İNSAN SİSTEMLERİ

1. İNSAN SİSTEMLERİ

2. SİNDİRİMSİTEMİ Aldığımız besinlerin kana geçecek şekilde küçük moleküllere dönüşmesine sindirim denir.

4. SİNDİRİM ÇEŞİTLERİ Mekanik sindirim: Besinlerin molekül yapısının bozulmadan küçük parçalara ayrılmasına mekanik sindirim denir. Kimyasal Sindirim: Alınan besinlerin enzimler yardımı ile kana geçecek şekilde küçük moleküllere dönüşmesine kimyasal sindirim denir.

5. SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI SİNDİRİM SİSTEMİ YARDIMCI ORGANLARI • AĞIZ • YUTAK • YEMEK BORUSU • MİDE • İNCE BAĞIRSAK • KALIN BAĞIRSAK • ANÜS • KARACİĞER • PANKREAS

6. AĞIZ • Ağızda dilimiz , dişlerimiz ve tükürük bezlerimiz vardır. • Dil ile besinlerin tadını algıladığımız gibi besinlerin ağızda karıştırılmasını ve yutağa itilmesini sağlarız. • Dişler besinleri parçalayarak mekanik sindirimini gerçekleştirir. • Tükürük bezleri salgıladığı tükürük içerisinde bulunan enzim ile karbonhidratların kimyasal sindirimini başlatır.

7. YUTAK YEMEK BORUSU • Besinlerin ağızdan yemek borusuna geçiş yeridir. • Küçük dil yutaktaki besinlerin soluk borusuna kaçmasını önler. • Yutak ile mide arasındaki bağlantı yeridir. Yirmi beş cm . Uzunluğu vardır. • Yemek borusunda hiçbir sindirim olayı olmaz.

8. MİDE • Sindirim sisteminin en geniş organıdır. • Kasılıp gevşeme hareketi yaparak mekanik sindirimi gerçekleştirir. • Salgıladığı mide öz suyu içinde bulunan asitler ve enzimler proteinlerin kimyasal sindirimini başlatır.

9. İNCE BAĞIRSAK • Mide ile kalın bağırsak arasında kalan kısımdır.. • Yedi- sekiz metre uzunluğundadır. • Tüm besinlerin kimyasal sindirimi ince bağırsaklarda tamamlanır.

10. KALIN BAĞIRSAK • Kalın bağırsaklarda ince bağırsaklar tarafından emilemeyen su emilir. • Besin atıkları (posa) anüsten atılır.

11. KARACİĞER PANKREAS • Safra üreterek yağların mekanik sindirimine yardımcı olur. • Kanda bulunan zararlı maddeleri zararsız hale getirir. • Karbonhidratları glikojen şeklinde depolar. • Ürettiği pankreas özsuyu içinde bulunan enzimlerle tüm besinlerin sindirimini gerçekleştirir. • Ürettiği hormonlar ile kan şekerini düzenler. • Pankreas kimyasal sindirimin oluşmasını sağlayan birçok enzimi üretir. SİNDİRİME YARDIMCI ORGANLAR

12. ENDOKRİN SİSTEM

13. Hormon İç salgı bezleri tarafından üretilen, kan dolaşımına salgılanan ve sadece hedef hücrelere etki yapabilen bileşiklere denir. Endokrin sistem Hormon adı verilen kimyasal aracıları salgılar. Belirli doku hücrelerindeki biyokimyasal reaksiyonları, iç ve dış değişime göre düzenlemek için mesajcı denilen etkin kimyasalları sentezleyen ve bunları kan dolaşımına veren bez veya beze şeklindeki kimi organ ve dokuların tümüne endokrin sistem denir..

14. Endokrin faaliyet alanları • Büyüme gelişme • Üreme • Davranış • Enerji üretiminin kontrolü • Metabolizma • Çevreye adaptasyon • Vücut sıvılarının hacim ve bileşimlerinin kontrolü • Sindirimin kontrolü

15. ENDOKRİN BEZLER • Hipofiz bezi • Tiroid bezi • Paratiroid bezi • Adrenal Bez (Böbrek Üstü Bezleri) • Pankreasın Langerhans adacıkları • Testis ve ovaryum cinsellik bezleri

16. 1) Hipofiz Bezi • Birçok hormonun salgısını idare eden bir bezdir. • Salgılarıyla diğer endokrin bezlerin çalışmasını düzenler. • Hipatalamus ön ve arka lob olmak üzere iki bölümdür. • Ön loba “adenohipofiz” arka loba ise “nörohipofiz” adı verilir.

17. 2) Tiroid Bezi • Boyunda bulunan iki parçalı bir bezdir. • Tüm vücut hücrelerinin metabolizmasını etkileyerek enerji üretiminin ve metabolizmasının hızını ayarlar. • En önemli hormonlar, Tiroksin (T4) ve tiriyodotrinin (T3)’dir. Çocukların fiziksel ve mental gelişimleri için bu hormonlara ihtiyaç duyulur.

18. 3) Paratiroid Bezleri • Tiroid çevresinde bulunan 4 adet bezdir. Parathormon: • Kemik rezorbsiyonunu uyarır. • Plazma Ca++ seviyesini arttırır. • PTH eksikliğinde hipokalsemi olur. • Tetaniye dek varan kramplar gelişir. • Genelde tiroid cerrahisinin komplikasyonudur.

19. 4) Adrenal Bezler (Böbrek Üstü Bezleri) • Korteks ve Medulla denen iki kısmı var. • Korteksten steroid hormonlar(Mineralokortikoidler, Glükokortikoidler, Adrenokortikal androjenler), • Medulladan adrenalin ve noradrenalin salınır. Korteks HormonlarMedulla Hormonları • MineralokortikoidlerAdrenalin (Epinefrin) • AldosteronNoradrenalin (Norepinefrin) • Dezoksikortikosteron • Glükokortikoidler • Kortizol (Hidrokortizon) • Kortizon • Adrenokortikal androjenler

20. 5) Pankreas Hormonları İnsülin: • Langerhans adacıklarından salınır. • Karaciğerde glükoz depolanmasını uyarır. • Glükozun hücreler tarafından kullanılmasını sağlar. • Kan şekerini düşürür. • Eksikliğinde Diyabetes Mellitus Glukagon: • Karaciğerden glükoz salınımını arttırır. • Kan şekerini yükseltir.

21. 6) 1.TESTİSHORMONLARI 2.OVER HORMONLARI • Testosteron: Androjendir. Testis leydig (interstisiel) hücrelerinden, az miktarda BÜB, çok az overlerden salınır. Erkekte sekonder seks karakterlerini geliştirir, sperm üretimi sağlar Kadında klitoris ve labiumbüyümesi. • Östrojenler: FSH ve LH etkisiyle salınır. Adetdöngüsünün ilk yarısında ovumdan, 2. yarısında korpus lutheumdan salınır. • Estrodiol:Kadınlarda dişi seks karakterlerinin gelişimi ,Oogenezin uyarılması, Gebelikte, progesteronla birlikte uterus ve meme bezi gelişimi ... Süt salınımının baskılanması • Progesteron: Korpus lutheum ve gebelikte plasentadan salınır.Adet döngüsünün sekretuar fazında etkilidir.Vücudu gebeliğe hazırlar ve gebeliğin devamını sağlar.

22. DOLAŞIMSİSTEMİ

23. Dolaşım sistemi: a) Kan, b) Kalp, c) Damarlardan oluşur.

24. KANIN YAPISI • Kan hücreleri a) Alyuvar b) Akyuvar c) Kan pulcukları • Kan plazması

25. KAN HÜCRELERİ 1) ALYUVARLAR (ERİTROSİTLER): Kırmızı kemik iliğinde üretilir.Yapısındaki hemoglobin kanın kırmızı rengini verir.Oksijeni hücrelere, hücrelerde oluşan karbondioksiti akciğere taşır. 1 milimetre küp kanda yaklaşık 4-5 milyon tanedir. Çekirdeksizdir. Yaklaşık 120 gün yaşar. Dalak ve karaciğerde parçalanır.

26. 2) AKYUVAR (LÖKOSİT) Beyaz renkli,çekirdekli hücrelerdir. Sarı kemik iliği, karaciğer, dalak ve lenf düğümlerinde üretilir. Vücudu mikroplara karşı korur. Yaklaşık 1 mm kanda 8-10 bin tane olur. Mikrop vücuda girince sayıları artar.

27. 3) KAN PULCUKLARI (TROMBOSİTLER) Alyuvar ve akyuvar hücrelerinden daha küçüktür. Kanın pıhtılaşmasını sağlar. 1mm kanda 200-300 bin kadar bulunur. kırmızı kemik iliğinde büyük hücrelerin parçalanması ile oluşur.

28. KAN PLAZMASI (SERUM) Kan hücrelerinin içinde bulundukları,sıvı kan plazması(serum)dır.Kan plazmasının %90 ı su,%10 u ise protein,yağ ve karbonhidrattan içeren sarı renkli bir sıvıdır. Kan plazması, kanın sıvı kısmıdır. Plazma hafif sarı renklidir. İçinde su, kan proteinleri, tuzlar (elektrolitler), glukoz, hormonlar, çeşitli metabolizma artıkları, lipitler bulunur. Oksijen ve karbon dioksit alyuvarlardaki hemoglobin tarafından taşınır ama az miktarda plazmada da bulunurlar.

29. KANIN GÖREVLERİ Sindirilmiş besinleri ve oksijeni vücut hücrelerine taşır. besinlerin yanması sonucu oluşan CO2 yi akciğere, azotlu atıkları karaciğer ve böbreklere taşır. Dokuların su dengesini korur ve vücut ısısını düzenler. Vücudu mikroplara karşı korur. Vücut sıvılarının asit-baz dengesini düzenler. Hormonları üretildikleri yerlerden görev yerlerine taşırlar.

30. KAN GRUPLARI Sıfır(0) grubu - A grubu - B grubu - AB grubu olmak üzere dört kan grubu vardır. Kan hastalıkları Lösemi (kan kanseri) hemofili, kanın pıhtılaşmaması, anemi (kansızlık) Alyuvar azlığı kan yolu ile bulaşan hastalıklar: AİDS -tetanos-sıtma-kuduz-tifüs- veba-hepatit b ve c

31. KALP Kalp insanın göğüs boşluğunda iki akciğer arasında ve göğüs kemiğinin arkasında yer alır. Ergin kadında ortalama 230 – 280 gr, erkekte 280 -340 gr ağırlığındadır. İnsan kalbi herkesin kendi yumruğu büyüklüğündedir

32. Kalp kırmızı kas dokusundan yapılmıştır.Kalbin sol tarafında temiz kan, sağ tarafında kirli kan bulunur.Üstte sol kulakçık, sağ kulakçık; altta sol karıncık, sağ karıncık yer alır. Kulakçıklarla karıncılar arasında tek yönlü geçişe izin veren kapakçılar vardır. Kalbe kan getiren damarlar kulakçıklara açılırlar. Kulakçıklar, kalbe gelen kanın toplandığı odacıklardır. Kulakçıklara kan getiren damarlar toplardamarlardır . Kalpten vücuda kan götüren damarlar karıncıklardan çıkarlar. Vücuda kan götüren bu damarlar atardamarlardır.Temiz kan: Besin ve oksijen bakımından zengin olan kana denir. Kirli kan: Besin ve oksijen bakımından fakir olan kana kirli kan denir.

33. KALBİN ÇALIŞMASI Kalbimiz yaşadığımız sürece sürekli kasılıp gevşeyerek çalışır. Kulakçık ve karıncıkların kasılıp gevşemesi birbirine zıttır. Kulakçıkların her ikisi aynı anda kasılırken karıncıklar gevşeme durumuna geçer.Kalbin her odacığı kasılma sırasında içindeki kanı pompalar. Gevşeme sırasında ise kanla dolar. Kirli  kan akciğerlere, temiz kan ise vücuda pompalanır.

34. KALBİN GENEL YAPISI

36. KAN DOLAŞIMI • Besin maddelerini ve oksijeni dokulara taşır. • Metabolizma sonucu oluşan artık madde ve CO2’i dokulardan uzaklaştırır. • Hormonları taşır. • İç dengeyi (Homeostasi) sağlar. • Su ve tuz dengesini ayarlar. • Vücut direncini sağlar. • Sindirim ürünlerini taşır. • Vücut sıvılarının PH’ını düzenler. • Boşaltım ürünlerini taşır. • Pıhtılaşmayı sağlayarak kan kaybını önler. • Vücut ısısını düzenler. • Bağışıklığı sağlar. Kan dolaşımı ikiye ayrılır:

37. 1-BÜYÜK KAN DOLAŞIMI:Sol ventrikül kasılıp içindeki temiz kanı aortaya pompalar. Aorta ve ondan kaynaklanan pek çok yan ve uç dal, bu kanın dokular düzeyindeki kılcal damarlara ulaşmasını sağlar. Kılcal damarlar düzeyinde doku ile temiz kan arasında madde alışverişi gerçekleştikten sonra, kan kılcalları terk edip toplardamarlara girer.

38. Toplardamarlardaki kan halk arasında “Pis kan” olarak bilinmektedir. Pis sözcüğünün bilimsel bir yanı olmadığı gerçektir. Bu nedenle toplardamar kanı için, pis deyimi yerine karbondioksit ve hücre metabolizması artıkları yönünden zenginleşmiş kan dersek, konuyu daha bilimsel bir açıdan ele almış oluruz. Vücuttaki bütün toplardamarlar, sonunda “Vena kava süperior” ya da “Vena kava inferior” a boşalırlar. Vücudun bütün toplardamar kanını toplayan bu iki büyük toplardamar sonunda kalbin sağ atrium denilen odacığına açılır. Böylece büyük kan dolaşımı tamamlanmış olur. • Sol karıncık→AORT→Vücut damarları→Kirli kan→Alt ve üst ana toplardamar→Sağ kulakçık

39. 2-KÜÇÜK KAN DOLAŞIMI : Sağ ventrikül kasılarak içindeki pis kanı pulmoner delikten geçirerek, trunkus pulmonalise pompalar. Bilindiği gibi trunkus pulmonalis, biraz yukarıda sağ ve sol akciğerlere giden iki dala ayrılır. Böylece sağ ventriküldeki pis kan, özellikle karbondioksit yönünden temizlenip oksijen yönünden zenginleşmesi için akciğerlere ulaşmış olur.

40. Akciğerlere gelen kan, buradaki hava keseciklerinin duvarlarındaki (alveol septumları) kılcal damarlara yayılır. Bu düzeyde akciğer have keseciklerindeki temiz hava ile kılcallardaki kan arasında büyük bir hızla gaz alışverişi gerçekleşir. Kan karbondioksidini akciğer havasına verirken, ondan oksijeni alır. Böylece vücudun karbondioksitten zengin toplardamar kanı, akciğerlerde karbondioksitini azaltıp oksijenden zenginleşerek, atardamar kanma, yani temiz kana dönüşmüş olur. Akciğerlerde atardamar kanı haline gelmiş olan kan, daha sonra pulmoner venalar denilen dört toplardamar aracılığıyla kalbin sol atrium denilen odacığına taşınır. Böylece küçük dolaşım da son bulmuş olur. • Sağ karıncık→Akciğer atardamar→Akciğerler→Temiz kan→Akciğer toplardamarı→Sol kulakçık

41. LENF DOLAŞIMI : Vücuttan toplanan lenf iki yoldan dolaşıma katılır.1.Yol: Bacaklardan ve bağırsaklardan toplanan lenf damarı kilüs borusuna oradan Peke sarnıcı denilen keseye gelir. Buradan en büyük lenf damarı olan Göğüs kanalı lenf damarına açılır.Göğüs lenf kanalından Sol köprücük altı toplardamarına buradan Üst ana toplardamarına açılır. Ve buradan da kalbin sağ kulakçığına gelerek lenf kalbe gelir.

42. 2. Yol: Sağ kol, başın sağ yarısı ve göğüs bölgesinin sağ yarısından toplanan lenf damarları, boyun bölgesindeki büyük lenf damarına açılır. Buradan sağ köprücük altı toplar damarına bağlanır ve bu bölgelerden toplanan lenf, üst ana toplardamar yoluyla kalbin sağ kulakçığına açılır.

43. DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ İSKELET SİSTEMİ KAS SİSTEMİ

44. İSKELET SİSTEMİ Vücuda destek olup koruyan, kaslarla bağlanarak hareketi sağlayan yapıya iskelet denir. İskeletin görevleri şunlardır; • Kaslara ve iç organlara bağlanma yüzeyi sağlar • İç organları dış etkenlere karşı korur. • İhtiyaç duyulan bazı inorganik maddeleri depolar. • Kemiklerin içindeki ilik dokusu, alyuvar ile bazı akyuvarı üretir. • Vücudun dik durmasını sağlar.

45. İskeletimizi oluşturan kemikler, dış görünüşleri bakımından; a) Uzun Kemik: Kol- bacak, parmak kemiklerib) Yassı Kemik: Kafatası, kürek, kaburga, kalça kemikleric) Kısa Kemik: Omurlar olmak üzere üç çeşittir.Tüm kemiklerde; Sıkı(dolgun) kemik, gevşek (süngerimsi) kemik olmak üzere iki çeşit doku vardır.

46. Kemiğin Yapısı Yapısında organik ve inorganik maddeler bulundurur. Organik maddeler sinirler ve kan damarlarıdır. İnorganik maddeler ise kalsiyum, potasyum, ve sodyum tuzlarıdır. Bu maddeler kemiğe sertlik vermektedir. Kemiğin dış kısmında kalınlaşmasını ve onarılmasını sağlayan kemik zarı (Periost) bulunur. Gövde kısmı ile kemik uçlarının dış kısmı sıkı kemiktir. Kemik uçlarının içi süngerimsi kemiktir. Süngerimsi kemik dokusunda kırmızı ilik bulunur. Kemik gövdesinin ortasındaki kanalda sarı kemik iliği bulunur.

47. İskeletin Kısımları İnsan iskeleti yaklaşık 207-214 kemikten oluşmuştur. • Baş • Gövde • Üyeler iskeleti olmak üzere üç grupta incelenir.

48. 1. Baş İskeleti Beyin ve iç kulağı örten kafatası iskeleti ve çene, burun, gözde bulunan yüz iskeleti olmak üzere ikiye ayrılır. Kafatası iskeletinde bulunan kemikler birbirine oynamaz eklemlerle bağlanarak, beyini tamamen kapatarak korurlar. Yalnız omurilik ve sinirlerin giriş-çıkışını sağlayan delikler vardır. Baş iskeletinde yalnızca alt çene kemiği hareketli eklemlerle şakak kemiğine bağlı olarak hareket edebilir. Kemik zarı altında ince bir tabaka halinde sıkı kemik dokusu bulunur. Sarı kemik iliği ve diğer kanallar bulunmaz. Ortası süngerimsi kemik dokudur.

49. 2. Gövde İskeleti Omurga, kaburga, göğüs, omuz ve kalça kemiklerinden Oluşmuştur. Omurga; boyundan başlayıp kuyruk sokumuna kadar devam eder. Hafif "S" şeklindedir. Üst üste gelen 33 omurdan oluşmuştur. Boyun (7 omur), sırt (12 omur), bel (5 omur), sağrı (5 omur), kuyruk sokumu (4 omur) olmak üzere beş bölgeye ayrılır. Omurların omur delikleri birleşerek omurga kanalını oluştururlar. Omurga kanalında omurilik bulunur. Göğüs kemiği; vücudun göğüs bölgesinde yer alan yassı bir kemiktir. 12 çift olan kaburgaların ilk yedi çifti kıkırdak uçları ile göğüs kemiğine bağlanırlar. 8., 9. ve 10. kaburgalar ise önce birbirlerine sonra 7. çift kaburgaya bağlanırlar. 11. ve 12. kaburga kemiklerinin uçları boştadır. Bunlara "yüzücü kaburgalar" denir. Omuz kemeri; iki köprücük kemiği ve iki kürek kemiğinden oluşmuştur.Kalça kemiği; kalça, omurga ve çatı kemiklerinden oluşur. Kalça kemikleri omurganın sağrı bölgesindeki omurlarla birleşerek "leğen" denilen yapıyı oluştururlar.

50. 3. Üyeler İskeleti • Kol ve bacaklardaki kemiklerin tümüne "üyeler iskeleti" denir. • Kollarda yukarıdan aşağıya doğru; • Uyluk kemiği (1) • Dizkapağı kemiği (1) • Baldır- kaval kemiği (2) • Bilek kemiği (7) • Tarak kemiği (5) • Parmak kemiği (14) • olmak üzere toplam 30 adet kemik bulunur.