KIZAMIK VE KIZAMIKÇIĞIN ELİMİNASYONU PROGRAMI

1. KIZAMIK VE KIZAMIKÇIĞIN ELİMİNASYONU PROGRAMI Çankırı Halk Sağlığı Müdürlüğü Bulaşıcı hastalık kontrol programları şubesi

2. Kızamık ve Kızamıkçığın Eliminasyonu Nedir? • Kızamık ve kızamıkçığın eliminasyonu, yerli virüs dolaşımının durması olarak tanımlanmaktadır. • Kızamık ya da kızamıkçık insidansı yılda 1/100.000‘in altında olan ülkelerin tüm vakaları ya laboratuvarla doğrulanmış ya da laboratuvarla doğrulanmış bir vakayla epidemiyolojik olarak ilişkili olmalıdır. • Eliminasyon durumunda, importe vakalar olabilir ancak, importasyonu takiben müdahale olmasa dahi, virüsün dolaşımı sınırlı sayıdaki bulaş sonrası doğal olarak sonlanır. • Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölgesi’nde 2015 yılı sonuna kadar kızamık ve kızamıkçığın eliminasyonu ve konjenital kızamıkçık sendromunun önlenmesi hedeflenmiştir.

3. Ülkemizde olası kızamık/kızamıkçık vakaları genellikle birinci basamak ve hastanelerde saptanmaktadır.

4. Eliminasyon programının hedeflerine uygun olarak sürveyans duyarlılığı (tüm vakalara ulaşabilmek) arttırmak gerekmekte. Bu nedenle şüpheli vaka tanımına uyan tüm vakalara olası kızamık /kızamıkçık/ KKS şüphesi ile yaklaşılmalı ve incelenmelidir.

5. ICD-10 sisteminde aranacak olan tanılar ve kodları Kızamık (Rubeola)…………………………………... B05 Kızamıkçık (Rubella)………………………………... B06 Konjenital Kızamıkçık (Rubella) sendromu..35.0 Beşinci Hastalık (Eritema Infeksiyozum) …. B08.3 Altıncı Hastalık (RoseolaInfantum) ………… B08.2

6. DSÖ verilerine göre Türkiye’de 2012 yılının ilk 10 ayında toplam 56 olgu görülmüştür. 8). THSK bilgi notuna göre 2012 yılında toplam olgu sayısı 349 olduğuna göre Kasım ve Aralık aylarında toplam 293 olgu, 01 Ocak - 12 Şubat 2013 arasında da 656 olgu görülmüştür. Bu sayılar salgın eğrisinin tırmanışta olduğunu, olguların daha da artabileceğini düşündürmektedir. Fransa’daki gibi üçüncü yıl daha da büyük bir pik yaşanmaması için bu yıl alınacak önlemler çok önemlidir.

12. BU SEBEPLE!

13. KIZAMIK ELİMİNASYONU BU SUNUMDA ÖNCELİKLİ KONUMUZ OLACAK.

14. Kızamık Vaka Tanımı • Şüpheli Kızamık Vaka Tanımı:Makülopapüler döküntüyle seyreden herhangi bir hastalık. • Klinik (Olası) Kızamık Vaka Tanımı: • 38oC’den yüksek ateşve • Makülopapüler döküntüve • Öksürükveyaburun akıntısıveyakonjunktivit ile karakterize hastalık.

15. Makülopapüler döküntüsü olan herkes şüpheli kızamık vakası olarak değerlendirilmelidir.

16. ŞÜPHELİ BİR KIZAMIK VAKASIYLA KARŞILAŞTIĞIMDA NE YAPMALIYIM?

17. VAKANIN SICAK VAKA OLUP OLMADIĞINI DEĞERLENDİRELİM !!!

18. SICAK VAKA • Kesin vaka ile temas öyküsü olan • veya döküntünün başlamasından önceki • 3 hafta içerisinde seyahat öyküsü olan • veya aşısız* • veya yaşına göre eksik aşılı olan • veya kümelenme gösteren • olası kızamık/kızamıkçık vaka tanımına • uyan vaka

19. SICAK VAKA Sıcak vaka ise vakadan derhal serum, idrar ve boğaz sürüntüsü alınmalı ve numune nakli 24 saat içerisinde gerçekleşmelidir. *1 yaş altı aşı zamanı gelmeyen bebekler de SICAK VAKA tanımına dahildir. Doğrulanmış en az bir kızamık vakasının bulunduğu durumlarda takip eden tüm şüpheli vakalar SICAK VAKA olarak kabul edilmelidir.

20. ÖRNEK VAKA • Zübeyde Çelik 02.07.2013 tarihinde Çankırı Özel Karatekin Hastanesi acil servisine yüksek ateş (39.4) ve halsizlik şikayetiyle müracaat ediyor, yüksek ateş müdahale ile düşürülemeyince hastaneye yatışı yapılıyor.Hasta gözlem altında iken 04.07.2013 tarihinde yüzünde ilk döküntüleri başlıyor.

21. Halk Sağlığı Müd. Bulaşıcı Hastalıklar Birimi 0376-212 20 00 /1071-1072 Hastamız sıcak vaka tanımına uyduğundan; İhbarda bulunun !!! • Halk Sağlığı Müdürlüğü’ne • İlçede İlgili Toplum Sağlığı Merkezi’ne ihbarda bulunulmalıdır.

22. 1-Bildirim formlarını doldurun ! • Hastaya ait Vaka Bildirim ve Laboratuvar İstek ve Sonuç Formu ve Vaka İnceleme Formueksiksiz olarak doldurulmalıdır.

25. 3-Hastadan uygun kan/idrar/nazofarengealsürüntü örneğini al ! • Santrifüj etme imkanı yoksa hemoliz olmasını engellemek için kan örneği hemen buzdolabına konulmalı ve serumu tamamen ayrılıncaya kadar buzdolabında bekletilmelidir.

26. Tam Kan DONDURULMAMALI ETİKET Hastanın Adı Soyadı Örneğin Cinsi Örneğin Alındığı Tarih Steril tüpe 5 ml kan örneği Formların eksiksiz ve doğru doldurulması Vaka Bildirim ve Laboratuvar İstek ve Sonuç Formu Vaka İnceleme Formu 10-15 dk oda sıcaklığında beklettikten sonra 3000 rpm devirde sanrifüj Ya da Hemoliz olmaması için hemen buzdolabına alınması ve serum ayrılıncaya dek bekletilmesi 4-80c’de saklanmalı ve 24 saat içinde soğuk zincir kurallarına uygun biçimde Lab’a gönderilmeli

27. İDRAR ÖRNEĞİ 0-7 gün içinde 10-40 ml yeterli Mümkünse sabah ilk idrar Steril olması için idrar kültür kabı ya da tek kullanımlık 50 ml’lik santrifüj tüpü Laboratuvara gidene dek buzdolabında saklanır Asla dondurulmaz Saklanması için viral taşıyıcı vasat gerekmez

28. NAZOFARENGEAL SÜRÜNTÜ 0-4 gün içinde Viral taşıyıcı vasat içeren tüplere (RSHM tarafından hazırlanacak) Steril eküvyonkullanılarak Laboratuvara gidene dek buzdolabında +40’de saklanır 24 saat içinde gönderilemezse eküvyon taşıyıcı vasatın içinde dikkatlice çalkalanır ve atılır

29. Serum örneği 24 saat içinde laboratuvara GÖNDERİLEMİYORSA • Buzdolabında en fazla 5 gün saklanabilir • 5 günden fazla saklanacaksa -200’de olmalı ve laboratuvara donmuş olarak buz kutuları içinde ulaştırılır

30. Hastadan uygun kan/idrar/nazofarengeal sürüntü örneğini al • İdrar örneği mutlaka steril idrar kaplarına alınmalıdır (Bu amaçla idrar kültür kapları ya da tek kullanımlık 50 ml’lik santrifüj tüpleri kullanılabilir). • Nazofarengeal sürüntü örneği steril eküvyonla alınarak Mikrobiyoloji Referens Laboratuvarları Daire Başkanlığı Viroloji Laboratuvarı tarafından hazırlanacak viral taşıyıcı vasat içeren tüplere konulmalıdır.

31. Hastadan uygun kan/idrar/nazofarengealsürüntü örneğini al • Örnekler, laboratuvara gönderilene kadar buzdolabında 4-8°C’de saklanmalıdır, asla dondurulmamalıdır.

32. Ne zaman ikinci serum örneği alınmalı? • Vakaların bir kısmında döküntüden sonra ilk 3 gün antikor saptanamayabilir.Bu nedenle ilk üç gün içersinde alınmış ; negatif veya şüpheli sonuç çıkmış ise, • ikinci serum örneği 7- ila 10 gün sonra tekrar alınmalıdır.

33. Alınan örnekleri en kısa zamanda ilgili birime ulaştır ! • Alınan örnekler Halk Sağlığı Müdürlüğü tarafından belirlenen ekibe teslim edilmelidir. (Bulaşıcı hastalıklar Birimi) Formlar Halk Sağlığı Müdürlüğüne ivedilikle gönderilmeli yada 0 376-213 3546 numaralı faks numarasına fakslanmalıdır.

34. 4-Uygun solunum izolasyonu önlemlerini al/alınmasını sağla… a-Evde Alınması Gereken Solunum İzolasyonu Önlemleri: • Yatışı gerekmeyen durumlarda vakalar 5 gün boyunca evde izole edilmeli, başka kişilerin eve ziyareti engellenmeli ve ev halkı aşılanmalıdır. • Vaka, evde ayrı bir odada izole edilmelidir. • Odaya giriş ve çıkışlar sınırlandırılmalıdır. • Hastanın bakımından sorumlu kişiler maske kullanmalıdır. • Ev halkı arasındaki okula/kreşe vb devam eden çocuklar, kızamık tanısı ekarte edilene kadar okula gönderilmemelidir

35. b.Sağlık Kuruluşlarında Alınması Gereken Solunum İzolasyonu Önlemleri:1 • Sağlık kuruluşuna başvuran döküntü ve/veya ateş şikayeti olan kişiler bekleme anında ve muayene sırasında ayrı bir odaya alınmalıdır. • Muayene sonrasında aynı odaya şüpheli vaka tanımına uymayan başka bir vaka alınacaksa oda en az iki saat süre ile cereyan yapacak şekilde havalandırılmalıdır. • Hastaneye yatışı gereken vakalar için solunum izolasyonu gereklidir.

36. b.Sağlık Kuruluşlarında Alınması Gereken Solunum İzolasyonu Önlemleri-2 • İzolasyon için tercih edilmesi gereken mekan negatif basınçlı odadır. • Negatif basınçlı oda yoksa hasta özel bir odaya tek başına olacak şekilde yerleştirilmelidir. İlave özel odanın bulunmadığı durumlarda, hastalar başka bir kızamık vakasıyla aynı odaya yerleştirilmelidir (kohortlama). • Hastaya bakım veren sağlık personeli N95 maske kullanmalıdır

37. b.Sağlık Kuruluşlarında Alınması Gereken Solunum İzolasyonu Önlemleri-3 • Hastanın kullandığı kişisel/tıbbi araç gereç ayrı tutulmalı ve kullanım sonrası dezenfekte edilmelidir. • Hastanın zorunlu haller dışında odadan çıkışı sınırlanmalıdır. Çıkmak zorundaysa, virüs yayılımını azaltmak için hastaya mutlaka maske takılmalıdır. • Hastanın cerrahi maske kullanması yeterlidir!

38. Test sonucu • THSK Mik.Ref.Lab tarafından • 08.07 2013 tarihinde Zübeyde Çelike ait kızamık IgM (Elisa) (Measles) test sonucu POZİTİF olarak bildirildi.

39. 5-Temaslılar için uygun profilaksi önlemlerini uygula-1 • Temaslı Tanımı: Olası/kesin vakayla bulaştırıcı olduğu dönemde (döküntü öncesi ve sonrasında ortalama 4 gün), aşağıdaki epidemiyolojik ilişkisi olan kişilerdir. • Tüm hane halkı • Vaka ile aynı yerde uyuyanlar (hastane, yatılı okul, askeriye) • Vaka ile aynı sınıfı, okulu, günlük bakımı alan çocuk/yetişkinler • Vaka ile aynı yerde bekleyenler (hastanede bekleme odasındaki hastalar ve hasta yakınları) ve aynı konsültasyon odasında vakanın görülmesinden sonraki 2 saat içinde muayene olanlar

40. 5-Temaslılar için uygun profilaksi önlemlerini uygulamaları-2 • Vaka ile aynı işyerinde, aynı ortamda çalışan iş arkadaşları, • Vaka ile aynı iş/eğitim biriminde bulunup vaka ile ortak alanı paylaşmış olan kişiler, • Vaka ile aynı uçakla seyahat edenler arasında, aynı sırada ya da 2 sıra arka ve 2 sıra önünde oturanlar, • Vakanın dolaştığı ortak alanda (sinema, alışveriş merkezi, restorant, toplu taşıma araçları vb) aynı zamanda bulunan diğer kişiler ve, • Vaka ile ilgilenen sağlık ekibine aşı uygulanmalıdır.

41. a-Temas Sonrası Aşı Uygulaması • Olası ve/veya kesin kızamık vakasıyla temas etmiş olan 6 aydan büyük tüm temaslılara aşılanma durumuna bakılmaksızın kızamık içeren aşı uygulanmalıdır. • 6 aydan büyük ve 9 aydan küçük olan bebeklere Halk Sağlığı Müdürlüğü ile iletişime geçilerek sadece kızamık içeren aşı uygulanmalıdır. Sadece kızamık içeren aşı bulunamadığında, standart immünglobulin uygulanmalıdır.

42. a-Temas Sonrası Aşı Uygulaması • 9 ayın üzerindeki temaslılara ise KKK aşısı uygulanmalıdır. • 6-12 ay arasında uygulanan doz, rutin aşı şeması içerisindeki doz yerine geçmediğinden; (arada en az dört hafta bırakılacak şekilde) 12 ay dolduktan sonra doz tekrarlanmalıdır.

43. Not !!! • Kızamık içeren aşı uygulanacak olan kişiler kontrendikasyonlar yönünden sorgulanmalıdır. • Her ne kadar kızamıkçık aşısına bağlı fetal anomaliye ilişkin bir kanıt olmasa da, kızamıkçık aşısı alanlar 4 hafta süre ile gebelikten korunmalıdır. • Aşı sonrası 4 hafta içinde gebelik planlayanlara kızamıkçık antijeni içeren aşı uygulanmamalıdır. Teşekkürler!