Preparaty w leczeniu endodontycznym

1. Preparaty w leczeniu endodontycznym

2. Leki stomatologiczne • Najważniejszą częścią zabiegów stomatologicznych jest leczenie polegające na mechanicznym, ręcznym, chirurgicznym usunięciu przyczyny patologi w jamie ustnej (wyjątek - leczenie protetyczne). • W niektórych przypadkach jednak leki są niezbędnym elementem decydującym o powodzeniu zabiegu (np. leczenie biologiczne) bądź wspomagającym leczenie mechaniczne (np. opatrunki w leczeniu endodontycznym)

3. Leki stomatologiczne • Są to leki, które stosuje się miejscowo. Niektóre z nich oprócz działania terapeutycznego mogą mieć także inne zastosowanie (np. cement glassjonomerowy) • Preparaty wystepują w różnych postaciach (płyn, pasty). Występują w formie gotowej lub muszą być odpowiednio przygotowane przed zastosowaniem.

4. Środki stosowane w endodncji • Nie wszytskie ze środków używanych w leczeniu kanałowym mają status leku. Mimo tego należy je stosować z odpowiednią ostrożnością oraz przestrzegać zasad ich przygotowania.

5. Czasowe opatrunki przeciwbakteryjne • Stosowane są w leczeniu endodontycznym w celu odkażania komory i kanałów korzeniowych zębów oraz w celu zapobiegania rozwoju mikroorganizmów w tych struktórach miedzy wizytami (leczenie kilkuwizytowe).

6. Czasowe opatrunki przeciwbakteryjne – cechy idealnego środka • Posiada długotrwały efekt bakteriobójczy • Wnika wgłąb kanalików zębinowych • Nietoksyczny dla tkanek okołowierzchołkowych • Nie podlega wpływom płynów tkankowych • Jest łatwo umieszczany i usuwany z kanału • Nie wpływa na wiązanie materiałów do czsowego wypełniania ubytku • Nie posiada przykrego zapachu • Nie przebarwia zęba • Daje kontrast na zdjęciu RTG

7. Czasowe opatrunki przeciwbakteryjne – podział • Związki fenolowe • Formaldehyd i pochodne • Jed i jego pochodne • Preparaty z metronidazolem • Preparaty antybiotyko-sterydowe • Preparaty na bazie wodorotlenku wapnia • Chlorkeksydyna

8. Związki fenolowe • Związki fenolowe należą do silnych antyseptyków. Denaturują białka bakterii i unieczynniają enzymy bakteryjne. Działają one drażniąco na tkanki okołowierzchołkowe. • Najczęściej stosuje się je z dodatkiem kamfory, która wydłuza ich działanie oraz zminiejsza toksyczność. • Działają one antyseptyczne przez ok 24 godziny

9. Związki fenolowe • Stosuje się je w następujący sposób. Delikatnie nasączoną preparatem kuleczkę waty umieszcza się w komorze zęba. Najczęściej zamyka się ubytak szczelnym opatrunkiem. Związki fenolu, które są substancjami lotnymi penetrują do kanałów korzeniowych oraz kanalików zębinowych nawet na 15mm. W ten sposób chroni się przed ich toksycznym działanem tk. Okołowierzchołkowe.

10. Związki fenolowe • Do najczęściej stosowanych preparatów tej grupy należy Kamfenol (30% roztwór paramonochlorfenolu w kamforze) – składa się on z fenolu 30%, kamfory 60% i alkoholu etylowego 10%) • Innym preparatem z tej grupy jest Cresophen. Zawiera on Tymol (mało toksyczną pochodną fenolu) oraz steryd - deksometazon

12. Formaldehyd i pochodne • Stosowanie tych środków wywołuje pewne kontrowersje, ze względu na sprzeczne dowody badań co do ich szkodliwośći. • Najczęściej wykorzystywanymi substancjami tej grupy są: formokrezol, trójkrezolformalina oraz glutaraldehyd. • Glutaraldehyd wywiera działanie utrwalające tkanki co jest korzyste w leczeniu endodontycznym. • Preparaty te uwazą się za substancje potencjalnie karcynogenne.

13. Jod i jego pochodne • Związki te działa silnie bakteriobójczo (jest w stanie niszczyć zarodniki bakterii). Działa również grzybobójczo i przeciwirusowo. • Do odkażania kanałów korzeniowych stosuje się np. płyn Lugola w postaci sączków. Do odkażania komory zęba używany jest także jodoform (proszek, którym posypuje się np. watkę nasączonym kamfenolem)

14. Jod i jego pochodne • Należy pamiętać, że jod może być silnym alergenem, a także o upewnieniu się czy w wywiadzie u pacjenta nie występują choroby tarczycy

15. Preparaty z metronidazolem • Metranidazol to antybiotyk mający działane głównie na bakterie beztlenowe. Znajduje zastowanie w leczeniu endodo ntycznym powikłanym ropnym stanem zpalnym tkanek okołowierzchołkowych. • Zmienia on pH na zasadowe co jest korzystne w stanie zapalnym. • Nie odnotowuje się wielu alergii na tą substancje w leczeniu miejscowym

16. Preparaty z metronidazolem • Preparaty z metronidazolem występują w postaci roztworów do płukania i past dokanałowych. • Płyn do płukania jam zębowych to 0,5% roztwór. • Pasta to np. Grinazole lub Metronidazol. Zakłada się je do kanałów korzeniowych na 2-3 dni. W ostrych stanach na 24h.

17. Preparaty antybiotyko-sterydowe • Do tej grupy zalicz się: • Pasty poliantybiotykowe • Pasty kortykosterydowo-antybiotykowe

18. Pasty poliantybiotykowe • Antybiotyki w tych preparatach mają za zadanie niszczenie bakterii dlatego wskazaniami do ich stosowania są powikłania ropne ostre i przewlekłe. • Miejscowo stosuje się antybiotyki które nie ulegają szybkiemu wchłonięciu np. framycetyna, polimyksyna, neomycyna. • Przykładami preparatów może być mieszanka poliantybiotykowa PBSC lub preparat Focalmin

19. Pasty poliantybiotykowe • Preparaty te występuja najczęściej w postaci past. Działaja w bezpośrednim kontakcie z drobnoustrojami dlatego powinny być zakłądane bezpośrednio do kanału (za pomocą pilnika, igły Lentula, bądź na sączku papierowym) • Antybiotyki mogą zaburzać gojenie się tkanek, powodować reakcje alergiczne i powstawanie szczepów opornych.

20. Pasty kortykosterydowo-antybiotykowe • W preparatach tych oprócz antybiotyków posiada składnik kortykosteroidowy. Ma on na celu osłabić reakcje zapalne, zmniejszać wysięk i ból. • Zakłada je się do kanałów podobnie jak pasty poliantybiotykowe. • Są zakładane na ok tydzień • Mogą zaburzać procesy immunologiczne oraz gojenie się tkanek

21. Pasty kortykosterydowo-antybiotykowe - preparaty • Dexadent, Pulpmixin – połączenie polimiksyny B, framycetyny z deksometazonem • Ledermix – tetracyklina oraz triamcynolon • Septomixin – winian episolu (p-grzybiczy), neomycyna, polimyksyna B, terotrycyna oraz deksometazon • Dentisolon – neomycyna (antybiotyk), trypsyna i chymotrypsyna (enzymy) oraz prednizolon (steryd)

22. Pasty kortykosterydowo-antybiotykowe • Preparaty steroidowe mogą być stosowane na żywą miazgę w stanie zapalnym jeżeli np. z braku czasu bądź nieprawidłowego działania znieczulenia nie można wykonać pulpectomi. Daje to możliwość odroczenia zabiegu.

23. Preparaty na bazie wodorotlenku wapnia • Jest to środek polecany do leczenia zakażonych konałów korzeniowych i zapaleń tkanek okołowierzchołkowych. Wykazuje długotrwałe działanie p-bakteryjne oraz stwarza dogodne warunki do odbudowy i regenaracji tkanek. • Występują w postaci preparatów nietwardniejących i twardniejących

24. Preparaty na bazie wodorotlenku wapnia • Działanie, możliwości terapeutyczne, cechy: • Działanie p-bakteryjne • Działanie osuszające, hamujące wysięk (płaczące kanały) • Rozpuszczanie resztek żywej miazgi pozostałych po jej wyłuszczeniu • Odbudowa, regeneracja kości • Niewielka toksyczność, rzadko wywołuje alergie

25. Preparaty na bazie wodorotlenku wapnia • Stosuje się je w dwojaki sposób. Zakłada na 1-2 tygodnie w celu leczenia oraz łagodzenia ostrych stanów zapalnych i hamowania wysięków. • Drugi rodzaj leczenia polega na długotrwałym stosowaniu opatrunków (nawet do 3 miesięcy) w leczeniu przewlekłych zmian zapalnych tkanek okołowierzchołkowych. Należy zaznaczyć, że materiały na bazie wodorotlenku wapnia w przypadku gdy są zakładane przy dużych wysiękach powinny być wymieniane co 2-3 tygodnie.

26. Preparaty na bazie wodorotlenku wapnia • Zakłada się je podobnie jak pasty kortykoido-steroidowe, na pilnikach lub igłach Lentulo. Należy jednak pamiętać o skondesowaniu preparatu aby wypełniał dokładnie całą długość kanału. • Istnieja również gotowe ćwieki zawierajace i uwalniające jony wodorotlenkowo-wapniowe.

27. Chlorheksydyna • Środek skuteczny przeciwko bakteriom i grzybom. • Jako opatrunek w leczeniu endodontycznym sprawdzają się ćwieki zawierające chlorheksydynę – Active Point • Są one kalibrowane jak narzędzia do opracowania kanałów, zakłada się ćwiek rozmiarem dopasowany do ostatniego użytego narzędzia, bądź rozmiar mniejszy

28. Chlorheksydyna • Ćwiek powinien pozostawać w kanale przez 1-3 tygodni • Można ozostawić kroplę płynu w kanale co zwiększa uwalnianie chlorheksydyny z ćwieka

29. Podsumowanie • Obecnie w leczeniu endodontycznym zaleca się maksymalne ograniczenie liczby wizyt. • W przypadku leczenia kilkuwizytowego najbardziej polecanymi opatrunkami jest wodorotlenek wapnia, a w przypadku powtórnego leczenia kanałowego (reendo) chlorheksydyna

30. Podsumowanie • Należy również pamiętać że bardzo istotne, oprócz użycia odpowiedniego opatrunku do jam zębowych, jest szczelne zamknięcie ubytku. Zapobiego to przedostawaniu się bakterii od strony jamy ustnej.

31. Bibliografia • Mutschler E., Geisslinger G, Kroemer HK . Farmakologia i toksykologia Mutschlera. MedPharm 2010. • Bobkiewicz-Kozłowska T.: Podstawy farmakologii ogólnej z elementami receptury dla studentów medycyny. Wydawnictwo AMiKM, Poznań 2001. • Janiec W.: Kompendium farmakologii. PZWL, Warszawa, 2010 • Cenajek-Musiał D, Okulicz-Kozaryn I.: Stany zagrożenia życia – postępowanie lecznicze i leki stosowane w ratownictwie medycznym. Wydawnictwo AMiKM, Poznań 2004. • Katzung B.G.: Basic & Clinical Pharmacology, The McGraw-Hill Companies, 2011. • Kryst L. (red)  Chirurgia Szczkowo twarzowa.  PZWL., Warszawa 2007 • Arabska-Przedpełska B., Pawlicka H.: Współczesna endodoncja w praktyce, wydanie I, Bestom Łódź 2011 • Jańczuk Z.: Stomatologia zachowawcza. Zarys kliniczny. Podręcznik dla studentów Stomatologii. PZWL Warszawa 2008. Wydanie III (dodruk) • Piątowska D.: Kariologia Współczesna. Postępowanie kliniczne. Med. Tour Press, Warszawa 2009.