducation prioritaire en Europe: Un défi méthodologique. Revue Suisse des Sciences de l’Education, 34(1), 39-55. • Demeuse, M., Derobertmasure, A., Friant, N., Herremans, T., Monseur, C., Uyttendaele, S., & Verdale, N. (2007). Étude exploratoire sur la mise en œuvre de nouvelles mesures visant à lutter contre les phénomènes de ségrégation scolaire et d’iniquité au sein du système éducatif de la Communauté française de Belgique (Rapport de recherche). Bruxelles: Gouvernement de la Communauté française de Belgique. Retrieved from http://www.enseignement.be/download.php?do_id=5203&do_check= • Demeuse, M., Friant, N., & Nicaise, I. (2008). Onderwijsvoorrangsbeleid : extra investeren in de zwaksten. Gelijke kansen op school : Het kan ! Mechelen: Plantyn. • Demierbe, C., Demeuse, M., & Friant, N. (2008). Quelle évaluation des politiques d’éducation prioritaire en Europe? Actes du colloque international “Efficacité et Equité en Education.” Rennes: Université Rennes 2. • Dupriez, V., & Maroy, C. (2000). La régulation dans les systèmes scolaires. Revue française de pédagogie, (130), 73-87. doi:10.3406/rfp.2000.1054 • Duru-Bellat, M., & Meuret, D. (2001). Nouvelles formes de régulation dans les systèmes éducatifs étrangers: autonomie et choix des établissements scolaires. Revue française de pédagogie, 135, 173-221. • Friant, N., Demeuse, M., Aubert-Lotarski, A., & Nicaise, I. (2008). En Belgique. Deux modes de régulation des effets d’une logique de quasi-marché. M. Demeuse, D. Frandji, D. Greger, J-Y. Rochex (Eds). Les politiques d’éducation prioritaire en Europe : Conceptions, mises en œuvre, débats (pp. 87-132). Lyon: INRP. • Littré, F., Demeuse, M., Derobertmasure, A., Friant, N., & Nicaise, I. (2008). Muren Slopen : De segregatie in het onderwijs afbouwen. Gelijke kansen op school : Het kan ! Mechelen: Plantijn.