BRUCELLOZ

1. BRUCELLOZ

2. AMAÇ • Katılımcıların bruselloz hakkında bilgi, beceri ve tutumlarını artırmak

3. ÖĞRENİM HEDEFLERİBilişsel Alan-1 • Vaka tanımını söyleyebilmeli • Etkeninin temel özelliklerini sıralayabilmeli • Hayvanlarda ve insanlarda hastalık yapan türleri sayabilmeli • Hayvanlarda ve insanlarda bulaş yollarını açıklayabilmeli • Risk gruplarını sıralayabilmeli • Klinik belirti ve bulgularını tanımlayabilmeli • Hastalık formlarını sınıflandırabilmeli • Komplikasyonlarını söyleyebilmeli

4. ÖĞRENİM HEDEFLERİBilişsel Alan-2 • Kullanılabilecek laboratuar yöntemlerini sayabilmeli • Laboratuar bulgularını ayrıştırabilmeli • Klinik ve laboratuar bulgularını yorumlayabilmeli • Ayırıcı tanısındaki hastalıkları ayrıştırabilmeli • Tedavisini açıklayabilmeli • Sevk kriterlerini sıralayabilmeli • Korunmada genel önlemleri sayabilmeli • Halk eğitiminde halka verilecek mesajları söyleyebilmeli • Sağlıklı kişilerin korunması için gerekli önlemleri sıralayabilmeli

5. ÖĞRENİM HEDEFLERİTutum Alanı • Genel korunma önlemlerinin farkında olma • Risk gruplarından kişilerde bruselloz belirti ve bulguları ile karşılaşıldığında hastalığı araştırma gerekliliğinin farkında olma

6. ÖĞRENİM HEDEFLERİ Beceri Alanı • Bruselloz ile ilgili bildirim formları doldurabilme.

7. Sunu Planı • Bruselloz Tanımı ve Etkeni • Epidemiyoloji, Bulaş Yolları ve Risk Grupları • Klinik ve Laboratuar Bulguları • Tanı • Ayırıcı tanı • Bildirim Basamakları ve Sürveyans • Sevk Kriterleri • Tedavi • Korunma ve kontrol

8. Bruselloz Nedir? • Bruselloz, • hayvanlardan insanlara bulaşan, • hafif belirtilerden ağır klinik tablolara kadar değişebilen, • akut veya kronik seyirli olabilen, • belirti ve bulguları spesifik olmayan ve birçok hastalığı taklit edebilen sistemik bir enfeksiyon hastalığıdır.

9. Ülkemizde ve gelişmekte olan ülkelerde yaygın görülen, ekonomik kayıplara neden olması ve gıda güvenliğini doğrudan etkilemesi nedeniyle önemli halk sağlığı sorunu oluşturan bir zoonozdur. • Hastalık, Akdeniz ateşi veya Malta ateşi gibi isimlerle de anılmaktadır.

10. HASTALIK ETKENİ • Brucella bakterisi, 0.6-1.5 μm boyunda, küçük, Gram negatif, hareketsiz, spor oluşturmayan, aerop veya mikroaerofil özellikte kokobasildir. • Brucella bakterilerinin ideal üreme ısısı 37°C’dir, ancak 20-40°C’de de üreyebilirler.

11. EPİDEMİYOLOJİ • Bruselloz, esas olarak hayvanların hastalığıdır. • Hastalık çoğunlukla hayvanlardan insanlara, kontamine süt ve süt ürünleri ile bulaşır. • Hasta hayvanlarla temas ve diğer hayvansal ürünlerle de bulaşabilir.

12. B. abortus B. Melitensis B. suis B. canis

13. Brucella türlerinden; B. abortus, B. melitensis, B. suis ve nadiren de B. canis insanlarda hastalığa neden olur. • Bu türler içerisinde en virülan olanı B. melitensis’dir. B. canis ise virülansı en düşük etkendir. • Diğer Brucella türlerinin insanlarda hastalık yapması çok nadirdir.

14. Brucellatürleri ve hayvan rezervuarları

15. Bruselloz Türkiye’de endemik olarak görülmektedir. • Olgular, özellikle İç Anadolu, Doğu ve Güneydoğu Anadolu illerinde yoğunlaşmaktadır. • Ülkemizde hasta sayısı yıllara göre gittikçe azalmasına rağmen, insan ve hayvan brusellozu henüz ülkemizde kontrol altına alınamamıştır.

16. HASTALIĞIN BULAŞMA YOLLARI • Hayvanlarda Bulaş • İnsanlarda Bulaş • İnsandan insana bulaş • Kontamine çevreden bulaş • Mesleki bulaş • Gıdalarla bulaş

17. Hayvanlarda Bulaş • Brucella türleri, sığır, koyun, keçi, domuz, koç gibi hayvanlarda özellikle testis, meme, uterus gibi genital organlara yerleşir. • Bu hayvanlarda yavru atma, infertilite, ateşle seyreden kronik ve bulaşıcı bir hastalığa neden olur.

18. Enfekte hayvanların genital akıntıları, sütleri, atık yavruları, plasentaları, fötal sıvı ve membranları ile çevre, meralar, gıdalar ve sular kontamine olur. • Güneş ışığını az alan kontamine toprakta, hayvan dokularında, süt veya uterus akıntıları içinde bakteri uzun süre canlılığını korur.

19. İnsandan insana bulaş • Bu tür bulaş son derece nadirdir.

20. Çok seyrek cinsel ilişki ile bulaş olabileceği belirtilmektedir. • Kan bağışı veya organ bağışı ile Brucella enfeksiyonu bulaşma riski vardır.

21. Kontamine çevreden bulaş • Yerleşim birimlerinde yaşayan hayvanların, özellikle atık yavruları, plasenta atıkları ve diğer hayvan çıkartıları ile yakın çevre kontamine olur. • Su kaynakları ve çevre yine yavru atık materyalleri ile kontamine olur. Yağmur suları ile de bu kontaminasyon çevreye yayılır.

22. Brucella türleri toz, hayvan gübresi, su, sulak alan, atık yavru, toprak, et ve süt ürünlerinde uzun süre canlılığını korur.

23. Mesleki bulaş • Sığır besicileri ve süt hayvancılığıyapan çiftliklerde çalışanlar • Hayvan bakıcıları • Aile hayvancılığı yapanlar • Çobanlar • Sütçüler • Veteriner Hekimler

24. Mesleki bulaş • Mezbaha işçileri • Et paketleme işleminde çalışanlar • Süt ürünleri işletmelerinde çalışanlar • Deri ve yün işleri ile uğraşanlar • Fötal buzağı serumu toplayanlar • Laboratuar çalışanları

25. Gıdalarla Bulaş

26. Gıdalarla Bulaş • Kaynatılmadan hazırlanan süt ve süt ürünlerinin tüketilmesi, toplumda enfeksiyonun en önemli kaynağıdır. • Bu kontamine sütlerden hazırlanan, tereyağı, krema, dondurma, taze peynir, enfeksiyonun bulaşında rol oynayan önemli süt ürünleridir.

27. Koyun veya keçi sütlerinden hazırlanan yumuşak peynirlerde, peynirin soğuk koşullarda saklanılması durumunda bakteri canlılığını 6 ay kadar korur. Bu tür peynirler 6 aydan önce tüketilmemelidir. • Fermentasyon ile hazırlanan katı peynir, yoğurt ve ekşitilmiş sütte enfeksiyonun bulaşma riski daha azdır.

30. Et ve et ürünleri ile bulaş riski daha azdır. • Hasta hayvanlardan elde edilen kırmızı ette bakteri konsantrasyonu az olmasına rağmen, karaciğer, dalak, böbrek, meme ve testislerde bakteri konsantrasyonu yüksektir. • Et ürünlerinin hiçbiri çiğ tüketilmemelidir.

31. Ülkemizde pastörize edilmeden kullanılan süt ve süt ürünleri hastalık açısından önemli bir risk oluşturmaktadır. • HIV ile enfekte veya aklorhidrisi olan hastalarda, kontamine gıdaların tüketimi, hastalık oluşumu açısından önemli risk oluşturmaktadır.

33. KLİNİK SEMPTOMLAR-I * Brusellozbakteriyemi yaptığı için herhangi bir organa yerleşerek hastalık oluşturabilir. * Asemptomatik , akut veya kronik olabilir. * İnkübasyon periyodu 1-3 hafta ile 3 ay arasında * Brucellatürlerinde oluşan klinik tablo sıklıkla benzerdir. * En ağır klinik tablo B. melitensis’te izlenir.

34. KLİNİK SEMPTOMLAR-II * Akut bruselloz: ≤8 hafta ise * Subakut bruselloz: 8-52 hafta arası * Kronik bruselloz: Bir yıldan daha uzun şikayeti olan hastalar bu grupta değerlendirilir. * Lokalize Form: İzole organ tutulumu durumunda lokalize formdan bahsedilir.

35. KLİNİK SEMPTOMLAR-III * Brusellozun başlangıç semptomları hastalığa özgü değildir. * Başlangıç döneminde sıklıkla halsizlik, baş ağrısı, sırt ağrısı, ateş, terleme, dikkat kaybı olabilir. * Hastalık ilerledikçe gastrointestinal semptomlar ortaya çıkabilir. * Artralji hastaların % 85’inde izlenir. * Kronik formda bazen depresyon görülebilir.

36. KLİNİK SEMPTOMLAR-IV * Lenfadenopati% 10-20 * Splenomegali veya hepatomegali % 20-30 * Ondülan ateş: önceden antibiyotik kullanım öyküsü olmayan ve uzun süre antibiyotik verilmeden takip edilen hastalarda görülebilir. • * Ülkemizde: Akut form Subakut form Kronik form Asemptomatik form

37. KLİNİK SEMPTOMLAR-V * Asemptomatik veya subklinik bruselloz, genellikle çiftçiler, mezbahane çalışanları ve veterinerlerde gözlenir. * Akut formda; hastada çoğunlukla ateş, halsizlik, iştahsızlık, baş ağrısı, sırt ağrısı, kilo kaybı, miyalji ve artralji vardır. * Hastaların % 85’inden fazlasında ateş 38,5°C’nin üzerindedir. * Splenomegali ve hepatomegali hastaların % 6-35’inde gözlenmektedir. * Herhangi bir organ tutulumu olabilir, ancak en sık artrit (% 40-50) izlenir.

38. KLİNİK SEMPTOMLAR-VI * Kronik brusellozda klinik tablo, kronik yorgunluk sendromuna benzer. * Bu klinik tablo çocuklarda nadir izlenirken yaşlılarda sık görülür. * Hastalar genellikle depresyon gibi psikiyatrik semptomlardan, halsizlik, çabuk yorulma, güç kaybı, terleme ve kilo kaybından yakınır. * Ateş nadirdir ve genellikle lokal semptomlar izlenir.

39. KOMPLİKASYONLAR * GİS * Hepatobiliyer * İskelet sistemi * Sinir sistemi * Kardiovasküler * Solunum sistemi komp * GÜS * Hematolojik * Deri-göz ve kulak ile ilgili komplikasyonlar

40. TANI ve TEDAVİ

41. TANI • Tanıda tek başına klinik yeterli değil • Bakteriyolojik ve serolojik testler • Endemik bölgelerde yaşayan veya endemik bölgeye seyahat hikayesi olan ve ateşi olan • Hikaye!!! • Bir haftadan daha uzun ateş hikayesi olan hastalarda bruselloz akla gelmeli • Rutin kan değerlerinde önemli değişiklikler gözlenir, fakat bunlar tanı koydurmaz

42. Serolojik testler • Standart tüp aglütinasyon testi(STA) →serumda tek titrede ≥1/160 veya 2 hafta sonra titrede iki-dört kat artış anlamlı • 2-merkaptoetanol ile IgG düzeyleri ölçülebilir • 2-merkaptoetanol, serumda IgM ve IgA’nın aglutinan aktivitelerini yok eder • Bu yöntem, kronik bruselloz ve relaps tanısında yararlıdır • Tedavi takibinde STA titresinin takibinin önemi yoktur, bu titre 6 ay-1 yıl yüksek kalabilir • PCR→hızlı tanı için önemlidir, ancak henüz standardize edilmemiştir

45. Hayvanlarda tanı; serum, mikroskopi (Köster boyası) ile veya kültür (fetus, plasenta, vajinal mukus, testiküler doku, semen, süt veya sekresyonlar) • Serolojik tanıda standart aglütinasyon testi ve ELISA yöntemi önerilir • Domuz, koyun ve keçide deri testi pozitif • Ring testi

46. AYIRICI TANI

47. Tablo.Brusellozun ayırıcı tanısında akla gelmesi gereken enfeksiyon ve enfeksiyon dışı hastalıklar

48. TEDAVİ Brusellozda antimikrobiyal tedavi ile; • Semptomlar düzelir • Hastalığın süresi kısalır • Komplikasyon ve relaps insidansı azalır • Tedavide önerilen en az iki antibiyotiğin kombine verilmesi • Tedavi süresi, klinik formlara göre önerilen sürede olmalı

50. Bruselloz tedavisinde kullanılan ilaçlar, yan etki ve toksisite açısından takip edilmeli • Streptomisin toksisitesinden kaçınılması gereken durumlarda (ileri yaş, gebelik, böbrek yetmezliği gibi) veya intramuskuler tedavinin verilemediği kişilerde (trombositopeni, sosyal konum) doksisiklin ile rifampisin kombinasyonu tercih edilir.