Genital Sistemin Gelişimi

1. Genital Sistemin Gelişimi Prof. Dr. Alpaslan GÖKÇİMEN Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Histoloji ve Embriyoloji Anabilim Dalı

2. Cinsel Gelişimin Farklılaşmamış Safhası • Erkek ve dişi morfolojik özellikleri, embriyonik 7. haftaya kadar gelişmeye başlamazlar. • Genital sistem, erken dönemde her iki cinste de birbirine benzer. • Bundan dolayı, genital sistemin gelişiminin başlangıç dönemi, cinsel gelişimin farklılaşmamış safhası olarak adlandırılır.

3. Gonadların Gelişimi • Gonadlar (testisler ve overler), üç kaynaktan köken alır: - Posteriyor karın duvarını döşeyen sölom epiteli - Bunun altındaki mezenşim (embriyo nik bağ dokusu) - İlkel cinsiyet hücreleri

4. Farklanmamış Gonad • Gonad gelişiminin ilk safhaları, beşinci haftada ortaya çıkar. • Mezonefrozun mediyalinde, sölom epitelinde bir kalınlaşma meydana gelir. • Bu epitelin ve altındaki mezenşimin çoğalımıyla, mezonefrozun mediyalinde bir gonadal (genital) kabarıklık oluşur. • Parmak şeklindeki epitel kordonları (birincil cinsiyet kordonları), alttaki mezenşimin içine doğru kısa sürede büyürler.

7. Farklanmamış Gonad • Dışta korteks ve içte de medulladan oluşur. • Eğer embriyo XX cinsiyet kromozomuna sahipse, farklanmamış gonadın korteksi over yönünde değişim gösterir ve medulla geriler. • Eğer embriyo XY cinsiyet kromozomuna sahipse, medulla testise farklılaşır ve korteks, birtakım kalıntılar dışında geriler.

9. İlkel Eşey Hücreleri • Dördüncü haftanın başında, vitellüs kesesinin duvarında ve allantoyisin başlangıç yerine yakın yerleşimde olan endodermal hücreler arasında belirirler. • Daha sonra, arka barsağın dorsal mezenteri boyunca gonad kabartılarına göç ederler. • Altıncı haftada, ilkel eşey hücreleri alttaki mezenşimin içine girerler ve birincil cinsiyet kordonlarının yapısına katılırlar.

10. Germ Hattı Nedir ?

11. Gelişimin ikinci haftasında, ilkel eşey hücreleri epiblastın veya birincil ektodermin içinde oluşurlar. • Vitellüs kesesinin arkasından ekstraembriyonik mezoderme • Endoderme • Barsak Kanalı • Dorsal Vücut Duvarı • GONAD

13. Cinsiyetin Belirlenmesi • Yedinci haftadan önce, gondaların görünümü her iki cinste de birbirine benzer. Dolayısıyla, bunlar “farklanmamış gonadlar” olarak isimlendirilir. • Erkek fenotipinin gelişmi için, bir Y kromozomu gereklidir. • Y kromozomu, farklanmamış gonadın medullası üzerinde testis belirleyici etkiye sahiptir.

14. Testis Belirleyici Faktör (TDF) • Bu unsur, testis farklılaşmasını sağlar. Bu düzenleyici unsurun etkisi altında, birincil cinsiyet kordonları seminifer tübüllere farklılaşır. • Y kromozomunun olmaması, over gelişimiyle neticelenir.

15. Testislerin Gelişimi • Bazı genlerin koordinasyonlu uyarımıyla başlar. • SRY Geni  Y kromozomunun kısa kolunda bulunur  Anahtar role sahiptir. • TDF  Birincil cinsiyet kordonlarını uyarır  Kordonlar, medullanın derinliklerine doğru uzamaya başlar  Dallanırlar ve anastomoz yaparlar  Rete testis oluşur.

17. Testislerin Gelişimi • Tunika Albuginea gelişince  Cinsiyet kordonlarının (seminifer kordonların) yüzey epiteliyle olan bağlantısı sona erer. • Tunika albugineanın yoğunluk kazanması  Testis gelişimi için oldukça önemlidir. • Testis genişledikçe  Mezonefrozdan ayrılır  Mezorşiyuma tutunur.

18. Testislerin Gelişimi • Seminifer Kordonlardan Gelişen Yapılar: Seminifer Tübüller Tubuli Rekti Rete Testis

19. Testislerin Gelişimi • Seminifer tübül  Mezenşimden ayrılır. • Leydig hücreleri  Mezenşimden gelişirler ve 8. haftadan itibaren  Androjenik hormon salgılamaya başlar. • Erkeklik hormonları  Mezonefrik duktusların ve dış genitallerin farklılaşmasını uyarır.

20. Testislerin Gelişimi • hCG  İnsan koryonik gonadotropin  Testosteron üretimini uyarır.  8.-12. haftalarda pik yapar. • Fetal testislerden salınan hormonlar: - Testosteron - Antimülleryan Hormon (AMH) • AMH  Mülleryan engelleyici madde.

21. Testislerin Gelişimi • AMH  Sertoli hücrelerince salınır.  Puberteye kadar devam eder.  Mülleryan (paramezonefrik kanalların) gelişimini baskılar. • Seminifer tübüller  Puberteye kadar lümensiz. Daha sonra gelişir. • Seminifer tübül  Duvarda iki çeşit hücre  Sertoli: Testis yüzey epitelinden gelişir. Spermatogonyumlar: İlkel eşey hücrelerinde farklılaşır.

22. Fetal Testis • Sertoli hücreleri  Seminifer tüplerde çoğunluk. • Daha sonraki gelişimde  Testis yüzey epiteli düzleşir  Yetişkin testisin dış yüzey mezotelini oluşturur. • Rete testis  Efferent duktulileri oluşturan 15 – 20 adet mezonefrik tübüllerle devam eder.

25. Genital Kanalların Gelişimi • Dişi ve erkek embriyolarının her ikisi de, iki çift genital kanala sahiptir. • Mezonefrik Kanal (Wolf Kanalı)  Erkek üreme sisteminin gelişimi • Paramezonefrik Kanalı (Müller Kanalı)  Dişi üreme sisteminin gelişimi • 5. – 6. haftalarda  Her iki kanal çeşidi de var.

27. Genital Kanalların Gelişimi • 8. haftada  Testosteron etkisi  Herbir mezonefrik kanalın proksimal parçası  Epidididmise farklanır. • Mezonefrik kanalın geri kalan kısmından: - Duktus deferens ve - Ejakülasyon kanalı gelişir.

28. Erkek Genital Kanal ve Bez Gelişimi • Fetal testislerde  Sertoli hücreleri 6.-7. haftalarda AMH’yi sentezler. • 8. hafta  Leydig hücreleri testosteron salgılar  hCG, testosteron salınımını uyarır. • Testosteron  Mezonefrik kanallardan erkek genital kanal oluşumunu uyarırken, • AMH  Paramezonefrik kanalların epitelyal – mezenşimal dönüşümle kaybolmasına yol açar.

29. Erkek Genital Kanal ve Bez Gelişimi • Mezonefroz dejenere olunca  Mezonefrik kanallardan bazıları kalır  Duktuli efferentesleri oluştururlar. • Duktuli eff  Mezonefrik kanala açılır  Kanal, bu bölgede, duktus epididimise dönüşür. • Mezonefrik kanal  Epididimisin distalinde kalın kaslı hale gelir  Duktus deferens oluşur.

30. Erkek Genital Kanal ve Bez Gelişimi • Seminal Vezikül (SV)  Mezonefrik kanalların kaudal uçlarının lateralinden dışa doğru gelişir. • SV kanalı ile üretra arasında kalan mezonefrik kanal bölümü  Ejakülatuvar duktus olarak gelişir.

31. Prostat • Üretranın prostatik parçasından meydana gelen çok sayıda endoderm çıkıntısı, etraftaki mezenşimin içine doğru büyür. • Prostat epiteli bu endoderm hücrelerinden gelişirken, epitel hücreleriyle ilişkili mezenşimden stroma ve düz kaslar oluşur.

33. Bulboüretral Bezler • Üretranın spongiyoz parçasından çift halde dışa doğru büyüyen hücrelerden gelişirler. • Düz kas hücreleri ve stroma  Bölgedeki mezenşimden köken alır.