Republika Federalna Niemiec

1. Hesja – centrum gospodarcze i technologicznePrezentacja kraju związkowego Hesja w regionie partnerskim WielkopolskaPoznań, 16 czerwca 2004

2. Republika Federalna Niemiec i 16 krajów związkowych Republika Federalna Niemiec DK Szlezwik - Holsztyn Meklemburgia Pomorze Przednie Hamburg NL Brema PL Berlin Dolna Saksonia Brandenburgia Saksonia-Anhalt Nadrenia – Północna Westfalia B Saksonia Turyngia L Hesja Nadrenia Palatynat CZ Kraj Saary Bawaria Badenia Wirtembergia F A CH

3. Kassel Marburg Wetzlar Gießen Fulda Bad Homburg Hanau Frankfurt Wiesbaden Offenbach Rüsselsheim Darmstadt • Kraj związkowy Hesja Dane & fakty Powierzchnia: 21.114 km² Mieszkańcy: 6,1 Mio. Największe miasta z liczbą mieszkańców (2002) Frankfurt 643.726 Wiesbaden 271.553 Kassel 194.146 Darmstadt 138.959 Offenbach 119.233 Hanau 89.185 Marburg 78.138 Giessen 73.580 Fulda 63.149 Rüsselsheim 59.677 Wetzlar 52.723 Bad Homburg 52.513 Źródło: HUS

4. Centrum gospodarcze i technologiczne Hesja • Metropolia finansowa Frankfurt • Centrum usługowe • Węzeł europejski • Międzynarodowy • Nauka i prace badawcze • Wysoki potencjał gospodarczy Gospodarka & technologia

5. Centrum gospodarcze i technologiczne Hesja • Metropolia finansowa Frankfurt • Centrum usługowe • Węzeł europejski • Międzynarodowy • Nauka i prace badawcze • Wysoki potencjał gospodarczy Gospodarka & technologia

6. Metropolia finansowa Frankfurt • • Wiodąca metropolia finansowa Niemiec, wyróżniająca się pozycja w Europie kontynentalnej • • Europejski Bank Centralny, Niemiecki Bank Federalny, Niemiecka Giełda, znacznie ponad 300 banków,z tego około 200 zagranicznych • • Prawie 79.000 osób pracuje we Frankfurcie w branży finansowej • • Ponad 90% łącznego obrotu na giełdach niemieckich • • Handel akcjami: 6 miejsce w światowym rankingu giełd • • Giełda Papierów Wartościowych we Frankfurcie: • 2 miejsce w Europie • • Giełda transakcji terminowych EUREX (Frankfurt/Zürich): 1 miejsce na świecie Metropolia finansowa Frankfurt

7. Zatrudnienie w sektorze finansowym w Hesji Metropolia finansowa Frankfurt Zatrudnienie (2002) ŁącznieUdział w całkowitym zatrudnieniu Frankfurt78.800 16,2 % Hesja148.800 6,8 % Niemcy1.076.200 3,9 % Źródło:HUS, Federalny Urząd Statystyczny

8. Centrum gospodarcze i technologiczne Hesja • Metropolia finansowa Frankfurt • Centrum usługowe • Węzeł europejski • Międzynarodowy • Nauka i prace badawcze • Wysoki potencjał gospodarczy Gospodarka & technologia

9. Zatrudnienie w Hesji Centrum usługowe Zatrudnienie według sektorów gospodarki w tys. osób(2003) Usługodawcy publiczni/prywatni Handel, turystyka, komunikacja Finansowanie, usługi najmu, usługi dla przedsiębiorstw Przemysł wytwórczy Branża budowlana Rolnictwo i leśnictwo 100 200 300 400 500 600 700 800 900 Źródło: HUS

10. Silny sektor usługowy • • 76 procent całkowitej wartości wytworzonej brutto • • Handel, komunikacja i logistyka • Usługi dla przedsiębiorstw • Branża kredytów i ubezpieczeń Centrum usługowe

11. 10 największych pracodawców w Hesji Gospodarka & przedsiębiorstwa Zatrudnienie w tys. osób (2003) Deutsche Lufthansa Deutsche Bahn AG Deutsche Post AG REWE Adam Opel AG Siemens AG + VDO Volkswagen AG Fraport AG Allianz AG/ Dresdner Bank Deutsche Bank AG 5 10 1520 25 30 35 40 Źródło: FEH

12. Centrum gospodarcze i technologiczne Hesja • Metropolia finansowa Frankfurt • Centrum usługowe • Węzeł europejski • Międzynarodowy • Nauka i prace badawcze • Wysoki potencjał gospodarczy Gospodarka & technologia

13. Hesja w Europie Węzeł Ludność Unii Europejskiej łącznie z nowymi krajami członkowskimi: 452 mln. 3 h Sztokholm Moskwa 1.5 h Warszawa Londyn 24 h 12 h Frankfurt Paryż Budapeszt 24 h Madryt Rzym EuropaUnia Europejska maj 2004Niemcy Źródło: Financial Times, Federalny Urząd Statystyczny, IiG 48 h

14. Hesja – węzeł europejski • • Towarowy port lotniczy nr 1 w Europie: FrankfurtPasażerski port lotniczy nr 2 w Europie: Frankfurt • • Dworzec kolejowy nr 1 w Europie: Frankfurt • • Najczęściej uczęszczane skrzyżowanie autostrad • w Europie A3/A5 • • Węzeł internetowy nr 3 w Europie: Frankfurt Węzeł

15. Frankfurt International Airport Węzeł Fracht lotniczy w 100.000 t (2003) Frankfurt nad Menem Paryż CdG Amsterdam Londyn Heathrow Luxemburg Bruksela Kolonia 5 10 15 20 Źródło: Fraport AG

16. Port lotniczy Frankfurt Węzeł Pasażerowie w milionach (2003) Londyn Heathrow Frankfurt nad Menem Paryż CdG Amsterdam Madryt Londyn Gatwick Rzym 10 20 30 40 50 60 70 Źródło: Fraport AG

17. Port lotniczy Frankfurt • • Największy port lotniczy Europy kontynentalnej • • Prawie 50 mln pasażerów rocznie • • 4.400 bezpośrednich lotów tygodniowo • • 275 docelowych portów lotniczych na całym świecie • • AIRail Terminal: połączenia lotnicze i kolejowe są ze sobą płynnie powiązane (wyróżniony tytułem „European Intermodal Award 2001“ UE) • • Z centrum Frankfurtu podróżni dojeżdżają • do portu lotniczego metrem w ciągu zaledwie 12 minut • • Planowana rozbudowa portu lotniczego: - doroku 2009: podniesienie przepustowości z 80 lotów na godzinę obecnie do 120 - do roku 2013: stopniowa budowa nowego terminalu posiadającego przepustowość 81 mln pasażerów rocznie Węzeł europejski • Źródło: Fraport AG

18. Węzeł europejski • Niemiecka sieć autostrad • Hesja leży na skrzyżowaniu najważniejszych niemieckich połączeń na osi północ-południe i wschód-zachód Hamburg PL Brema Hanower Berlin NL Dortmund Düsseldorf Kassel Lipsk Kolonia Drezno B Fulda Wiesbaden Frankfurt CZ Würzburg Norymberga Mannheim Stuttgart F Monachium A CH

19. Logistyka w Hesji(3/3) • Firmy o centralnych funkcjach logistycznych w Hesji(przykłady) Węzeł europejski

20. Centrum gospodarcze i technologiczne Hesja • Metropolia finansowa Frankfurt • Centrum usługowe • Węzeł europejski • Międzynarodowy • Nauka i prace badawcze • Wysoki potencjał gospodarczy Gospodarka & technologia

21. Międzynarodowość • Do największych zagranicznych • przedsiębiorstw przemysłowych w Hesji należą: Międzynarodowy Opel USA 19.700 zatrudnionych Sanofi - Aventis Francja 7.100 zatrudnionych Clariant Szwajcaria 4.300 zatrudnionych ABB Szwajcaria/ Szwecja 1.600 zatrudnionych Dunlop Japonia 2.500 zatrudnionych Braun USA 1.800 zatrudnionych Nestlé Szwajcaria 2.000 zatrudnionych Ferrero Włochy 3.200 zatrudnionych Procter & Gamble USA 3.100 zatrudnionych Pirelli Włochy 2.700 zatrudnionych

22. Partnerzy handlowi Międzynarodowy Najważniejsi partnerzy handlowi Hesji w mld € (2002) 5 4 3 2 1 Import Eksport I J KOR USA GB NL F B Źródło: HSL

23. Eksport Międzynarodowy Wybrane grupy towarowe w mld € (2002) Chemia, farmacja Budowa maszyn Pojazdy Elektrotechnika Metale nieżelazne, przetwórstwo metali Optyka, mechanika precyzyjna Tworzywa sztuczne 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Źródło: HSL

24. Import Międzynarodowy Wybrane grupy towarowe w mld € (2002) Budowa maszyn Elektrotechnika Chemia, farmacja Pojazdy Optyka, mechanika precyzyjna Metale nieżelazne, przetwórstwo metali Tekstylia 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Źródło: HSL

25. Targi we Frankfurcie • Dane i fakty – 2003: • • 53 imprezy targowe • • 2,5 miliona zwiedzających • • 40.400 wystawców, 65 procent z zagranicy • IAA – Międzynarodowa Wystawa Samochodowa • • FBM – Targi Książki we Frankfurcie • • Ambiente i Tendence – największe na świecie targi towarów konsumpcyjnych Międzynarodowy

26. Centrum gospodarcze i technologiczne Hesja • Metropolia finansowa Frankfurt • Centrum usługowe • Węzeł europejski • Międzynarodowy • Nauka i prace badawcze • Wysoki potencjał gospodarczy Gospodarka & technologia

27. Region nauki Nauka & prace badawcze Holzminden Höxter 1 h Paderborn Getynga Koncentracja nauki: W promieniu poniżej jednej godziny jazdy samochodem od miast uniwersyteckich Kassel na północy i Frankfurt na południu znajduje się wiele innych uniwersytetów i wyższych szkół zawodowych. Kassel Bad Sooden-Allendorf Erfurt Marburg Giessen Uniwersytety Wyższe szkoły zawodowe Fulda 1 h Friedberg Frankfurt Offenbach Oestrich- Winkel Wiesbaden Aschaffenburg Moguncja Würzburg Darmstadt Bingen Ludwigshafen Mannheim Heidelberg

28. Studenci – szkoły wyższe Nauka & prace badawcze Liczba studentów w Hesji według siedzib szkół wyższych (semestr zimowy 2003/2004) Uniwersytet im. Johanna Wolfganga Goethe Frankfurt/M. 42.420 Uniwersytet im. Justusa Liebiga Gießen 22.121 Uniwersytet im. Philippsa Marburg 19.332 Uniwersytet Techniczny Darmstadt 20.588 Uniwersytet Wyższa Szkoła Zbiorcza Kassel 18.582 Wyższa Szkoła Zawodowa Darmstadt 11.104 Wyższa Szkoła Zawodowa Frankfurt/M. 9.464 Wyższa Szkoła Zawodowa Wiesbaden 9.032 Wyższa Szkoła Zawodowa Gießen-Friedberg 8.858 Wyższa Szkoła Zawodowa Fulda 4.295 Prywatna Wyższa Szkoła Zawodowa Nordhessen 1.223 Ewangelicka Wyższa Szkoła Zawodowa Darmstadt 1.177 European Business Scholl Oestrich-Winkel 1.068 Źródło: HSL

29. Nauka i prace badawcze • Instytucje w Hesji • • 5 Instytutów Maxa Plancka • • 6 Instytutów Towarzystwa Fraunhofera • • 4 jednostek Wspólnoty Naukowej • Gottfried Wilhelm Leibnitz • • 1 Instytut Wspólnoty Helmholtza: • Towarzystwo Badań nad Jonami Ciężkimi • • 3 jednostek federalnych realizujących zadania naukowe • • 6 innych jednostek badawczych Nauka & prace badawcze

30. Działalność badawczo-rozwojowa • Krajobraz badawczy Hesja Nauka & prace badawcze Uniwersytet Akademia Sztuk Pięknych Wyższa Szkoła Zawodowa Specjalna dziedzina badawcza Instytuty Wspólnoty Helmholtza Instytuty Maxa Plancka Instytuty i centra wdrożeniowe Fraunhofera Instytuty Wspólnoty Naukowej Gottfried Wilhelm Leibnitz Federalne instytuty i jednostki badawcze Pozostałe jednostki badawcze Kassel Bad Sooden-Allendorf Marburg Gießen Fulda Bad Nauheim Friedberg Frankfurt Wiesbaden Offenbach Langen Oestrich- Winkel Darmstadt

31. Działalność badawczo-rozwojowa • Sieć innowacyjna w Hesji • Centra technologiczne i inkubatory Nauka i prace badawcze Hannover / Berlin Dortmund Halle /Leipzig Kassel Korbach Witzenhausen Bad Wildungen Frankenberg Erfurt Bad Hersfeld Siegen Marburg Alsfeld Herborn Gießen Wetzlar Fulda Köln Bad Camberg Wölfersheim Würzburg /München Hanau Gelnhausen Frankfurt Wiesbaden Offenbach Ginsheim- Gustavsburg Würzburg Rüsselsheim Rödermark Mainz Darmstadt Mannheim Stuttgart

32. 25 23 Kassel 26 24 Marburg 22 21 Wetzlar Gießen Fulda 20 10 Bad Homburg 18 19 15 4 9 Hanau Frankfurt 8 7 2 Wiesbaden 17 Offenbach 6 11 5 12 16 Rüsselsheim Darmstadt 1 13 3 14 • Budowa pojazdów w Hesji (3/3) • Lokalizacje i centra badawczo-rozwojowe Nauka & prace badawcze 01 Opel, 19.700 zatrudnionych, 8.000 techników i inżynierów 02 Honda, European R&D 480 zatrudnionych 03 Mitsubishi, 600 zatrudni. 04 Mazda, European R&D 05 Hyundai, 300 zatrudnionych 06 Lear, 380 zatrudnionych 07 Continental Teves, 2.500 zatr. 800 techników i inżynierów,R&D, produkcja 08 Federal Mogul 2.000 zatrudnionych, R&D 09 Siemens VDO, 1.300 zatr. 10 Mercedes 11 Herzing & Schroth 400 zatrudnionych 12 Magna, 600 zatrudnionych 13 Rieter 14 Pirelli, 2.700 zatrudnionych 15 Dunlop, 2.500 zatrudnionych 16 Mannesmann VDO 1.200 zatrudnionych, prod. 17 GKN, 2.000 zatrudnionych 18 Woco, 800 zatrudnionych 19 Tabbert, 450 zatrudnionych,centrum kompetencyjne 20 Goodyear, 1.300 zatrudn. 21 Küster, 800 zatrudnionych, wyróżnione przez Audi 22 Linde + Wiemann 500 zatrudnionych 23 VW, 16.000 zatrudnionych 24 Daimler, 3.200 zatrudnionych 25 AKG 26 Bode, 600 zatrudnionych

33. Technika materiałowa i powierzchniowa„Materials Valley“ • • Prawie 1.000 przedsiębiorstw w obszarze między Menem a Renem, np. Degussa, Celanese, Heraeus, Schott, Merck,OMG, SGL Carbon • Sieć wysokich technologii obejmująca przedsiębiorstwa, szkoły wyższe i instytuty • badawcze • www.materials-valley-rheinmain.de www.hessen-material.de Nauka & prace badawcze

34. Centrum gospodarcze i technologiczne Hesja • Metropolia finansowa Frankfurt • Centrum usługowe • Węzeł europejski • Międzynarodowy • Nauka i prace badawcze • Wysoki potencjał gospodarczy Gospodarka & technologia

35. Hesja – czołowy region w Niemczechi Europie • Jeden z najsilniejszych gospodarczo krajów związkowych Niemiec: • • Lider w zakresie wydajności pracy –produkt krajowy brutto (PKB) na zatrudnionegopowyżej 62.000 € – nr 1 w Niemczech w roku 2003 • • Z produktem krajowym brutto na poziomie ponad • 193 mld € Hesja wyprzedziła w UE w roku 2003 takie kraje jak Dania, Grecja i Finlandia • • W zakresie produktu krajowego brutto na mieszkańca Hesja w 2001 roku znalazła się na drugim miejscu w UE za Luksemburgiem osiągając poziom ponad 28.000 jednostek siły nabywczej Dane & fakty

36. Porównanie krajów związkowych wydajność • Wybrane kraje Dane & fakty Produkt krajowy brutto w przeliczeniu na 1 zatrudnionego w tys. € (2003) Hesja Bawaria Badenia-Wirtembergia Nadrenia-Pólnocna Westfalia Szlezwik-Holsztyn Nadrenia-Palatynat Dolna Saksonia Kraj Saary 10 20 30 40 50 60 70 80 Źródło: AK VGR

37. Hesja w porównaniu europejskim Dane & fakty Produkt krajowy brutto na mieszkańca w tys. jednostek siły nabywczej (2001) Luksemburg Hesja Irlandia Wielka Brytania Francja Niemcy UE Hiszpania 10 20 30 40 50 Źródło: EUROSTAT

38. Hesja w internecie • www.hessen.de • www.invest-in-hessen.de • www.standorte-in-hessen.de • www.hessen-sites.com Dane & fakty

39. Jakość życia

40. Dziękuję za uwagęi do zobaczenia wkrótce w Hesji!