Internationaal kader voor groene economie

1. Internationaal kader voor groene economie Mieke De Schoenmakere

2. Groene economie in beeld Vele beelden, vele interpretaties, … what’s in a name…?

3. Overzicht • Situatieschets en geschiedenis • Groene economie, groene groei, groene jobs, … • Initiatieven op multilateraal niveau • Wat doet Europa?

4. Situatieschets en geschiedenis • 1972 – Internationalisering van milieupolitiek • Eerste internationale conferentie – Stockholm – UNCHE – United Nations Conference on the Human Environment • Doel = analyse van het probleem + antwoorden formuleren • Ontstaan van UNEP – United Nations Environment Programme – Naïrobi • … • Steeds meer kennis over milieu/milieu-impacten • Verschillende ongevallen met zware gevolgen voor mens en milieu: Seveso, Amoco Cadiz, Bhopal, Tsjernobyl, …

5. Situatieschets en geschiedenis (2) • Begin jaren ’80: stijging van het aantal Internationale milieu-overeenkomsten • 1980 = World Commission on Sustainable Development – Bründtlandt Commissie – Noorse premier • 1987 – publicatie van rapport – ‘Our common future’ • Kerngedachten: onduurzame consumptie productie als oorzaak van milieuproblemen – milieuproblemen moeten geïntegreerd aangepakt worden – milieu, economie, sociale aspecten • Duurzame ontwikkeling: "een ontwikkeling die tegemoetkomt aan de noden van het heden, zonder de mogelijkheden van toekomstige generaties om in hun behoeften te voorzien in het gedrang te brengen".

6. Situatieschets en geschiedenis (3) • 1992 – Rio – UNCED – United Nations Conference on Environment and Development • Rio – declaratie met 27 principes • Principe 8: Om duurzame ontwikkeling te bereiken moeten onduurzame patronen van consumptie en productie aangepakt worden • Actie plan = Agenda 21 • België: • Wet duurzame ontwikkeling • Federaal Planbureau • Taskforce voor duurzame ontwikkeling • Federale raad voor duurzame ontwikkeling • Federaal plan duurzame ontwikkeling • Vlaamse strategie duurzame ontwikkeling

7. Situatieschets en geschiedenis (4) • Rio+10 – Johannesburg Summit – ‘how far are we?’ • Conclusie: Implementatie is een groot probleem! • MDG’s - Millennium Development Goals • Rio +20 – Juni 2012 • ‘The future we want’ • Erkenning van het feit dat doelstellingen helemaal niet bereikt zijn • Zeer moeizame onderhandelingen • Beperkt engagement • Wel akkoord dat milieu-problematiek sterker ingebed moeten worden in economische politiek • = politiek engagement voor groene groei strategie - 2015 • Sluit aan bij EU-discours, OESO-prioriteiten en is aanvaardbaar voor VS en China • Groene Economie, Groene groei, Groene jobs

8. Groene economie • Centrale thema van Rio+20: ‘groene economie in het kader van duurzame ontwikkeling en armoedebestrijding’ • Groene economie = omstreden begrip, zeker tijdens de voorafgaande onderhandelingen • Bezwaren: geïntroduceerd door de industrielanden, teveel focus op economie, ‘oude wijn in nieuwe zakken’, groen protectionisme, … • merkwaardig dat er toch nog een akkoord werd bereikt over principe dat groene economie één van de tools is voor het bereiken van duurzame ontwikkeling – wel niet de enige tool • Uiteindelijke definitie UNEP (wel geen consensus over bereikt): ‘een economie die resulteert in een beter welzijn en sociale gelijkheid, en die tegelijkertijd zorgt voor een significante reductie van milieu-risico’s en ecologische schaarste. In zijn eenvoudigste betekenis, kan een groene economie beschouwd worden als een economie die duurzaam omgaat met natuurlijke hulpbronnen, koolstofarm is en sociaal inclusief’ • Gerelateerde begrippen: groene groei, groene jobs, … • In praktijk: sterk uiteen lopende interpretaties!

9. Gerelateerde begrippen • Green growth (OECD) ‘Green growth means promoting economic growth while reducing pollution and greenhouse gas emissions, minimising waste and inefficient use of natural resources, and maintaining biodiversity. Green growth means improving health prospects for populations and strengthening energy security through less dependence on imported fossil fuels. It also means making investment in the environment a driver for economic growth.’ • Green jobs (ILO- International Labour Organisation) ‘Jobs are green when they help reduce negative environmental impact ultimately leading to environmentally, economically and socially sustainable enterprises and economies. More precisely green jobs are decent jobs that: reduce consumption of energy and raw materials; limit green house gas emissions; minimize waste and pollution; protect and restore ecosystems’

10. Initiatieven Ondanks grote twijfel rond het begrip…. in praktijk initiatieven allerhande…. Volgend overzicht is niet-limitatief • GE Platformen en fora • GE Partnerschappen • GE Programma • GE fondsen, faciliteiten en mechanismen

11. Initiatieven (2) • GE Platformen en fora • Green Growth Knowledge Platform – OECD, GGGI, UNEP, World Bank • Green Industry Platform – UNIDO, UNEP • UN Sustainable Development Knowledge Platform – UNDESA • WIPO Green – The Sustainable Technology Marketplace • ClimateTechWiki – Clean Technology Platform

12. Initiatieven (3) 2. GE Partnerschappen • Partnership for Action on Green Economy – UNEP, ILO, UNIDO, UNITAR • Global Green Growth Institute (GGGI) – Initiatief van Zuid-Korea • Green Economy Coalition • Renewable Energy and Energy Efficiency Partnership (REEEP) • Global Climate Change Alliance - EU

13. Initiatieven (4) 3. GE Programma’s • Green Economy Initiative – UNEP • Green Economy Joint Programme - UNDP, UNEP, UNDESA • Green Industry Initiative – UNIDO • Energy Sector Management Assistance Program – World Bank • Sustainable Energy for All (UN) • 10 YFP SCP • OECD Green Growth Programme

14. Initiatieven (5) 4. GE Fondsen • Global Environment Facility World Bank, UNDP, UNEP, … • Special Climate Change Fund (GEF) • Clean Technology Fund (World Bank) • Forest Investment Program (FIP) • Clean Development Mechanism (UNFCCC)

15. Initiatieven (6) Vaststellingen • Heel veel initiatieven, er gebeurt wel degelijk iets • Meer structuur nodig? • Voldoende? • Economische impulsen hoog genoeg?

16. Absolute ontkoppeling • Belangrijk aspect bij zowat elk initiatief inzake groene economie/groei • = ontkoppeling tussen traditionele economische groei (stijgend BBP Bruto Binnenlands Product) en milieudruk/ consumptie van natuurlijke hulpbronnen en afval • = systematische ontkoppeling; beleid en implementatie zodanig ontworpen dat ze zorgen voor een continu verloop doorheen alle sectoren van de economie • Relatieve ontkoppeling= enkele relatieve efficiëntie winsten • Indicator voor duurzame ontwikkeling • Belangrijk aspect bij invulling groene economie – nagenoeg overal terug te vinden als belangrijke voorwaarde

17. Consumptie van materialen Figure 1: Increasing consumption. The left axis shows global resource use between 1900 and 2009 measured in billions (109) of metric tons per year. The right axis (1900=1) shows the growth in population and Gross Domestic Product (GDP) during the same interval. GDP is measured in constant 1990 Geary-Khamis Dollars. Data source: Krausmann et al. 2009, updated using data available at http://www.uni-klu.ac.at/socec/inhalt/3133.htm

18. Consumptie en handel Figure 2: Trade in focus. The net effect of emissions embodied in goods and services based on millions of tons (Mt) of CO2 trade in 2004. Arrows depict the largest interregional fluxes of emissions (Mt CO2 / year) from net exporting countries (blue) to net importing countries (red). The threshold for arrows is 100 Mt CO2 per year. From Davis S J, Peters G P and Caldeira K (2011). Proceedings of the National Academy of Sciences 108: 18554-18559.

19. Wat doet Europa? • EU2020 strategie = Europese groeistrategie slimme, groene en inclusieve groei • Beoogt de hervorming van de economie met als doel nieuwe jobs te creëren, groene groei te stimuleren en een inclusieve maatschappij te creëren • 7 vlaggenschip-initiatieven: o.a. innovatie-unie, efficiënt gebruik van hulpbronnen, industriebeleid in een tijd van globalisering, jeugd in beweging, Europees platform tegen armoede, een agenda voor nieuwe vaardigheden en banen, de digitale agenda voor Europa

20. Efficiënt gebruik van natuurlijke hulpbronnen • Communicatie van de Europese Commissie – september 2011- Resource Efficiency Roadmap • Economie tegen 2050 hervormen tot een duurzame economie - kringloopeconomie • Natuurlijke hulpbronnen – zeer breed begrip: water, land, grondstoffen, biodiversiteit, … • Doelstellingen op korte termijn (2020) en op lange termijn (2050) • Integratie, medewerking van iedereen, belangrijke economische context • Praktijk?!

21. Duurzame consumptie en productie • ‘Consumptie en productie zijn een belangrijke oorzaak van het probleem en zouden ook een deel van de oplossing moeten zijn!’ (Marilyn Mehlmann) • Enkele initiatieven op Europees niveau • Actieplan duurzame consumptie en productie • In testfase • PEF – Product Environmental Footprint • OEF – Organisation Environmental Footprint • Internationaal niveau • 10 Year Framework of Programmes on Sustainable Consumption and Production (10 YFP on SCP) • Learning by doing • Dé uitdaging = mentaliteitswijziging zowel bij producenten als consumenten

22. Duurzame consumptie en productie als centraal uitgangspunt?

24. Informatie Departement Leefmilieu, Natuur en Energie Afdeling Internationaal Milieubeleid Mieke De Schoenmakere Mieke.deschoenmakere@lne.vlaanderen.be 02 553 27 59