DIŞA AÇIK EKONOMİLERDE IS-LM MODELİNE İLİŞKİN SORULAR

1. DIŞA AÇIK EKONOMİLERDE IS-LM MODELİNE İLİŞKİN SORULAR

2. (KPSS Soru 2001) Sabit kur sisteminde, diğer değişkenler sa­bitken, Türk Lirası hangi durumda ABD Doları karşısında daha değerli hale gelir? a. ABD Doları, Alman Markı karşısında değer kaybettiğinde b. Yurtiçi enflasyon arttığında c. Yurtdışı enflasyon düştüğünde d. Yurtiçi enflasyon, yurtdışı enflasyona eşit ol­duğunda e. Yurtiçi enflasyon, ABD'deki enflasyondan da­ha düşük olduğunda Cevap... P, yurtiçi, P* yurtdışı fiyatlar genel seviyesi iken → R = P \ e P* ; Sabit kur sisteminde nominal döviz kuru (e) sa­bittir. Ulusal paranın değer kazanması için reel döviz kurunun 1 'den büyük olması gerekir. (R>1) => p > e P* olur. Yurtiçi enflasyon arttığında bu durum gerçekle­şir. (Cevap B)

3. (KPSS Soru 2001) Reel döviz kurundaki artışın dış ticaret dengesini olumlu olarak etkileyebilmesi için ihracat ve ithalat talep esnekliklerinin mutlak değerleri toplamı hangi koşulu sağlamalıdır? a. Sıfıra eşit olmalıdır. b. 0 ile 0,5 arasında olmalıdır. c. 0,5 ile 1 arasında olmalıdır. d. Bire eşit olmalıdır. e. Birden büyük olmalıdır. Cevap... Devalüasyonun (ki bu durum reel döviz kurunun artışı anlamındadır) dış ticaret dengesini iyileştirici bir sonuç doğurması için Marshall-Lerner koşuluna bağlıdır. Arz esnekliğinin sonsuz olması varsayımı altında bu koşul ithal mallarının yurtiçi talep esnekliği (EM) ile ihraç malları dış talep esnekliği (Ex) toplamının 1 'e eşit veya 1 'den büyük olması şeklinde ifade edilir: EM + Ex 1. Bu ifadeyi dar anlamda ele almak yerine, esneklikler toplamının anlamlı ölçüde 1'den büyük olması gerektiği şeklinde yorumlanarak gerekir Doğru Cevap E şıkkıdır

4. (KPSS Soru 2002) Açık bir ekonomide, fiyatlar ve diğer değişkenler sabitken, kısa dönem faiz oranlarının artması sonucu aşağıdakilerden hangisi meydana gelir? a. Yerli para değer kazanır ve toplam talep azalır. b. Yerli para değer kazanır ve toplam talep artar. c. Yerli para değer kaybeder ve toplam talep artar. d. Yerli para değer kaybeder ve toplam talep azalır. e. Döviz talebi artar. Cevap... Faiz oranları arttığında yerli para değer kazanır. İnsanlar paralarıyla faiz getirişi elde etmek isterler, para talebi düşer. Bu sayede toplam talep azalır. CEVAP A

5. (KPSS Soru 2002) Esnek fiyat parasal modelin ve varsayımlarının geçerli olduğu durumda, diğer değişken-er sabitken, aşağıdakilerden hangisi yerli paranın yabancı paralar karşısında değer kazanmasına neden olur? a. Yurtiçi para arzındaki artış b. Yurtdışı para arzındaki azalma c. Yurtiçi faiz oranlarındaki düşme d. Yurtdışı faiz oranlarındaki düşme e. Yurtiçi reel gelirdeki azalma Cevap... Yurtdışı faiz oranlarında düşme olduğunda, yabancıların göreli olarak daha yüksek faiz oranına sahip ulusal tahvillere talebi artacaktır. Bu durum ulusal paraya talebi düşürerek dolayısıyla yerli paranın yabancı paralar karşısında değer kazanmasına neden olacaktır. (Cevap D)

6. (KPSS Soru 2002) Aşağıdakilerden hangisi ödemeler bilançosunun sermaye hareketleri kısmında yer almaz? a. Doğrudan yatırımlar b. Portföy yatırımları c. Dış borç faiz ödemeleri d. Kısa vadeli sermaye hareketleri e. Dış borç ana para geri ödemeleri Cevap... Dış borç Faiz ödemeleri, cari işlemler hesabının hizmetler bölümünde yer alır (Cevap C)

7. (KPSS Soru 2002) Ödemeler bilançosu fazla veren ülkeler paralarının değer kazanmasını istememişlerdir. Bunun nedeni aşağıdakilerden hangisidir? a. Ülkenin döviz rezervini belirli bir düzeyde tutmak. b. Enflasyonu durdurmak c. Faiz oranını belirli bir düzeyde tutmak d. İhracat artışını özendirmek e. Kısa vadeli yabancı sermaye girişini özendirmek Cevap... Milli paranın değer kazanması ithalatı artırırken ihracatı da azaltır. Milli paranın değer kazanması, bizim ülke mal fiyatlarının yabancılar açısından yükselmesi anlamına gelir. Bu durumda ihracat düşer (Cevap D)

8. (KPSS Soru 2003) Sermayenin tam hareketliliği ve döviz kurunun tam esnekliği varsayımları altında para arzındaki bir artış hangi mekanizma ile GSYH'yi artırır? a. Faiz oranı azalır, ihracat artar, ithalat azalır; yani IS eğrisi sağa kayar. b. Faiz oranı azalır, para talebi artar, ithalat artar; yani LM eğrisi sağa kayar. c. Faiz oranı azalır, döviz talebi artar, bütçe açığı artar, yani IS eğrisinin sağa kayması, LM eğrisinin sola kaymasından daha fazladır. d. Reel faiz oranı ve para talebi değişmez, fakat kamu harcamaları artar; yani yatay IS eğrisi üzerinde sağa doğru ilerleme olur. e. Faiz oranı azalır, para talebi artar, döviz kuru yükselir; yani LM eğrisi sağa kayar. Cevap... Para arzında bir artış olduğunda faiz hadleri düşer. Ulusal paraya talep, azalır, yabancı paraya talep artar, nominal döviz kuru yükselir, reel döviz kuru düşer. Böylece yurtiçinde üretilen mallar ucuzlar ve dolayısıyla net ihracat artar. Böylece toplam, planlanan harcama üretim düzeyi ve dolayısıyla para talebi artar, faiz hadleri yükselir. IS, IS2 konumuna gelene kadar bu durum devam eder. (Cevap A)

9. (KPSS Soru 2003) Sabit kur sisteminde, diğer veriler sabitken, aşağıdaki durumların hangisinde ülke parası (TL) yabancı paralar karşısında değer kaybeder? a. ABD Doları Euro karşısında değer kazandığında b. Yurtiçi enflasyon düştüğünde c. Yurtdışı enflasyon yükseldiğinde d. Yurtiçi enflasyon yurtdışı enflasyondan daha yüksek olduğunda e. Yurtiçi enflasyon yurtdışı enflasyona eşitlendiğinde Cevap... (Cevap B)

10. (KPSS Soru 2005) A ülkesinin ulusal parası yabancı paralar karşısında değerlendiğinde bu ülkenin dış ticareti nasıl etkilenir? a. İthalatı azalır b. İthalatı artar c. İthalatında bir değişiklik olmaz d. İhracatı artar e. İhracatında bir değişiklik olmaz Cevap... Ülkenin parası değerlendiğinde (döviz kurları düştüğünde) ülke içindeki mallar yabancılar için pahalılaşır, ülke dışındaki mallar ise yerliler için ucuz hale gelir. Böyle bir durumda ithalat artar, ihracat azalır. (CEVAP B)

11. (KPSS Soru 2005) Ödemeler bilançosunun dengesinin sağlanması için aşağıdaki koşullardan hangisinin gerçekleşmesi gerekir? a. Dış borç geri ödemesi + Cari işlemler bilançosu +Sermaye bilançosu =0 b. Dış borç faiz ödemesi +Cari işlemler bilançosu + Sermaye bilançosu=0 c. Cari işlemler bilançosu + Resmi rezervler =0 d. Resmi rezervler + Sermaye bilançosu =0 e. Net hata ve noksan + Cari işlemler bilançosu + Sermaye bilançosu =0 Cevap... Ödemeler bilançosu ; a) Cari İşlemler Dengesi, b) Sermaye hareketleri ve c) Net Hata ve Noksan Ana Hesaplarından oluşur (CEVAP E)

12. (KPSS Soru 2006) Mundell-Fleming modeline göre dalgalı kür rejimi altındaki dışa açık küçük bir ekono­mide kamu harcamalarındaki bir artış döviz kurunu ve gelir düzeyini nasıl etkiler? Döviz Kuru Gelir Düzeyi a. Artar Artar b. Artar Değişmez c. Değişmez Artar d. Değişmez Değişmez e. Değişmez Azalır

13. Cevap... Mundell-Fleming modeline göre dışa açık küçük bir ekonomide dalgalı kur rejiminde kamu harcamalarındaki artış IS'yi sağa kaydırır. Para arzı sabitken para talebi artar, çünkü kısa dönemde gelir yükselir. Ancak para arzı sabit olduğu için yurtiçi faizler artmaya başlar ve r > r* olur. Bu ise ülkeye sermaye girişini başlatır. Giren sermaye döviz kurunu düşürür, yani TL değer kazanır. Bu durumda ihracat azalır, ithalat artar ve IS yeniden sola doğru kayar. Bu soruya dikkat….ters ten sorulmuş…… (CEVAP B)

14. (KPSS Soru 2006) Aşağıdakilerden hangisi sabit döviz kuru rejiminde gerçekleşmez? a. Para ikamesi b. Finansal kriz c. Bağımsız para politikası d. Cari işlemler açığı e. Para talebi istikrarsızlığı Cevap... Sabit döviz kuru rejimlerinin en önemli sonucu, merkez bankalarının bağımsız para politikası izleyememesidir. Örneğin MB faiz oranlarını düşürmek istediğinde para arzını artıracak ve faizler düşecektir. Bu durumda ülkeden sermaye çıkışı yaşanacak ve dövize olan talep artacaktır. Bu ise döviz kurunun yükselmelerine ve TL'nin değer kaybetmesine yol açacaktır. MB döviz fiyatını sabitleyebilmek için piyasaya döviz satacak ve karşılığında yerli para alacaktır. Böylece başlangıç artırılan para arzı yeniden azalmış olacaktır. Aksi halde bir finansal kriz yaşanacak, para talebi istikrarsızlaşacak ve para ikamesi ortaya çıkacaktır. (CEVAP C)

15. (KPSS Soru 2006) Aşağıdakilerden hangisi ödemeler bilançosunun cari işlemler dengesi içinde yer almaz? a. İthalat b. Transit ticaret c. Dış borç faiz ödemeleri d. Dış borç ana para geri ödemeleri e. İşçi gelirleri Cevap... Cari İşlemler Hesabında (CA), ithalat, ihracat; taşımacılık, turizm, inşaat, finansal, ticari ve resmi hizmet gelirleri, doğrudan yatırım ve portföy yatırım gelirleri, transfer ödemeleri (işçi gelirleri gibi) kalemler gösterilmektedir. Hizmetler navlun, telif ücret ödemeleri ve faiz ödemelerini kapsamaktadır. Dış borç ana para geri ödemesi sermaye hesabında gösterilmektedir. (CEVAP D)

16. (KPSS Soru 2006) Mundell-Fleming modelinde, döviz kurunun denge döviz kurundan daha düşük olduğu ve merkez bankasının kuru bu düzeyde sabitlemek istediği varsayıldığında aşağıdakilerden hangisi meydana gelir? a. IS ve LM eğrilerinde bir kayma olmaz. b. IS eğrisi sola doğru kayar. c. IS eğrisi sağa doğru kayar. d. LM eğrisi sağa doğru kayar. e. LM eğrisi sola doğru kayar. Cevap... Döviz kurumun denge düzeyinin altında olması ve bu düzeyde sabitlenmeye çalışılması sabit kur rejiminin uygulandığı varsayımını hatırlatır. Döviz kurunun denge seviyesinin altında olması, bir döviz talep fazlasının varlığını gösterir. Talep fazlasının varlığı kuru yükseltme yönünde işleyecektir. MB kuru sabitleyebilmek için piyasaya döviz satmalıdır. Bu durumda piyasadan yerli para çekilmiş olur, yani para arzı azalır. Bu durumda LM eğrisi sola kayacaktır. (CEVAP E)

17. (KPSS Soru 2009) Devalüasyonun yarattığı etki ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? a. Fiyatlar genellikle hemen etkilenir, ihraç ve ithal edilen miktarlar da fiyatlardaki değişmelere hemen yanıt verir. b. Fiyatlar genellikle gecikmeli etkilenir, ihraç ve ithal edilen miktarlar fiyatlardaki değişmelere gecikmeli yanıt verir. c. Fiyatlar genellikle gecikmeli etkilenir, ihraç ve ithal edilen miktarlar fiyatlardaki değişmelere hemen yanıt verir. d. Fiyatlar genellikle hemen etkilenir, ihraç ve ithal edilen miktarlar fiyat değişmelerine gecikmeli yanıt verir. e. Fiyatlar üzerindeki etkisi önemsizdir, ihraç ve ithal edilen miktarlar da etkilenmez.

18. Çözüm: Devalüasyon bir ülke parasının yapancı paralara göre değerinin düşürülmesidir. Devalüasyondan fiyatlar genellikle hemen etkilenir. Devalüasyon sonucunda yurtiçi malların fiyatları, yabancı malların fiyatlarına göre ucuzlamaktadır. Ancak yurtiçi fiyatların nispi olarak yurtdışı fiyatlara göre ucuzlamasının dış ticaret üzerindeki etkisi belli bir gecikme ile ortaya çıkar. Çünkü ihraç mallarının yabancı paralar cinsinden ucuzlamasına rağmen yeni ticaret bağlantıların yapılarak ihracatın arttırılması belli bir zaman alır. Ayrıca, önceden yapılmış sözleşmelere bağlı olarak devam eden bağlantıların yeni kurdan hesaplanması ihracat gelirlerinin düşmesine neden olur. Dolayısıyla döviz kazancının artması belli bir süre gerektirecektir. Yani dış ticaret bilançosu üzerindeki olumlu etki gecikmeli olarak ortaya çıkacaktır. Dış ticaret bilançosun üzerinde devalüasyon sonucunda ortaya çıkan önce olumsuz sonra olumlu etkinin seyrinin J harfine benzetilmesi nedeniyle bu duruma J Eğrisi Etkisi denilmektedir. Cevap, D seçeneğidir.

19. Devalüasyonun döviz tasarrufu sağlayıcı etkisinin büyük olabilmesi aşağıdakilerden hangisine bağlıdır? (KİK 2003) a. İthal malları talep eğrisinin daha yatık olmasına b. İthal malları talep eğrisinin daha dik olmasına c. Yabancıların talebinin azaltılmasına d. Yabancıların talep esnekliğinin düşük olmasına e. Yabancıların talep esnekliğinin sabit olmasına Doğru Cevap A Şıkkıdır.

20. Keynesgil yaklaşıma göre, faiz oranındaki bir düşüşün ödemeler bilançosunda yaratacağı sonuç ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur? (KİK 2003) a. Yatırımlar, milli gelir ve ithalat artar; sermaye hesabı açık verir. b. Yatırımlar ve milli gelir artar, ithalat azalır, sermaye hesabı fazla verir. c. Yatırımlar azalır, milli gelir ve ithalat artar; cari işlemler hesabı fazla verir. d. Yatırımlar azalır, milli gelir ve ithalat artar; cari işlemler hesabı açık verir. e. Yatırımlar ve ithalat azalır, milli gelir artar; cari işlemler hesabı fazla verir. Doğru Cevap A şıkkıdır.

21. Dışa açık bir ekonomide, hükümetin sıkı para politikası uygulaması sonucu faizler, ulusal paranın değeri ve dış ticaret açığı nasıl değişir?(Ziraat bank 2007) Faizler Yerli Para değeri Dış Tic. Açığı a. Yükselir Düşer Azalır b. Yükselir Düşer Artar c. Düşer Düşer Azalır d. Yükselir Yükselir Artar e. Yükselir Yükselir Azalır Doğru cevap D Şıkkıdır.

22. Hem ABD hem de Türkiye dış ticaret dengesine sahipken, ABD dolarının TL’ye göre değer kazanması sonucunda aşağıdakilerden hangisi gerçekleşir? a. ABD’de dış ticaret fazlası ortaya çıkar b. Türkiye’de dış ticaret fazlası ortaya çıkar c. Türkiye’de dış ticaret açığı ortaya çıkar d. Her iki ülkede de dış ticaret açığı ortaya çıkar e. Her iki ülkede de dış ticaret fazlası ortaya çıkar Doğru cevap B şıkkıdır.