PREZANTIM 3 ASPEKTEVE TEKNIKE TË ORGANIZIMIT EFEKTIV TË SHËRBIMIT TË GRUMBULLIMIT TË MBETJEVE,

1. Programit për Decentralizim dhe Zhvillim Lokal (dldp)Mbeshtetje teknike per menaxhimin e mbetjeve urbane (Prill– Dhjetor 2012) PREZANTIM 3 ASPEKTEVE TEKNIKE TË ORGANIZIMIT EFEKTIV TË SHËRBIMIT TË GRUMBULLIMIT TË MBETJEVE, MUNDËSITË DHE PENGESAT PËR REDUKTIMIN E KOSTOS DHE RRITJEN E CILËSISË Shkoder, 11 Maj, 2012

2. Cfare synohet? • Identifikimi i elementeve kryesore qe mundesojne nje organizim efektiv të shërbimit të grumbullimit të mbetjeve; • Vleresimi i mundësive dhe pengesave për reduktimin e kostos dhe rritjen e cilësisë; • IIlustrim nepermjet praktikave te mira dhe te dobta te hasura ne rajon apo me gjere; • Nxitja dhe orientimi i eksperteve vendore te zhvillojne modele/ praktika te sukseshme sipas kontekstit te tyre vendor

3. Elementet kryesore te grumbullimit te mbetjeve • Besueshmeria e te dhenave per mbetjet • Pikat e grumbullimit dhe kontenieret • Shpeshtësia e ri-grumbullimit • Kontenierët dhe kamionët e mbetjeve • Optimizimi i përdorimit të kamionëve teknollogjike • Burimet njerëzore (personeli) • Mirembajtja e konteniereve dhe kamioneve

4. Saktesia e informacionit mbi mbetjet • RENDESIAdheimpakti ne koston e sherbimitdhe MMU; • REALITETI: Sasia e mbetjevetegrumbullohen ne raport me planifikiminapo me standartetkombetare; • SHKAQET: tedhenajotesakta per konsumatoret, mbetjetnukmatenapomungesa e sondazheve, kompostimiimbetjeve ne zonatrurale, etj;

5. Si mund te saktesohen te dhenat rreth mbetjeve • Kurmungonpeshoret e standartizuara ne landfill, tebehensondazhe (stinore, vjetore), rastibashkia Shkoder, Fier, Dajç, etj; • Verifikimidheperditesimiitedhenave per konsumatoretdheballafaqimiityre (me burimetendryshme, ujesjellesi, CEZ, zyrat e gjendjescivile, etj); • Kryerja e sondazheve (perberja e mbetjeve) per konsumatoreteveçantekurobjektivieshtendarja e mbetjeve per efektriciklimiapokompostimi.

6. Pikat e grumbullimit dhe kontenieret ELEMENTET QE NDIKOJNE: • Sa praktikedheteaksesueshmejane PGM-te; • Dendesisie se PGM; • Konsideratatetjera: a eshte ne proporcion me densitetin urban, kordinimi me pastrimin e rrugëve, ndryshimetemedhangarrjetiekzistuesi PGM. PROBLEMET DHE PASOJAT: • Rrjetii PGM nukaksesohetngakonsumatoret, rrjedhimishtkemimbetjejashtekonteniereve, pikailegale, vonesatetepertadherritjen e kostos… kosto e rritur;

7. Mundesite per rritjen e efektivitetittesherbimevenga PGM • Skema e vendosjes se PGM (sipasplanit)duhetverifikuar ne funksionteniveliteperdorimittetyre; (shembujFier, Shkoder, Kuçove, etj) • Pwrcaktimidhemiratimi I standardevedherregullavevendore(psh. BashkiaKuçove), shpeshtesiasipastipologjise urbane te zones (shih planet); • Te fillohet me pak PGM(vetëmnërrugëtkryesoreku ka me shumeakses) dheteprogresohetgradualishtsipasnevojave; • Te perzgjidhetmodeliipershtatshemi PGMqelidhet me objektivinprioritar (psh. qetemundesojendarjen e mbetjeve (Lezhe) apokompostimin e tyre (zonatrurale).

8. Distancat midis PGM

9. Shpeshtësia e ri-grumbullimit te mbetjeve • A perputhet frekuenca e ri-grumbullimit (sipas planit ) me realitetin; • Numri i konteniereve ne dispozicion; • Kushtet specifike (klima, infrastruktura, etj); • Konsiderata te tjera (sipas zonave urbane, konsumatoreve, kushtet higjeno-sanitare); PASOJAT: kemimbetjejashtekonteniereve, pikailegale, vonesatetepertadherritjen e kohes… kosto e rritur;

10. Mundesite dhe alternativat per korrigjimin e frekuences se sherbimit • Zgjidhfrekuencasa me terralla, konsideratatetjera (zonatrurale) kurkushtetklimatike, llojiimbetjeve e lejojnekete; • Vleresoperdorimin e konteniereve(niveliimbushjes se tyre), ndryshofrekuencenvetemnesendrysh. inumrittekontenierevenukeshteipershtatshem. Rekomandim: zgjidhja më e lirë është të kesh një frekuencë më të vogël shërbimi me një numër më të madh kazanësh; zgjidhni shpeshtësinë më ekonomike të rigrumbullimit, që përmbush kushtet dhe pastaj percaktoni numrin e kontenierëve.Kjo do ta ulë koston e operimit disa herë për sa ulet frekuenca e grumbullimit.

11. Kontenierët dhe kamionët e mbetjeve ELEMENTET QE NDIKOJNE NE KOSTON E SHERBIMEVE: • Zgjedhja e tipittëpërshtatshëm, (sipaskapacitetit, materiali) qeofronaksesinmaksimal per konsumatoretsipassasisedhellojittembetjeve; • Standartizimi dhe cilësia e konteniereve dhe kamioneve: qendrueshmeria dhe teknollogjia; • Sasia e kazanëvedhekamionëve: percaktimii nr. duhurtekontenierevereduktonkostot;

12. Optimizimi i përdorimit të kamionëve teknollogjike • Monitoro kohen e grumbullimit te mbetjeve nga kontenieret dhe vlereso shkaqet e vonesave: nevojitet 1-3 minuta për të shkarkuar në kamion një kontenier me volum 1.1 m3, por te duhet 2-5 here nese kemi mbetje ne toke; • Ngarkimi i plote i kamioneve dhe koha/ largesia e transportit te mbetjeve: zgjidhja më ekonomike është përdorimi i kamionit në kohë të plotë brenda ditës (duke bërë 2 ose 3 rrugë në ditë dhe mundësisht deri në 2 turne në ditë

13. Organizimi i rrugeve dhe shmangia e barrierave fizike dhe urbane; • Pozicionimi i duhur i PGM dhe aksesi per sherbimduke shmang ndalesat e teperta, parkimin, etj; • Grumbullimi efektiv i kontenierwve: duhet të grupohen në PGM të caktuara sesa të shpërndahen gjatë gjithë rrugës. Kjo do të kursente kamionin nga kryerja e një numër të madh proçesesh NDALO dhe EC, që do të sillte rritjen e kohës së operimit dhe kostos së punës.

14. Iteneraret e levizjes se kamionit • Vlereso dhe zgjidh rruget me te pershtatshme qe shmangin trafiku i dendur apo barrierat natyrore/ infrastruktures; • Iteneraret duhet monitoruar (psh.MTM), per te gjetur rrugen me te shkurter qe grumbullon me shume mbetje;

15. Burimet njerëzore (personeli) ELEMENTET QE NDIKOJNE NE KOSTON E SHERBIMEVE: • Numriiduhuripersonelit • Efektiviteti i punes (psh. ore pune/kontenier zbrazur ose per ton mbetje) • Standartet e punes se personelitdhezbatimiityre • Organizimidhekordinimi • Disiplina ne punedhekontrolliityre • Stimulimidheefekti I tyre • Kushtet e punesdhekushtet e sigurise • Sa ndikojneelementet e organizimitteknikteskemestekefektiviteti I personelit

17. Dilema qe kerkojne te vleresimin e eficences Madhësia/numrioptimal i personelit:2, 3apo4 punëtorë për kamion: • Merren ne konsiderateaspektet e organizimittekniktesherbimitsidhespecifikat e infrastruktures se mbetjevedhe se sihidhenmbetjet; • Nevojitetvleresimidhekrahasimiikostove: diferencat e kostos se personeli vs. diferencat e kostos se materialeve (karburant, etj)

18. Mirembajtja e konteniereve dhe kamioneve • Gjendja dhe kontrolli teknik i kamioneve dhe konteniereve; • Rregullsia e mirëmbajtjs se pajisjeve dhe kamionëve; • Procedurat e mirembajtjes, e duhur/profesionale, e kushtueshme; • Kosto e riparimit, si dhe kostot e tjera qe lidhen me prishjen apo mosfunksionimin e kamionit dhe konteniereve; • Konsiderata të shëndetit dhe sigurisë.

19. Jetegjatesia e perdorimit dhe reduktimi i kostove • Caktimi i grafikëve specifike për mirëmbajtjen e kamionëve dhe ngritja/ ose kontraktimi i kompanive (garazheve) cilësorë; • Sherbimet e mirembajtjesdheriparimit: Publik vs. Privat • Eksperienca ne rajon? (BorshiapoKadeli) Shenim: eksperiencanderkombetare- per NjQVmbi300,000 banorë, mundtëjetë me leverdingritjadheoperimiinjëofiçinetëspecializuarngavetëautoritetevendore ;

20. Pyetje dhe diskutime