Leonardo da Vinci Programme PL/07/LLP-LdV/TOI/14007

1. ADVANCED VOCATIONAL EUROPEAN SAFETY TRAINING FOR SMEs WITH AUTOMATED SYSTEMS Leonardo da Vinci Programme PL/07/LLP-LdV/TOI/14007 Europejskie e-learningowe specjalistyczne szkolenia zawodowe BHP dla MŚP w obszarze automatyzacji i robotyzacji wytwarzania The European e-Learning vocational safety training courses for SME-s with automated systerms Wojciech J. Klimasara Seminarium Nauka, gospodarka, rynek pracy- możliwości dla szkolnictwa wyższego w europejskich programach edukacyjnych Politechnika Gdańska, Gdańsk, 5 lutego 2010r ___________________________________________________________ Industrial Research Institute for Automation and Measurements, Warsaw, Poland Politechnika Gdańska, 5 lutego 2010r

2. ADVANCED VOCATIONAL EUROPEAN SAFETY TRAINING FOR SMEs WITH AUTOMATED SYSTEMS Leonardo da Vinci Programme PL/07/LLP-LdV/TOI/14007 Plan Wstęp Cel projektu 3. Zespół projektowy i rola partnerów 4. Grupy docelowe i potencjalni użytkownicy 5. Kursy szkoleniowe i lekcje 6. Wzór lekcji 7. Rezultaty projektu 8. Umowa o prawach własności intelektualnej 9. Podsumowanie ___________________________________________________________ Industrial Research Institute for Automation and Measurements, Warsaw, Poland Politechnika Gdańska, 5 lutego 2010r

3. ADVANCED VOCATIONAL EUROPEAN SAFETY TRAINING FOR SMEs WITH AUTOMATED SYSTEMS Leonardo da Vinci Programme PL/07/LLP-LdV/TOI/14007 Wstęp Projekt międzynarodowy ASMAS pt.: Advanced vocational European safety training for SMEs with automated systems Zaawansowane europejskie szkolenia zawodowe z dziedziny bezpieczeństwa automatyki dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw Czas realizacji projektu: 2 lata, od grudnia 2007 do grudnia 2009 roku Projekt został zrealizowany w ramach programu Leonardo da Vinci (LdV) Zgodnie z przyjętą w LdV terminologią oraz przyjętymi założeniami projekt ASMAS jest projektem transferu wiedzy (TOI). W niniejszym projekcie wykorzystano innowacyjne rozwiązania opracowane w ramach wcześniejszego projektu (ISAR), którego PIAP był koordynatorem. ___________________________________________________________ Industrial Research Institute for Automation and Measurements, Warsaw, Poland Politechnika Gdańska, 5 lutego 2010r

4. ADVANCED VOCATIONAL EUROPEAN SAFETY TRAINING FOR SMEs WITH AUTOMATED SYSTEMS Leonardo da Vinci Programme PL/07/LLP-LdV/TOI/14007 2. Cel projektu Choroby zawodowe oraz wypadki przy pracy stanowią wciąż poważny problem zarówno dla pracowników jak i pracodawców w UE. Skalę problemu ilustruje liczba 4 milionów wypadków przy pracy rocznie co powoduje koszty ok. 55 bilionów Euro*. Generalnie, wskaźnik wypadków przy pracy dla MŚP jest wyższy w porównaniu z przedsiębiorstwami zatrudniającymi ponad 250 pracowników. Tendencja ta jest szczególnie wyraźna w sektorze produkcji. UE stoi przed problemem wzrastającej liczby MŚP wyposażonych często w środki nowoczesnej techniki ( w tym zrobotyzowane i zautomatyzowane systemy produkcyjne), w których to MŚP wiedza BHP związana z obsługą tych systemów jest niedostateczna, a często praktycznie żadna. Fakt ten został uwzględniony w raporcie Komisji dotyczącym praktycznego wdrożenia Dyrektywy Ramowej 89/391/EEC i związanej z nią dyrektyw szczegółowych. Badania wykonane w Wielkiej Brytanii wskazują, że odsetek obrażeń śmiertelnych lub prowadzących do amputacji jest dwukrotnie większy w MŚP niż w większych przedsiębiorstwach. Szczególnie duże ryzyko wypadku jest u pracowników zatrudnionych w firmie 0-5 lat, jest ono o 25% wyższe niż pracowników z dłuższym stażem. * http//www.hse.gov.uk/statistics/european/fatal//htm ___________________________________________________________ Industrial Research Institute for Automation and Measurements, Warsaw, Poland Politechnika Gdańska, 5 lutego 2010r

5. ADVANCED VOCATIONAL EUROPEAN SAFETY TRAINING FOR SMEs WITH AUTOMATED SYSTEMS Leonardo da Vinci Programme PL/07/LLP-LdV/TOI/14007 2. Cel projektu cd. Wyniki, czwartych europejskich badań warunków pracy wskazują, że 35% pracowników uważa swoją pracę jako zagrożenie dla ich zdrowia. Szczególnie niepokojąca sytuacja wygląda w sektorze MŚP gdzie przedsiębiorstwa te chcąc sprostać wymogom konkurencji na rynku globalnym, w trosce o podnoszenie jakości i obniżenie kosztów wytwarzania zmuszone są do wprowadzania na szeroką skalę nowych, zautomatyzowanych technologii. Aby zapewnić bezpieczną eksploatację nowych instalacji, niezbędne jest nabycie nowej wiedzy i kompetencji z dziedziny bezpieczeństwa systemów zautomatyzowanych. Realizacja tego zadania przez MŚP jest utrudniona ze względu na dostępność oraz koszty odpowiednich szkoleń. Celem projektu ASMAS jest wspieranie MŚP w działaniach zmierzających do podnoszenia kwalifikacji swoich pracowników przez oferowanie nowych treści nauczania dotyczących bezpieczeństwa systemów zautomatyzowanych, treści które są przekazywane atrakcyjny sposób. ___________________________________________________________ Industrial Research Institute for Automation and Measurements, Warsaw, Poland Politechnika Gdańska, 5 lutego 2010r

6. ADVANCED VOCATIONAL EUROPEAN SAFETY TRAINING FOR SMEs WITH AUTOMATED SYSTEMS Leonardo da Vinci Programme PL/07/LLP-LdV/TOI/14007 3. Zespół projektowy Projekt jest realizowany przez konsorcjum międzynarodowe złożone z czterech partnerów. Do PIAP-u należy koordynacja projektu. Kwalifikacje i umiejętności członków zespołu są komplementarne. PIAP - Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP do którego poza koordynacją należy również opracowanie treści szkoleniowych i waloryzacja • LOT – CONSULT z Sofii w Bułgarii, odpowiedzialny za badanie i analizę potrzeb i wymagań potencjalnych użytkowników • ATB – Institut für Angewandte Systemtechnik z Bremy w Niemczech, jest odpowiedzialny za rozwój bazy informatycznej oraz wszelkie zagadnienia określane jako ICT. • CU – Cardiff University z Cardiff w Walii, Wielka Brytania jest odpowiedzialny za poprawność pedagogiczną przekazywanych treści oraz wewnętrzną ocenę opracowanych kursów i lekcji. ___________________________________________________________ Industrial Research Institute for Automation and Measurements, Warsaw, Poland Politechnika Gdańska, 5 lutego 2010

7. ADVANCED VOCATIONAL EUROPEAN SAFETY TRAINING FOR SMEs WITH AUTOMATED SYSTEMS Leonardo da Vinci Programme PL/07/LLP-LdV/TOI/14007 4. Grupy docelowe oraz potencjalni użytkownicy rezultatów projektu Przekazywane treści są kierowane do czterech grup docelowych: • Pracownicy o niskich kwalifikacjach w MŚP, którym jest przekazywana wiedza o zagrożeniach na stanowisku pracy, ze szczególnym uwzględnieniem systemów zautomatyzowanych. Zdobyta wiedza ma na celu również podniesienia kwalifikacji tej grupy pracowników, przez co stają się bardziej atrakcyjni na rynku pracy. • Pracownicy stanowiący personel techniczny, w tym inżynierowie, którzy potrzebują aktualnej wiedzy dotyczącej obowiązującego prawa, stosowania współczesnych środków technicznych w celu zapewnienia efektywnej i bezpiecznej produkcji. • Kierownicy i menadżerowie MŚP, którzy powinni posiadać wiedzę na temat prawa europejskiego dotyczącego bezpieczeństwa i zdrowia i którzy powinni wiedzieć jak prawo to stosować. Powinni znać również techniki stosowane do zapewnienia bezpieczeństwa w zautomatyzowanych systemach produkcyjnych. ___________________________________________________________ Industrial Research Institute for Automation and Measurements, Warsaw, Poland Politechnika Gdańska, 5 lutego 2010r

8. ADVANCED VOCATIONAL EUROPEAN SAFETY TRAINING FOR SMEs WITH AUTOMATED SYSTEMS Leonardo da Vinci Programme PL/07/LLP-LdV/TOI/14007 4. Grupy docelowe oraz potencjalni użytkownicy rezultatów projektu cd. • Trenerzy, konsultanci i wykładowcy należący do różnych organizacji zajmujących się szkoleniami zawodowymi. MŚP potrzebują bowiem wyspecjalizowanych trenerów, wykładowców oraz konsultantów, których specjalizacje ściśle odpowiadają specjalizacjom MŚP. Potencjalni użytkownicy: • MŚP – z różnych sektorów przemysłu • Stowarzyszenia zawodowe • Organizacje zajmujące się edukacją i szkoleniami zawodowymi • Uniwersytety techniczne i uczelnie wyższe ___________________________________________________________ Industrial Research Institute for Automation and Measurements, Warsaw, Poland Politechnika Gdańska, 5 lutego 2010r

9. ADVANCED VOCATIONAL EUROPEAN SAFETY TRAINING FOR SMEs WITH AUTOMATED SYSTEMS Leonardo da Vinci Programme PL/07/LLP-LdV/TOI/14007 5. Kursy szkoleniowe oraz lekcje Materiał dydaktyczny jest podzielony na kursy, bloki i lekcje Dla każdej z grup szkoleniowych jest przewidziany kurs szkoleniowy składający się z lekcji. Treść lekcji w poszczególnych kursach jest dostosowana do potrzeb odbiorców w poszczególnych grupach docelowych. Każdy z kursów składa się z sześciu bloków lekcji: Prawo UE oraz regulacje prawne/ Law and regulations Zarządzanie BHP/ OSH management Ergonomia/ Ergonomics Rozwiązania techniczne/ Technical solutions Zagrożenia/ Hazards Praktyczne rozwiązania/ Case studies ___________________________________________________________ Industrial Research Institute for Automation and Measurements, Warsaw, Poland Politechnika Gdańska, 5 lutego 2010r

10. ADVANCED VOCATIONAL EUROPEAN SAFETY TRAINING FOR SMEs WITH AUTOMATED SYSTEMS Leonardo da Vinci Programme PL/07/LLP-LdV/TOI/14007 5. Kursy szkoleniowe oraz lekcje cd Blok 1: Prawo UE oraz regulacje prawne/ Law and regulations zawiera dwie lekcje: 1.1 Europejski system bezpieczeństwa wyrobów i usług/ European safety system of products and services 1.2 Europejski system BHP/ European OSH system Blok 2: Zarządzanie BHP/ OSH Management zawiera trzy lekcje: 2.1 Wprowadzenie do zarządzania ryzykiem/ Introduction to risk management 2.2 Ocena ryzyka/Risk assessment 2.3 Analiza i ocena ryzyka/Risks analysis and evaluation ___________________________________________________________ Industrial Research Institute for Automation and Measurements, Warsaw, Poland Politechnika Gdańska, 5 lutego 2010r

11. ADVANCED VOCATIONAL EUROPEAN SAFETY TRAINING FOR SMEs WITH AUTOMATED SYSTEMS Leonardo da Vinci Programme PL/07/LLP-LdV/TOI/14007 5. Kursy szkoleniowe oraz lekcje cd Blok 3: Ergonomia/Ergonomics zawiera trzy lekcje: 3.1 Socjalne, psychologiczne i fizjologiczne aspekty pracy/Social, psychological and phisiological aspects of labour 3.2 Ergonomia w zapobieganiu urazom układu mięśniowo-szkieletowego/ Ergonomics for prevention of the musculoskeletal disorders 3.3 Czynniki ludzkie w pracy/Human factors in the labour proces ___________________________________________________________ Industrial Research Institute for Automation and Measurements, Warsaw, Poland Politechnika Gdańska, 5 lutego 2010

12. ADVANCED VOCATIONAL EUROPEAN SAFETY TRAINING FOR SMEs WITH AUTOMATED SYSTEMS Leonardo da Vinci Programme PL/07/LLP-LdV/TOI/14007 5. Kursy szkoleniowe oraz lekcje cd Blok 4: Rozwiązania techniczne/Technical solutions zawiera siedem lekcji: 4.1 Przegląd robotów przemysłowych/Industrial robots overiew 4.2 Przegląd wyposażenia osobistego wyposażenia ochronnego/Overview of protective equipment (PPE) 4.3 Przegląd systemów bezpieczeństwa oraz urządzeń ochronnych stosowanych systemach zautomatyzowanych, zrobotyzowanych gniazdach oraz liniach/Overview of safety systems and protective equipment used in the automated systems, robotized cells and lines 4.4 Wewnętrze systemy bezpieczeństwa robotów/Internal industrial robot safety 4.5 Zewnętrzne systemy sensoryczne/External sensory system 4.6 Regulacje i normy/Regulation and standards 4.7 Znaki dotyczące zdrowia i bezpieczeństwa w pracy/Health and safety signs at work ___________________________________________________________ Industrial Research Institute for Automation and Measurements, Warsaw, Poland Politechnika Gdańska, 5 lutego 2010r

13. ADVANCED VOCATIONAL EUROPEAN SAFETY TRAINING FOR SMEs WITH AUTOMATED SYSTEMS Leonardo da Vinci Programme PL/07/LLP-LdV/TOI/14007 5. Kursy szkoleniowe oraz lekcje cd Blok 5: Zagrożenia/ Hazards zawiera cztery lekcje: 5.1 Zagrożenia w budownictwie/Hazards in the construction/Hazards in the construction 5.2 Zagrożenia i czynniki niebezpieczne w systemach zautomatyzowanych/Hazards and damaging agents at the automated systems 5.3 Zagrożenia od pyłów i czynników chemicznych/ Hazards from radiation, dust and chemical agents 5.4 Zagrożenia i czynniki niebezpieczne w przemyśle wydobywczym/ Hazards and damaging agents in the extractive industries Blok 6: Studium przypadku/ Case study Zawiera uproszczony opis konkretnej istalacji technologicznej i zastosowanych tam systemów i urządzeń bezpieczeństwa ___________________________________________________________ Industrial Research Institute for Automation and Measurements, Warsaw, Poland Politechnika Gdańska, 5 lutego 2010

14. ADVANCED VOCATIONAL EUROPEAN SAFETY TRAINING FOR SMEs WITH AUTOMATED SYSTEMS Leonardo da Vinci Programme PL/07/LLP-LdV/TOI/14007 6. Wzór lekcji Wzór lekcji podaje ogólną strukturę lekcji, układ treści, zalecane postacie rysunków i ilustracji, rodzaj czcionki, rodzaje oraz zalecaną postać oraz ilość pytań jak również sposób sprawdzania i oceny postępów w nauce. Wzór lekcji został opracowany na potrzeby niniejszego projektu. Stanowi część dokumentu nazywanego Methodology Handbook (MH). Wzór ten uwzględnia specyfikę platformy e-learningowej Moodle, co ułatwia potem wprowadzanie lekcji do systemu na tą platformę internetową. Układ lekcji: • Tytuł: • Wyjaśnienie celu lekcji oraz wykaz wiedzy i umiejętności jakie uczestnik kursu ma zdobyć • Materiał informacyjny ( w tym teoria oraz przykłady) • Ćwiczenia w postaci pytań. Uczestnik jest proszony o zaznaczenie prawidłowych odpowiedzi na zadane pytanie, lub też zaznaczenie tych stwierdzeń, które są prawdziwe ___________________________________________________________ Industrial Research Institute for Automation and Measurements, Warsaw, Poland Politechnika Gdańska, 5 lutego 2010r

15. ADVANCED VOCATIONAL EUROPEAN SAFETY TRAINING FOR SMEs WITH AUTOMATED SYSTEMS Leonardo da Vinci Programme PL/07/LLP-LdV/TOI/14007 7. Rezultaty projektu • Opracowanie bazy informatycznej do szkolenia e-learningowego/ ICT E-Learning solution. System ten oparty na środowisku oprogramowania Moodle umożliwia komunikację uczeń-nauczyciel jak również komunikację w wirtualnej klasie • Opracowanie kursów i lekcji ___________________________________________________________ Industrial Research Institute for Automation and Measurements, Warsaw, Poland Politechnika Gdańska, 5 lutego 2010r

16. ADVANCED VOCATIONAL EUROPEAN SAFETY TRAINING FOR SMEs WITH AUTOMATED SYSTEMS Leonardo da Vinci Programme PL/07/LLP-LdV/TOI/14007 7. Rezultaty projektu cd Opracowanie metodologii nauczania, na która składa się podręcznik metodologiczny (Methodology Handbook) ze wskazówkami w jaki sposób jest najlepiej przekazywać wiedzę i uaktualniać lekcje. • Procedury oceny kwalifikacji, które zawierają metody badania stopnia zrozumienia przekazywanej wiedzy przez słuchaczy oraz ocenę ich kwalifikacji. Przyjęte w projekcie procedury zostały opracowane wg wytycznych UE w tym zakresie • Opracowanie procedur serwisowych w celu monitoringu on-line systemu jak również jego serwisu oraz w celu łatwej aktualizacji wprowadzanej informacji. ___________________________________________________________ Industrial Research Institute for Automation and Measurements, Warsaw, Poland Politechnika Gdańska, 5 lutego 2010r

17. ADVANCED VOCATIONAL EUROPEAN SAFETY TRAINING FOR SMEs WITH AUTOMATED SYSTEMS Leonardo da Vinci Programme PL/07/LLP-LdV/TOI/14007 8. Prawa własności intelektualnej – komercjalizacja rezultatów projektu • Prawo własności intelektualnej uczestników konsorcjum projektu. Przed zakończeniem projektu zostanie podpisana przez uczestników konsorcjum umowa tzw. Intelectual Property Right (IPR) Agreement, która będzie szczegółowo regulować wszelkie kwestie z tym związane. Zostanie przyjęta zasada, że każdy z uczestników konsorcjum będzie mógł swobodnie wykorzystywać opracowane lekcje w swojej wersji językowej zachowując przy tym prawa IPR do tych lekcji, których jest autorem. • Komercjalizacja rezultatów projektu Zgodnie z przyjętą w LdV zasadą korzystanie z wersji roboczych lekcji (wersja β) jest bezpłatne. Umowa o komercjalizacji i częściowej odpłatności za korzystanie z kursów zostanie podpisana z Agencją LdV po zakończeniu projektu. Umowa taka będzie konieczna ze względu na nakłady, które będą ponoszone w związku z okresowym uaktualnianiem treści (technicznych i prawnych) lekcji, konsultacjami wykładowców, jak również z utrzymywaniem i serwisem bazy informatycznej. ___________________________________________________________ Industrial Research Institute for Automation and Measurements, Warsaw, Poland Politechnika Gdańska, 5 lutego 2010r

18. ADVANCED VOCATIONAL EUROPEAN SAFETY TRAINING FOR SMEs WITH AUTOMATED SYSTEMS Leonardo da Vinci Programme PL/07/LLP-LdV/TOI/14007 9. Podsumowanie Opracowany system szkoleń jest bardzo elastyczny ponieważ: Umożliwia szkolenie pracowników MŚP bez ich długiego odrywania od pracy Dzięki zastosowaniu koncepcji szkolenia mieszanego, łączącego w sobie zalety szkolenia konwencjonalnego (bezpośredni kontakt z nauczycielem) oraz szkolenia internetowego (możliwość nauki w miejscu zamieszkania) jest możliwe dostosowanie sposobu nauki do indywidualnych preferencji i możliwości słuchaczy. System umożliwia bieżące uaktualnianie treści lekcji, wynikających np. ze zmian przepisów prawnych, dyrektyw oraz norm zharmonizowanych. ___________________________________________________________ Industrial Research Institute for Automation and Measurements, Warsaw, Poland Politechnika Gdańska, 5 lutego 2010r

19. ADVANCED VOCATIONAL EUROPEAN SAFETY TRAINING FOR SMEs WITH AUTOMATED SYSTEMS Leonardo da Vinci Programme PL/07/LLP-LdV/TOI/14007 Dziękuje za uwagę ___________________________________________________________ Industrial Research Institute for Automation and Measurements, Warsaw, Poland Politechnika Gdańska, 5 lutego 2010r