CHARAKTERYSTYKA ŻYWIENIOWA DIET ALTERNATYWNYCH

1. CHARAKTERYSTYKA ŻYWIENIOWA DIET ALTERNATYWNYCH Karolina Rajkowska Dietetyka, IV rok

2. Co to jest „ dieta alternatywna”? • Dieta alternatywna określa sposób żywienia, charakteryzujący się świadomą rezygnacją ze stosowania niektórych rodzajów pokarmów (np. produktów mięsnych wśród wegetarian) i metod przygotowania ich do spożycia.

3. Założenia wybranych diet alternatywnych ( „diet odchudzających”) • DIETA 1000 kcal – w diecie tej zaleca się zmniejszenie ilości produktów zawierających tzw. „puste kalorie” i „bomb kalorycznych”, czyli duże ilości tłuszczu, słodycze, tłuste mięsa, wędliny, sery, piwo , alkohol • DIETA KALIFORNIJSKA – tzw. dieta kapuściana im więcej jemy zupy, tym lepsze przynosi efekty. Do minusów należy jej monotonia. • DIETA MAKARONOWA • DIETA CHIŃSKA – oparta niemal wyłącznie na zbożach i warzywach jako na produktach najbardziej odpowiadających człowiekowi. • CHRONODIETA– czyli komponowanie posiłków zgodnie z porą dnia. Śniadanie to czas na posiłek wysokokaloryczny, obiad powinien być bogaty w białko i węglowodany, a ubogi w tłuszcz, podwieczorek – świeże owoce, kolacja posiłęk lekkostrawny np.ryby, warzywa. • DIETA RYŻOWA – dostarcza 1000 kcal, dania tej diety zawierają wiele witamin, białka, kwasu foliowego, błonnika. Zalecana duża liczba płynów. • DIETA KLINIKI MAYO – dieta całkowicie eliminuje cukier i skrobię, wszystkie napoje mają być dietetyczne i bez kofeinowe. Nie jemy białej cebuli, ziemniaków, owoców wyj. grejpfrut. Jemy dużo tłuszczu, sałaty, papryki, szpinaku • DIETA OPTYMALNA – to dieta nisko kaloryczna, bogatobiałkowa i bogatotłuszczowa, uboga natomiast w węglowodany. Autorzy informują o rewelacyjnych wynikach jej stosowania u chorych z nadwagą, z miażdżycą naczyń wieńcowych, cukrzycą, nadciśnieniem tętniczym.

6. DIETY NISKOWĘGLOWODANOWE • DIETA ATKINSA • DIETA OPTYMALNA • DIETA LUTZA • DIETA KOPENHASKA • I ich efekt

7. DIETY NISKOTŁUSZCZOWE • DIETY WEGETARIAŃSKIE • DIETA ŚRÓDZIEMNOMORSKA • DIETA PRITIKINA • DIETA MAKROBIOTYCZNA

8. Comparison of the Atkins, Ornish, Weight Watchers, and Zone Diets for Weight Loss and Heart Disease Risk Reduction.Michael L. DansingerJohn L. GriffithHarry P. SelkerErnst J. SchaeferJAMA, January 2005

10. DIETA ATKINSA

11. Założenia diety: • To dieta wysokotłuszczowa i wysokobiałkowa, oraz niskowęglowodanowa. Według autora, aby skutecznie walczyć z otyłością i nadwagą, nie trzeba zmniejszać ilości jedzenia. Wystarczy ograniczyć spożycie węglowodanów, podstawowego paliwa energetycznego, a przez to zmusić organizm do spalania nagromadzonego tłuszczu! • Utrata masy – 2 kg tygodniowo.

12. Założenia diety – cd. • Składa się z 4 etapów: • Wprowadzającego ( korekcja zaburzonej przemiany materii) • kontynuującego utratę wagi (zasadnicza dieta odchudzająca) • Dieta przygotowawcza do diety właściwej tej „ na całe życie” • utrzymania wagi (dieta na całe życie). • W trakcie całej diety jada się 3 główne dania i 1-2 przekąski (surówkę lub wędlinę). Można pić kawę, herbatę (niesłodzone) i wodę mineralną.

13. Przykładowy jadłospis (faza I): • śniadanie:- jajecznica lub jajka sadzone z bekonem, szynką lub kiełbasą, - kawa bezkofeinowa lub herbata owocowa (ziołowa) • obiad: - wędliny, kurczak pieczony lub smażony, - rosół drobiowy, - mała porcja surówki, - woda mineralna niegazowana • kolacja:- pasztet z kurzych wątróbek, - stek, - surówka z sosem winegret, - bita śmietana bez cukru W ciągu dnia: wędliny jako przekąski, woda mineralna, herbata.

14. Plusy diety Atkinsa: • niektórzy chudną nawet 5 - 9 kg/ miesiąc, • osoby na tej diecie nie odczuwają głodu, więc bez trudu zjadają mniej niż ci na diecie ubogotłuszczowej i niskokalorycznej. • zmiana proporcji frakcji cholesterolu na korzyść „dobrego” HDL, • łagodzi wahania poziomu glukozy (a z nią i insuliny) we krwi, zmniejszając ryzyko cukrzycy typu II

15. Wady diety Atkinsa • Nie dostarcza witamin, składników mineralnych i błonnika, co może prowadzić do pogorszenia kondycji włosów i paznokci. • Powoduje zakwaszenie śliny, co zwiększa podatność na próchnicę. • Może prowadzić do zaburzeń w pracy nerek, podwyższenia cholesterolu (miażdżyca), utraty masy mięśni, osteoporozy, anemii. • Skutkami ubocznymi diety mogą być także: osłabienie, nudności, zaburzenia pracy serca, a w skrajnych przypadkach kwasica ketonowa, która doprowadza do apatii, utraty przytomności, a nawet śpiączki.

16. Wady diety Atkinsa – cd. • Komitet PAN uznał podobną do diety Atkinsa - "dietę optymalną" dra Jana Kwaśniewskiego - za "wybitnie szkodliwą dla zdrowia". • Opinia polskiego IŻiŻ także jest sceptyczna - dieta bogata w białka i tłuszcze, a uboga w węglowodany sprzyja zakwaszeniu organizmu, zaparciom, zawiera dużo cholesterolu, a jednocześnie nie zapewnia właściwej porcji witaminy C, potasu czy magnezu.

17. Dr R.Fleming, „The effect of high-moderate and low fat diets on weight loss and cardiovascular disease factors”, Prev. Cardiol. 2002, nr 5 • Badanych podzielono na 2 grupy – stosujących zbilansowaną dietę niskokaloryczną (1400-1500 kcal dziennie) oraz dietę bogatotłuszczowo - białkową, a niskowęglowodanową (odpowiednik diety Atkinsa). • Po 12 miesiącach stosowania obu tych diet uzyskano następujące wyniki (tabela).

18. Wyniki:

19. DIETA ORNISHA- DIETA WEGETARIAŃSKA

20. Założenia: • Składa się głównie z produktów pochodzenia roślinnego • Jest dietą niskotłuszczową • Zawiera sporo węglowodanów złożonych i błonnika

21. ZALETY: • Ograniczona zawartość tłuszczu i nasyconych kwasów tłuszczowych • Zwiększony udział NNKT • Brak lub niska zawartość cholesterolu • zwiększona podaż witaminy C • Wyższa zawartość węglowodanów złożonych i błonnika

22. Stosując dietę wegetariańską zapobiegamy powstawaniu wielu chorobom, a także skutecznie możemy leczyć choroby już zaistniałe. Dieta wegetariańska jest tym lepsza im bardziej urozmaicona. Powinna zawierać rośliny strączkowe, nasiona, owoce, warzywa, kasze, orzechy itp. • Doktor Ornish wykazał, że dieta wegetariańska, połączona z odpowiednią korektą stylu życia, umożliwia cofanie sięzmian miażdżycowych w naczyniach

23. Wady : • Kłopoty z pokryciem zapotrzebowania na energię • Niedostateczna podaż białka • Deficyt witaminy B12, wit.D • Niedostateczna podaż Ca, Fe, Zn oraz niska ich biodostępność

24. DIETA ZONE( dieta strefowa)

25. Założenia diety: • Według niej kluczem do osiągnięcia szczupłej sylwetki jest zachowanie w każdym posiłku odpowiednich proporcji: 30 proc. kalorii powinno pochodzić z białka, 40 proc. z węglowodanów i 30 proc. z tłuszczów. Powstaje wtedy równowaga między hormonami odpowiedzialnymi za metabolizm. • Tradycyjnie przyjęte proporcje to 15-20 proc. dla białek, 60-70 proc. dla węglowodanów i 15-20 proc. dla tłuszczów.

26. cd. • codzienny jadłospis powinien być skomponowany z 11 tzw. cegiełek. • Rozkładasz je tak, jak chcesz, na 5-6 posiłków. Na przykład na śniadanie zjadasz 3 cegiełki, na II śniadanie 2 cegiełki, na obiad 3 cegiełki, na przekąskę 1 cegiełkę i na kolację 2 cegiełki. Każda cegiełka składa się z 1 porcji białka (1B), 1 porcji tłuszczu (1T) i 1 porcji węglowodanów (1W). • Cegiełki komponujesz sama, według powyższej zasady, korzystając z gotowej tabeli. W każdej kategorii (białka, tłuszcze, węglowodany) są dwie grupy produktów: bardziej i mniej zalecana. Jeśli chcesz chudnąć szybciej, wybieraj żywność z pierwszej grupy.

27. DIETA WEIGHT WATCHERS( Strażników wagi)

28. Założenia: • Podstawę diety Strażników Wagi stanowi niskotłuszczowy jadłospis (1250-1750 kcal), który pozwala chudnąć ok. 1 kg tygodniowo. • Wszystko, co jesz, przeliczane jest na punkty. Każdy posiłek to określona liczba punktów, np. osoba ważąca do 70 kg może zjeść do 18 punktów. Większość warzyw i owoców ma 0 punktów, porcja ziemniaków - 2 punkty, sznycel wieprzowy bez panierki - 3 punkty. • Można sobie pozwolić na alkohol ( 2 kieliszki wina to równowartość 2 pkt.)

29. CEL BADANIA:- kontrola przestrzegania i efektywności 4 popularnych diet (Atkinsa, Ornisha, Zone, Weight Watchers) dla spadku masy ciała oraz zmniejszenia ryzyka chorób serca.PRZEBIEG i UCZESTNICY- losowa próba w akademickim centrum medycznym w Bostonie- uczestnicy: ludzie z nadwagą i otyli, dorośli w wieku 22-72 lat- badania rozpoczęto 18 lipca 2000 a zakończono 24 stycznia 2002- 160 uczestników losowo przydzielono do grup dietetycznych, po 2 m-cach maksymalnego wysiłku uczestnicy stosowali swój indywidualny poziom przestrzegania diety.

30. METODY: • Do badań zostali włączeni ludzie w różnym wieku, których BMI 27-42 oraz osoby posiadające co najmniej jeden z czynników metabolicznych ryzyka chorób serca: - poziom cholesterolu min. 200mg/dl - LDL min. 130 mg/dl - HDL min. 40 mg/dl - ciśnienie skurczowe krwi min. 145 mmHg - ciśnienie rozkurczowe min. 90 mmHg - aktualne zażywanie doustnych leków na nadciśnienie, cukrzycę Kryteria wykluczające uczestników: • Choroba chroniczna, • Terapia insulinowa, • Znaczące nieprawidłowości wątroby, • Ciąża, • Leki odchudzające.

31. Metody cd. • Uczestników podzielono na małe grupy, którym przypisano odpowiednią dietę • Podczas spotkań uczestnik otrzymał wskazówki dotyczące diety ( potrzebne materiały, książkę kucharską) • grupa stosująca dietę Atkinsa spożywała mnie niż 20 g węglowodanów/d ze stopniowym wzrostem aż do 50g/d • Grupa stosująca dietę Zone miała za cel osiągnięcie równowagi procentowej kalorii W:T:B 40:30:30 • Grupa stosująca dietą Ornish spożywała dietę wegetariańską • Grupa Strażników Wagi miała utrzymać dzienną liczbę punktów w granicach wyznaczonych przez stałą wagę każdy pkt ozn.50 kalorii

32. METODY cd • Zastosowano 2 techniki badania: -wypełnienie 3-dniowych kart żywieniowych w 1,2,6,12 miesiącu - obl. średnie dzienne spożycie substancji odżywczych

33. POMIARY: • Mierzono masę ciała, obwód talii oraz ciśnienie krwi • pobrano próbkę krwi w celu zbadania poziomu cholesterolu, trójglicerydów, glukozy, insuliny, białka reaktywnego, kreatyniny.

34. ANALIZA STATYSTYCZNA WYNIKÓW: - badano różnice pomiędzy zmiennymi punktu odniesienia poszczególnych diet oraz przeprowadzono niezależne testy dla porównania zmiennych punktów odniesienia uczestników - zastosowano regresję liczbową, aby zbadać związek między zmianami wagi, zmienną przestrzegania diety oraz czynnikami ryzyka chorób serca a także zmiany spowodowane zażywaniem leków.

35. REZULTATY

39. WNIOSKI: • Wszystkie diety osiągnęły znaczący pozytywny wpływ na zmniejszenie ryzyka chorób serca • Diety te spowodowały spadek poziomu cholesterolu w ciągu roku, wzrost poziomu HDL ( z wyj. Diety Ornisha) • Diety nie wpłynęły znacząco na trójglicerydy, ciśnienie krwi, poziom glukozy • Diety o niskiej zawartości węglowodanów( Atkins i Zone) powodowały spadek trójglicerydów i insuliny a zwiększają poziom cholesterolu HDL • Diety niskotłuszczowe zmniejszają poziom cholesterolu LDL • W przypadku każdej z diet spadek wagi związany był ze zmianami całkowitego poziomu cholesterolu, białka reaktywnego i poziomu insuliny • Wg autorów na spadek masy ciała i zmniejszenie ryzyka chorób serca nie ma wpływu rodzaj diety ale przede wszystkim jej przestrzeganie.

40. THE END