OEE – Drama Dramanın Eğitiminin Avantajları

1. OEE – DramaDramanın Eğitiminin Avantajları Yrd. Doç. Dr. Özgür KÖKALAN

2. Dramanın Türleri • Üç türlü drama vardır. Bunlar: • Yaratıcı Drama • Eğitici Drama • Psikodrama

3. Yaratıcı Drama • Yaratıcı drama, “bir grup çalışması içinde kişilerin bir yaşantıyı, bir kavramı, belirli bir konu ya da temaları yaşayarak, canlandırarak, oynayarak öğrenmelerini sağlayan bir süreç, eğitsel bir ortam” olarak tanımlanır. • Yaratıcı drama, kişilerin sosyal beceriler (socialskills) kazanmaları için kullanılan ve önerilen en önemli eğitim tekniklerinden biridir.

4. Günümüzde sosyal becerilerin geliştirilmesinde birtakım tekniklerin kullanılmasını zorunlu olmuştur. • Bu nedenle günümüzde sosyal becerileri geliştirmek için, model alma, liderlik, davranışsal prova – rol oynama, geribildirim verme, uygulama genelleme ve ev ödevi gibi birtakım tekniklerden yararlanılmaktadır • Yaratıcı drama da, sosyal beceri eğitiminde kullanılan tüm bu teknikleri içermektedir. • Yaratıcı drama etkinliklerinin, sosyal öğrenme teorisine dayanan sosyal beceri eğitiminin model olma yolu ile tepkinin öğrenilmesi, davranışsal prova ile tepkinin uygulanması, geribildirim, pekiştirme ve bilişsel yeniden yapılanma süreçlerini kapsadığını ve sosyal beceri eğitiminde bir yöntem olarak kullanıldığını belirtmektedir

5. Yaratıcı drama yöntemlerinin kişinin düşünme tarzında önemli değişimler yarattığı, kişiyi daha eleştirisel düşünmeye sevk ettiği; sosyal ortamda etkileşimi arttırdığı için sosyal becerilerin gelişmesinde önemli katkıları sağlamaktadır. • Eğitimde yaratıcı dramanın kullanılması, çağdaş insanın toplumsal ilişkilerini düzenlemesine, kendisini tanımasına, üretmesine ve varlığını sergilemesine olanak sağlamaktadır. • Yaratıcı drama aracılığıyla olaylar, durumlar ve bunlar arasındaki bağlantılar kolayca öğrenilebilir. Yaratıcı drama dolaylı yoldan anlatır, bu yüzden kişiye başkalarının davranışlarını ve kendi davranışlarını emin bir mesafeden gözleme imkanı verir.

6. Yaratıcı drama etkinliğinin kişiyi mutlu eder. • Yaratıcı drama yetkin kişiler tarafından doğru bir şekilde yapıldığı takdirde katılımcıya, zihinsel, fiziksel ve duyusal katılım yoluyla dramatik bir ortamda var olma olanağı sunar. • Bu ortamın kişinin kendi potansiyelini fark etmesini, kendisini ifade etmesini, yaratıcılık gelişimini, kendisini başkalarının yerine koyarak düşünebilme gibi becerilerinin gelişimini, bunun yanı sıra belki de en önemlisi yaratıcı drama etkinliği içinde yer alan bireylerin mutlu olmasını sağlayacaktır

7. Psikodrama • Psikodrama ilk defa JacobLevyMoreno tarafından ortaya atılan genellikle psikolojik hastalıkların tedavisinde kullanılan bir yöntem olarak bilinmektedir. Morenopsikodramayı, insan ruhunu dramatik eylemle keşfetme ya da gerçeğin dramatizasyonla yeniden keşfedilmesi olarak tanımlanır. • Psikodrama, “kişilik, kişiler arası ilişki, çatışma ve duygu sorunlarının özel dramatik yöntemlerle keşfedildiği bir grup drama yöntemi” olarak tanımlanır.

8. Her ne kadar yaygın olarak psikolojik bir tedavi yöntemi olarak kullanılsa da, psikodrama günümüzde hemen hemen her alanda kişilerin kendilerini tanımaları için kullanılan bir yöntem haline dönüşmüştür. • Günümüzde psikodrama diğer drama yöntemlerinden ayrı bir yöntem olarak değil, eğitici dramanın bir parçası olarak görülmektedir.

9. Eğitici Drama • Eğitici drama; “özel olarak düzenlenen yaşantıları somut bir şekilde hissetme yoluyla evrensel ve soyut kavramların; tarih, edebiyat gibi konuların canlandırılarak anlamlı hale getirildiği, öğrenildiği bir eğitim tekniği”dir. • Eğitici dramayı, “varoluşun dinamiğinin gözlenmesini, yaşanmasını ve doğrudan doğruya keşfedilmesini sağlayan işlevsel bir yaşam felsefesinin, hayata geçirilmesinin özel bir tekniği olarak” tanımlamıştır.

10. Bu eğitim tekniği sayesinde, kişi farklı olayların, farklı insan tepkilerine yol açtığını hem kendisini hem de başkalarını gözleyerek fark edebilir, bu sayede insan olarak hem bireysel hem de toplumsal var oluşun, farkına varır. • Eğitici drama, hem yaratıcı drama hem de psikodramayı içeren daha kapsamlı bir eğitim tekniğidir. • Bu nedenle eğitici drama diğer iki eğitim tekniğine göre daha geniş amaçlar içermektedir. Mesela, bu anlamda yaratıcı drama ile eğitici drama arasında farklılıklar vardır. Yaratıcı dramada temel amaç oyun yaratmaktır. Oyun bir araçtır. Eğitici drama da ise temel amaç oyun yaratmak değil, tamamen eğitimdir. Diğer bir değişle eğitici dramada amaç: anlamak, farkına varmak ve öğrenmektir

11. Dramanın Yararları • Dramanının yapılan akademik çalışmalar sonucunda birçok yararının olduğu saptanmıştır. Dramanın bireye sağladığı temel yararlar şu şekilde sıralanabilir: • Kişinin sosyal becerilerini geliştirir • Kişinin duygularını fark etmesini sağlar • Drama kişinin zihinsel kapasitesini geliştirir • Drama kişisel farklılığın gelişmesini sağlar • Drama yaratıcılığı ve hayal gücünü geliştirir

12. EğitimdeDramanın Çocuklara Etkileri • Okulöncesidönemdekiçocuklarbiröyküyüdinlediklerindeya da canlandırdıklarında, uygundavranışlarısergilemekiçin model alırlar. Öyküyüdinlerkenkendiyaşamlarındakibenzerörneklerihatırlayarak eşleştirmeyaparlar. • Eğitimde drama etkinliklerinde yaptıkları oyunlar ya da çalışmaların işle yaradığını gördüklerinde, aynı davranışları diğer alanlara da aktarabilirler. Böylece yeni durumlara daha yaratıcı olarak yaklaşabilirler. Söz gelimi, anlaşmazlık durumlarındanasıl davranacaklarını bu yolla öğrenirlerse gerçek yaşamlarına aktarabilirler ve oyunlara karşı daha fazla istekli olabilirler.

13. Drama etkinliklerinekatıldıkçaistekleriartar. • Oyuniçinderoloynamagerçekyaşamdakarşılaşmadanönce, başımızagelecekolasıdurumlarlakarşılaşma vebunlarıöncesindeyaşamımızısağlar. • Çocuklar üstlendikleri rolleri çoğunlukla dışarıdakilere gösterirler. Örneğin, bir yaşındaki çocuklar, sanki yetişkinlerin tepkilerini görmek ister gibi rollerini ger-çekleştirirler. • Oyunlar, nesneler kullanılarak zenginleştirilmelidir. Böylece bir kutu otomobile dönüşür, battaniye bir masanın üstüne örtülerek çadır haline getirilebilir.

14. Çocukların “...mışgibi” yapmalarıya da butüroyunlar› oynamaları, tiyatroyailişkin etkinliklerlekarşılaştırılmamılıdır. Bu anlamda, erkençocuklukdöneminde,eğitimdedrama etkinliklerindeçocuklardansanatçıgibidavranmalarıbeklenmemelidir. • Zatenbudönemdeçocuklaroyunaya da oyunformundakieğitimde drama etkinliklerekendiliklerindengirerler.Kurgusalolaylarıoluştururveyaşantılarınınfarklınoktalarındaortayaçıkandurumlaraonagörekarşılıkverirler.

15. E¤itimde drama etkinliklerinintemelbiçimiolan “...mışgibi” yapma, çocukların farklıdavranışveolaylarlabaşa çıkabilmesine yardımcıolur. Bu çalışmalar içinde değişikolaylarakarşıtepkiler, isteklervedüşünceleroluşturulabilir. Bu anlamdaroloynama, en basitvekolayuygulanabilecektekniktir. Buradaöğretmeninyapmasıgereken, çocuklara belli sosyalyaşantıdurumlarıvererekkendileriniyada başkainsanlarıoynamalarınısağlamakolmalıdır

16. Eğersosyalbecerilerindahaetkiliveüstdüzeyolmasınıbekliyorsak, öğretmenlerinya da yardımcıpersonelinbutüretkinliklerekatılmasıgerektiğiniaklımızdançıkarmamız gerekir. • Öğretmenin oyunlardaya da eğitimdedrama çalışmalarının her aşamasında, her zamanöğrencilerin düşüncelerini geliştirmelerine yardım etmesibeklenmelidir. • Bununiçin, arayagirereksorularsorupyenidüşüncelerüretmelerisağlanabilir. Oyununbölünmesindesakıncayoktur. • Drama eğitiminde öğretmenin sabırlı olması gereklidir. Öğrencilerin yaratıcılığı hemen ortaya çıkmayabilir.

17. Eğitimdedrama süreci, çocuğu birbütünolarakgörürveçocuğun zihinselvefizikseletkinliklerinidoğaçlamavesürecedayalıyaşantılarlabütünleştirmeyihedefler. • Eğitimdedrama çalışmalarının hedefitoplumsalyapıiçindeçocukların kurgusaldüşünmebiçimleriylegerçekyaşam arasındabağlantıkurmalarına yardım et-mektir. • Çocukoyunlarında yetişkin dünyasıçokazyeralırken, eğitimdedrama çalışmalarında yetişkin dünyasınada yerverilmektedir. Böyleceöğrencilergelecektekiolasırollerinehazırlanabilmektedirler.

18. Eğitimdedrama etkinlikleritasarlanıp uygulanırken aşağıdakidurumlarıgözönündebulundurmakgerekir: • Her çocukkendineözgüdür, saygı gösterilmeyivesaygıyla eğitilmeyihaketmektedir. • İlk yıllargelişiminen önemliolduğu dönemdirveküçükçocukların eğitimikendilerineözgüuzmanlık isteyenbiralandır. • Okulöncesieğitimcilerinrolüçocuklailgilikonularlayoğun ilgilenmekveöğrenmeyi bu konuya yoğunlaşarak desteklemektir.

19. Eğitimcilerin, çocukların hem kendileri hem de başkalarınakarşıolumlututumlargeliştirmelerinisağlamakveçocuğu olumsuzluklardanuzaktutmakgibisorumlulukları vardır. • Her çocuğun kültürelvedilselyeteneği, öğrenmeiçintemelaraçolarakelealınmalıdır. • Bütünçocuklaragelişimleriveilerlemeleriiçineşit olanaklarsunulmalıdır. • Çocukların yaşantılarıveprogramdakendilerinesunulanların tutarlıvesürekliolmasınısağlayabilmekiçinailelerleişbirliği yapılmalıdır • Demokratikyaklaşım, niteliklieğitimveinsanlararasındakidüşünce alışverişinintemelinioluşturur.