Tahribatsız test yöntemleri

1. Tahribatsız test yöntemleri Ders 1 Giriş Duyu organları ile kontrol

2. Giriş • Tahribatsız muayene, malzemelere herhangi bir zarar vermeden malzeme yüzeyinde veya içinde meydana gelen bozuklukları belirlemek için kullanılan test yöntemlerinin tümüdür. • Kullanım amaçları • Üretilen bir parçanın kalite kontrolü, • Üretim yöntemi kontrolü veya geliştirilmesi, • Kullanımda olan bir parçada oluşan hatanın erken tespiti. • Yorulma, korozyon, aşınma, aşırı yüke maruz kalma gibi nedenlerden dolayı oluşan çatlak, iç yapıda boşluk, kesit azalması gibi hataların tespiti gerçekleşir.

3. Tahribatlı test yöntemleri • Çekme-basma deneyi, • Çentik-darbe deneyi, • Sertlik muayenesi, • Elektromikroskoplarla metalografik muayene, • Aşınma testi, • Korozyon testi, • Yorulma (ömür) testi Not: Bunların aksine tahribatsız test işlemlerinde herhangi bir numune alma ihtiyacı yoktur. Testler doğrudan kullanılan iş parçası üzerinde yapılarak parçaların %100 muayenesi gerçekleştirilir.

4. Başlıca tahribatsız test yöntemleri • 1. Duyu organları ile kontrol • 2. Girici (Penetrant) sıvı yöntemi • 3. Manyetik parçacık yöntemi • 4. Girdap akımları (Eddy current) yöntemi • 5. Ultrasonik muayene • 6. Radyografik muayene (Röntgen) • 7. Titreşim esaslı test yöntemleri • 8. Termal izleme yöntemi Uygulanacak tahribatsız yöntem incelenen malzemenin cinsine ve aranan hata türüne göre belirlenir. Her bir yöntemin diğerine göre üstün tarafları olup, genellikle birbirlerinin tamamlayıcısı durumundadırlar.

5. Günlük hayattan kullanım örnekleri • Hava alanlarındaki bagaj kontrol sistemi (x-ray taraması) • Askerlerin kullandığı gece görüş dürbünü (termal izleme) • Grip salgını olduğunda hava alanlarına termal kamera konulup sıcaklığı normalden yüksek olan insanlar izlenmişti. • Alış veriş merkezlerindeki metal dedektörleri. (elektro magnetik tarama) • Tıpta Endoskopi çekimi, ultrason çekimi, MR çekimi, radyoskopi,gebelik kontrolü • Alışverişlerde yapılan gözle veya elle muayene

6. Duyu organları ile kontrol • İlkel ve fakat kaçınılmaz kontrol şekilleridir. • Başarısı uygulayıcı kişinin tecrübesine çok bağlıdır. • Kişiden kişiye değişen subjektif değerlendirme söz konusu olabilir. • Üretimden çıkan parçalar genellikle göz ile kontrol edilir. • Çalışan makine parçaları ise çoğunlukla ortaya çıkan gürültünün takibi ile kontrol edilir.

7. Gözle kontrol • Basit gözükse de en temel ve önemli muayene yöntemidir. • Büyüteç, endoskop gibi yardımcı gereçler kullanılabilir. • Sadece yüzeydeki süreksizlikler, yapısal bozukluklar, yüzey durumu gibi parametreler incelenebilir. • Genellikle bir başka tahribatsız test metodunun uygulanmasından önce veya sonra yapılan bir çalışmadır. • Diğer yöntemler için hazırlanmış uygulama standartlarının çoğunda da öncelikle gözle muayene yapılması ve bulguların kaydedilmesi istenir. • Diğer yöntemlerin çıktılarıda çoğu zaman gözle takip edilebilir. • Bu yöntem, metalik veya metalik olmayan bütün malzemelere uygulanabilir. • Yeterli ışık şartları altında ve uygun bakma açılarında inceleme yapılmalıdır.

8. Diğer duyu organları ile kontrol • Eş çalışan makine parçalarında temas yüzeylerinde oluşan hatalar sistemin beklenen titreşim karakteristiklerini değiştirirler. Bu değişikliklerin yarattığı gürültü farklılıkları o makinayı sürekli kullanan tecrübeli bir usta tarafından hissedilebilir. • Titreşimlerdeki değişiklik (eğer bir sakıncası yok ise) cihazın dış gövdesine dokunulduğunda da yine tecrübeli eller tarafından hissedilebilir. • Hata sonucu ilave sürtünme ve zorlanmalardan dolayı sistemde ortaya çıkan sıcaklık artışı da tehlikeli boyutlara ulaşmadığı sürece dokunma yoluyla hissedilebilir. • Sürtünme ve zorlanmalar sonucu sistemdeki yağda veya malzemenin kendisinde yanma olması, yanık kokusu olarak hissedilebilir. • Malzemeden çıkan aşınma artıkları gözlenebilir.