ZAGROŻENIE HAŁASEM NA TERENACH PRZYGRANICZNYCH

1. ZAGROŻENIE HAŁASEM NA TERENACH PRZYGRANICZNYCH Adam LIPOWCZAN, Janusz KOMPAŁA, Irena KUBIK, Janusz ŚWIDER Zakład Akustyki Technicznej, Techniki Laserowej i Radiometrii Joanna MARTYKA, Katarzyna NOWAK, Konrad TAUSZ Zakład Badań Ekonomicznych i Społecznych Główny Instytut Górnictwa Katowice

3. REALIZACJA ZADAŃ WYNIKAJĄCYCH Z KARTY “TRANSPORT, ŚRODOWISKO I ZDROWIE” • Celem pracy jest ocena zagrożenia mieszkańców powiatów nadgranicznych hałasem powodowanym działalnością przejść granicznych oraz opracowanie sposobu jego ograniczania w ramach tworzonych programów ochrony przed hałasem

5. Długość granic Rzeczypospolitej Polskiej wynosi 3 503, 82 km. Graniczymy z siedmioma państwami: • na wschodzie z Federacją Rosyjską, Republiką Litwy, Republiką Białorusi i Ukrainą, • na południu z Republiką Czeską i Republiką Słowacką, • na zachodzie z Republiką Federalną Niemiec. • Z wymienionymi sąsiadami Polskę łączy ponad 200 przejść granicznych. Wiele z nich to przejścia piesze i rowerowe (w tym: turystyczne, narciarskie), są też przejścia rzeczne. Po ich wyeliminowaniu skrócona lista zawierała 124 przejścia graniczne, mogą stanowić źródło hałasu dokuczliwego dla okolicznych mieszkańców.

6. Podstawą była lista przejść granicznych. Ustalony tryb postępowania w zakresie weryfikacji przejść granicznych obejmował następnie: • wykonanie wyciągu przejść granicznych istotnych z punktu widzenia tematyki i zakresu zadania, • konstrukcję ankiety umożliwiającej zebranie danych o przejściach granicznych niezbędnych dla realizacji kolejnych etapów zadania, • wyznaczenie adresata ankiety i jej rozesłanie, • analizę uzyskanych informacji, • sporządzenie krótkiej listy przejść granicznych istotnych dla realizacji kolejnych etapów zadania.

7. Opracowanie ankiety, umożliwiającej zebranie danych o przejściach granicznych • nazwa przejścia, • lokalizacja: województwo, gmina, powiat, • rodzaj przejścia, • czy przejście zostało otwarte przed rokiem 2000, • subiektywna ocena dokuczliwości hałasu – zgodnie z podaną skalą (na podstawie własnej wiedzy, informacji straży granicznej, pomiarów hałasu – jeśli takie były przeprowadzane), • liczba skarg na hałas związany z przejściem granicznym oraz drogami dojazdowymi do przejścia, • miejscowości, z których wpłynęły skargi, • wskazanie przejścia (jeśli w gminie lub powiecie jest ich więcej niż jedno), którego okolica jest najgęściej zabudowana.

10. Wyniki subiektywnej oceny dokuczliwości hałasu w okolicach przejść granicznych w Polsce *W przypadku rozbieżnej oceny dokuczliwości hałasu dokonanej przez powiaty i gminy, brano pod uwagę wartość wyższą.

12. Jak wynika z informacji zawartych w powyższej tabeli hałas dotyczy mieszkańców okolicy ponad 43% przejść granicznych (odsetek obliczony z liczby przejść z pominięciem pieszych, rowerowych i narciarskich oraz rzecznych), przy czym w przypadku ponad 26% przejść – hałas określany jest jako średnio dokuczliwy, prawie 12% - jako bardzo dokuczliwy, natomiast ponad 5% - jako skrajnie dokuczliwy. • Faktem godnym odnotowanie jest informacja, że w grupie przejść granicznych o bardzo lub skrajnie dokuczliwym hałasie nie zarejestrowano żadnego kolejowego. Oznacza to, że prawie jedna czwarta analizowanych przejść drogowych (26,3%) zalicza się do grupy o bardzo lub skrajnie dokuczliwym hałasie (w sumie na liście jest 68 przejść drogowych).

13. Wśród przejść o średnio dokuczliwym hałasie odnotowano cztery kolejowe, co stanowi 16% wszystkich o średnio dokuczliwym hałasie oraz 14,3% ogółu kolejowych (łącznie na liście znalazło się 28 kolejowych przejść granicznych) • W analizowanym okresie do Starostw Powiatowych i Urzędów Gmin wpłynęły skargi na hałas komunikacyjny związany z funkcjonowaniem 24 przejść granicznych (25,3% analizowanych) – 21 drogowych (30,9% ogółu analizowanych przejść drogowych) oraz trzech kolejowych (10,7% wszystkich analizowanych przejść kolejowych).

14. Najwyższą liczbę przejść granicznych o hałasie dokuczliwym dla okolicznych mieszkańców – co potwierdzone zostało wysłaniem przez nich skarg - odnotowano w województwach: podlaskim (7), śląskim (5) oraz lubuskim (5). • Godnym odnotowania wydaje się fakt, iż w części gmin skargi nie są rejestrowane

15. stwierdzono, że nie wszystkie Urzędy Gmin ewidencjonują docierające do nich skargi na nadmierny hałas, • w toku pracy odnotowano, że skargi związane z hałasem emitowanym przez funkcjonujące przejścia graniczne składane są zarówno w Starostwach Powiatowych i Urzędach Gmin, jak i w Wojewódzkich Inspektoratach Ochrony Środowiska, Powiatowych Zarządach Dróg, UW, itd., • sposób ewidencjonowania skarg na hałas komunikacyjny jest bardzo rozproszony i uniemożliwia monitorowanie tego dokuczliwego zjawiska.

16. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ * ZAKŁAD AKUSTYKI TECHNICZNEJ,* TECHNIKI LASEROWEJ I *RADIOMETRII