SAĞLIĞIMIZ VE BESİNLERİMİZE KİMYASAL BAKIŞ

1. SAĞLIĞIMIZ VE BESİNLERİMİZE KİMYASAL BAKIŞ

2. Dengeli beslenme nedir? Fonksiyonel besin nedir? Besinlerin bozulma nedenleri nelerdir? GDO yararlı mıdır? Zararlı mıdır?

3. Besin, canlılarda büyüme için gerekli olan maddelerdir. Besinler, canlıların yaşamsal faaliyetlerini sürdürmesi için gerekli olan kimyasal enerjiyi sağlamakla beraber hücrelerin oluşması ve yenilenmesi için de gerekli olan maddelerdir. Besİn ve Beslenme

4. Yeryüzünde yaşayan tüm canlılar bir besin zincirinin içerisindedirler. Bu zincirin en büyük enerji kaynağı, güneştir. Yeşil bitkiler bu enerjiyi bütün canlılar için besin yapımında kullanırlar. Bu sebeple fotosentez yapan yeşil bitkiler üretici olarak adlandırılır. Bu enerji pramidinin temel basamağıdır. Besİn ve Beslenme

5. Otçullar yaşamları için gereken organik maddeleri, bitkileri yiyerek sağlarlar. Sonuçta, bir otçul bitkiyi yediği zaman madde ve enerji yeniden şekillenir ve maddenin bir kısmı otçul tarafından enerjiye dönüştürülür. Besİn ve Beslenme

6. Canlıların, yaşamlarını sürdürebilmeleri için besinlerden belirli oranlarda almaları gerekmektedir. Buna dengeli beslenme denir. Sağlıklı büyüme ve gelişme için özellikle zeka gelişimi için yeterli ve dengeli beslenme önemlidir. Besİn ve Beslenme

7. Beslenme, dokuların yenilenmesini ve bağışıklık sisteminin sağlıklı olarak çalışmasını sağlar. Yetersiz ve dengesiz beslenme ise vücudun dirençsiz kalmasına neden olur. Hayvansal GIdalar

8. Eğer besinler uygun ve dengeli bir şekilde tüketilmezse çağımızın yaygın hastalığı olan obezite gibi sağlık sorunlarının ortaya çıkmasına neden olur. Hayvansal GIdalar

9. Kırmızı Etin Beslenmemizdeki Önemi İnsanların, bedensel ve zihinsel faaliyetlerini sürdürebilmeleri ve sağlıklı kalabilmeleri için içerisinde azot bulunan besin maddelerini almaları gerekmektedir. Hayvansal GIdalar

10. Proteinlerin yapıtaşı olan ve azot içeren aminoasitlerin bir kısmı vücutta kendiliğinden sentezlenmektedir. Buna karşılık bazı aminoasitlerin ise mutlak suretle dışarıdan alınması gerekmektedir.

11. Kırmızı Etin Beslenmemizdeki Önemi İşte bu aminoasitler, etin bileşiminde yeterli ve dengeli bir şekilde bulunduğundan et temel besin maddelerimizin temelini oluşturur. Et beslenme açısından hayvansal kökenli besin maddeleri arasında önemli bir yere sahiptir. Hayvansal GIdalar

12. Her şeyden önce et önemli bir protein kaynağıdır. Bunun dışında et; lipitleri, mineral maddeleri ve vitaminleri önemli oranda içerir. Hayvansal GIdalar

13. Balığın Beslenmemizdeki Önemi Protein, sudan sonra vücudun büyümesi, gelişmesi ve hastalıklardan korunması için gerekli olan en temel besin maddesidir. Protein, organizmanın su dengesini, asit-baz dengesini kontrol ederken hormonların oluşumuna da yardım eder. Yediğimiz besinler içerisinde en iyi protein kaynakları hayvansal besinlerdir. Hayvansal GIdalar

14. Balığın Beslenmemizdeki Önemi Balık da özellikle iyi bir protein kaynağıdır. A ve D vitaminleri yönünden zengindir. Balık aynı zamanda iyi bir mineral kaynağıdır. Hayvansal GIdalar

15. Yumurtanın Beslenmemizdeki Önemi Gelişim için gerekli protein, vitamin, mineral ve yağa sahip olan yumurta, çocuk ve yetişkin beslenmesinde önemli bir yere sahiptir. Yumurtanın sarısı, akına oranla daha fazla yağ, protein ve demir içerir. Hayvansal GIdalar

16. A vitamini ve B vitaminleri bakımından zengin bir yiyecek olan yumurtada demir, fosfor, magnezyum, kükürt ve sodyum gibi mineraller bulunur. Hayvansal GIdalar

17. Sütün Beslenmemizdeki Önemi İnsan yaşamının her evresinde gerekli olan süt, C vitamini ve demir dışında makro ve mikro besin öğeleri için iyi bir kaynaktır. Özellikle çocuklarda ve yaşlılarda kemik sağlığı için önemlidir. Hayvansal GIdalar

18. Sütün obezite, kanser, hipertansiyon gibi kronik hastalıklara karşı tedavi edici bir özelliği bulunmaktadır. Süt ve süt ürünleri, kalsiyum ve fosfor başta olmak üzere bazı mineral ve vitaminlerin kaynağıdır .

19. Sağlık üzerinde olumlu etkileri olan bitkisel kaynaklı biyolojik olarak aktif bileşiklere fitokimyasallar denilmektedir. • Fitokimyasallar ve diğer bitkisel kaynaklı besin bileşikleri, • - Kanser - Diyabet - Kardiyovasküler hastalıklar - Hipertansiyon gibi hastalıkların tedavisinde etkili bulunmuştur. BİtkİselKökenlİGIdalar

20. Fitokimyasallar, daha sağlıklı ve daha dengeli beslenmeye olan önemli katkıları yüzünden zinde yaşamdaki etkinlikleri, günümüzde yeniden fark edilmiş olan besin bileşikleridir. BİtkİselKökenlİGIdalar

21. Hazırlama işlemleri sırasında özelliklerini yitirmemeleri, elde edilmeleri ve besinlerle alınmamaları kolay ve ekonomik olması önemli bir kazançtır. Ayrıca bitkisel ağırlıklı beslenenlerin kendilerini daha huzurlu hissettikleri de hatırlanacak olursa, bu maddelerden yararlanmayı daha çekici hale getirmektedir .

22. Temel besleyici özelliklerinin ötesinde sağlığımıza olumlu katkıları olan besinlere fonksiyonel besinler adı verilir. • Fonksiyonel besinler; • Hiçbir işlem görmemiş doğal bir besin maddesi de olabilir . • Fonksiyonel bir besin ögesi ile zenginleştirilmiş veya genetik mühendislik yöntemleri ile değişikliğe uğratılmış bir besin de olabilir. FonksİyonelBesİnNedİr?

23. Sebzeler • Maydanoz • Kalsiyum, potasyum, magnezyum fosfor ve çinko ihtiyaçlarının büyük bölümünü karşılar. • Nefesin güzel kokmasını sağlar . • Kanın içinde toksit maddeleri temizler ve kansızlığı giderir.

24. Domates • İdrar söktürür . • Damar sertliğini önler . • Hazmı kolaylaştırır . • Brokoli • Kanseri engeller.

25. Meyveler • Ananas • Kemikleri güçlendirir. • Sindirime yardımcı olur. • Siğilleri geçirir. • Kiraz • İdrar söktürür. • Kanın temizlenmesine yardım eder. • Böbrekteki zararlı maddelerin atılmasına yardımcı olur.

26. Üzüm • Beden ve zihin gücünü Arttırır. • Kan yapar. • Vücutta biriken zararlı maddeleri dışarı atmayı sağlar . • Yüksek tansiyonu önler.

27. Çilek • Vücudu kuvvetlendirir. • Hasta olmayı önler . • İdrar söktürür . • Muz • Mineraller ve vitaminler bakımından çok zengin yüksek ölçüde lif içerir .

28. Besinler 3 grupta toplanır. Bunlar; • Enerji vericiler: Karbonhidrat, yağ ve protein • Yapıcı-onarıcı: Protein, yağ ve karbonhidrat • Düzenleyiciler: Protein, vitamin, mineraller ve su Besİnler

30. Canlıların yaşamsal faaliyetleri için temel enerji kaynağı olan karbonhidratlar, genellikle karbon, hidrojen ve oksijen elementlerinden oluşmuş bir grup organik bileşiklerdir. Karbonhidratların genel formülü (CH2O)n dir. Karbonhidratların polihidroksi aldehit ve keton yapısındaki en küçük yapı birimleri monosakkarit olarak adlandırılır. Karbonhİdratlar

31. Karbonhidratların iki temel görevi vardır: •Enerji kaynağı •Yapısal madde (bitkilerde çeperin yapısına, bütün canlı hücrelerde zarın yapısına katılarak görev yapar) Karbonhİdratlar

32. Günlük enerji gereksiniminin %55’i karbonhidratlardan sağlanmaktadır. •Karbonhidratların başlıca kaynakları; •Patates •Makarna •Tahıl gibi ürünlerdir.

33. Bulundukları yere göre: •Bitkisel karbonhidratlar: Tüm şekerler, nişasta, selüloz •Hayvansal karbonhidratlar: Laktoz, glikojen • Fonksiyonlarına göre: •Çatı-iskelet bileşeni olan karbonhidratlar: Selüloz, hemiselüloz, kitin •Rezerv maddesi olan karbonhidratlar: Nişasta, glikojen, inulin •Jelleşme maddesi olan karbonhidratlar: Pektin, agaragar KarbonhİdratlarInSInIflandIrIlmasI

34. Kimyasal Yapılarına (sakkarit birimlerine) göre: •Monosakkaritler: En basit monosakkarit bir aldehit grubu içeren gliseraldehit ve bunun izomeri olan, keton (ketoz) grubu içeren dihidroksi asetondur. Özellikleri ise: •Sindirime uğramazlar . •Yalnızca ototroflar tarafından sentezlenir. KarbonhİdratlarInSInIflandIrIlmasI

35. •Disakkaritler: Disakkaritler yapılarında glikozidik bağla birbirine bağlanmış iki monosakkarit birimi içerirler. •Maltoz (glikoz + glikoz = maltoz +H2O) •Laktoz (glikoz + galaktoz = laktoz +H2O) •Sakkaroz (glikoz + fruktoz = sakkaroz +H2O)

36. Kimyasal Yapılarına göre: •Oligosakkaritler:Oligosakkaritler ise yapılarında 3-10 birim monosakkarit içerirler ve çoğu kez polisakkaritler içerisinde sınıflandırılırlar. KarbonhİdratlarInSInIflandIrIlmasI

37. •Polisakkaritler:Polisakkaritler çok sayıda (n) monosakkarit birimlerinin değişik karbonlar arasında glikozidik bağlarla bağlanıp n sayıda H2O çıkması ile oluşmuş karbonhidratlardır. •Homopolisakkaritler: Çok sayıda monosakkaritindehidrasyonu ile oluşan büyük moleküllü karbonhidratlardır. •Heteropolisakkaritler: Yapılarında monosakkaritlere ek olarak başka maddelerde içeren karbonhidratlardır.

38. Optik aktivite: Bir maddenin doğrusal polarize ışığın salınım yüzeyini çevirme özelliğidir. Hidroliz: Karbonhidratların kimyasal olarak parçalanması bünyelerine su alarak olmaktadır. Bu olaya hidroliz denir. Suda çözünürlük: Apolar yapıda olan karbonhidratlar yapılarındaki hidrojen bağı ile suda çözünebilmektedirler. KarbonhİdratlarInÖzellİklerİ

39. Tatlılık: Karbonhidratların tipik bir özelliği olan tatlılık molekül ağırlığı arttıkça azalmaktadır. Karamelizasyon: Sakkaroz kuru formda 210 0 C ye kadar ısıtılırsa önce erir ve sonra sarıdan kahverengiye kadar değişen bir renk alır. Bu olaya karamelizasyon denir. KarbonhİdratlarInÖzellİklerİ

40. Fermantasyon: Karbonhidratların mayalar, bakteriler ve küf mantarları tarafından parçalanması olayıdır. Jelleşme: Polisakkaritler, yapılarına su alarak kesilebilecek sertlikte jel olma özelliğine sahiptirler. KarbonhİdratlarInÖzellİklerİ

41. Canlıların temel yapı taşlarını proteinler oluşturmaktadır. Canlılardaki kemikler, kaslar, deri, sinirler yani vücudun büyük bir kısmı proteinlerden oluşmaktadır. Proteinler, amino asit denilen, karbon, hidrojen, oksijen ve azot atomlarından meydana gelen moleküllerin yan yana dizilmeleri ile oluşur. Proteİnler

42. Basit proteinler •Hidrolizleri sonucu yalnız aminoasit veren başka esas organik ve anorganik bileşenleri vermeyen yani sırf amino asitlerden oluşmuş proteinlerdir. ProteİnlerinSInIflandIrIlmasI

43. Kompleks proteinler •Konjüge proteinlerin aminoasit yapısında olmayan bileşenlerine prostetik grubu adı verilir. •Kompleks proteinler, prostetik gruplarının kimyasal tabiatlarına göre sınıflandırılırlar.

44. Proteinler aminoasit moleküllerinin birleşmesi ve suyun açığa çıkmasıyla oluşur. Protein oluşumunda aminoasitler birbirine peptit bağlarıyla bağlanırlar. Bu nedenle bu olay peptitleşme olarak adlandırılmaktadır. Bu yönüyle proteinlere de polipeptitler denilmektedir. ProteİnlerNasIl Oluşur?

46. Protein metabolizması aslında aminoasitlerin metabolizmasıdır. Besinlerle alınan proteinler, organizma için yabancı maddelerdir. Organizmanın yararlanabilmesi için bunların yapı birimleri olan amino asitlere kadar yıkılmaları gerekmektedir. ProteİnlerİnSİndİrİmİ ve Emİlİmİ

47. Proteinlerin sindirimi midede başlar ve bağırsaklarda devam eder. Mide hücreleri tarafında salgılanan ve mide özsuyunda bulunan pepsin enzimi ile mide özsuyundaki HCl yardımıyla proteinlerdeki bağlar kopar. Böylece çeşitli büyüklükle peptitler ve aminoasitler meydana gelir. ProteİnlerİnSİndİrİmİ veEmİlİmİ

48. Proteinlerin başlıca kaynakları •Hayvansal yiyecekler olarak, yumurta, et, balık, peynir ve süt vb. •Bitkisel yiyecekler olarak da ekmek, patates, fındık, ceviz gibi kabuklu yemişler ve bezelye, fasulye ve mercimek gibi tahılgillerdir. • Dengeli bir beslenme için proteinlerden belirli miktarlarda alınması gerekmektedir. • Çünkü, proteince zengin besinleri az veya çok tüketmek vücut için zararlı olabilir. ProteİnlerİnSİndİrİmİ ve Emİlİmİ

49. Canlılar için başlıca besin deposunu lipidler olarak adlandırılan yağlar oluşturmaktadır. Yağlar C, H ve O atomlarından oluşmuş olup canlı organizmanın en önemli yapı maddelerinden biridir. Yağların genel formülü CH3(CH2)nCOOH olup organizmanın başlıca besin kaynağıdır. Yağlar

50. Yağların başlıca kaynakları: •Tereyağı, yağlı et, kaymak, peynir ve yumurta gibi hayvansal yağlar ile •Mısır, ayçiçeği, fındık ve ceviz gibi bitkisel yağlardır • Dengeli beslenme için yağlardan belirli miktarlarda alınması gerekmektedir. Yağlar