Download
1 / 44
E N D
NİRENGİKİŞİSEL GELİŞME EĞİTİM VE PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK MERKEZİLeyla NAVAROUzm. Dan. Psikolog / Yazarİskele Sok. Dilek Ap. No: 2/3 Ortaköy / İstanbul Tel: 0.212.258 92 51 – 261 68 33 – 0.533.470 95 98 Fax: 0.212.260 14 86 email: nirengi@nirengi.com. tr web: www.nirengi.com.tr
K A G İ D E R KADIN VE GİRİŞİMCİLİK ARAŞTIRMA PROJESİ23 Eylül 2008
Demografik kitle : 15-59 yaş arası kentsel Türkiye nüfusunu temsil ediyor (%95 güven aralığında, %3,5 hata payı).
Araştırma kentsel kadın nüfusunun girişimcilik konusundaki tutum ve davranışlarını anlamayı amaçlıyor.
“Kadın ekonomik bağımsızlığa sahip olmalıdır” diyenler %45 !!%55 ekonomik bağımsızlığa inanmıyor ya da istemiyor!!
KADINLAR DENEYİMSİZ√ Parayla doğrudan ilişkide olmayınca, paranın kullanımı, tasarrufu ve harcanmasında deneyimsiz, bilgisiz ve özgüvensiz.
ÖĞRENİLMİŞ ÇARESİZLİK√ Para bir güç ve iktidar sembolüdür ve erkeklerin denetimindedir. Parayı kazanan kadınlar (eğitimli kadınlar dahil) denetimini erkeğe vermeyitercih ediyor.
Öğrenilmiş çaresizlik, aslında yetersiz ve çaresiz olmayıp, toplum ve çevre baskısıyla yetersiz ‘miş’ ya da çaresiz ‘miş’gibi davranmaktır.
Kadınlar :√ ‘kadınsı’ görünmek, √ ‘kadın’lığını yitirmemek,√ ‘cici’ kız olmak,√ yanındaki erkeği güçlü hissettirmek,√ karar ve iktidar sorumluluğu almamak,√ sevilmemeyi göze almamak,√ kavgadan, rekabetten kaçmakiçin ‘öğrenilmiş çaresizliğe’ sığınırlar.
√ Kendimize koyduğumuz iç sınır ve kısıtlamalar, genellikle dışarıdan gelebileceklerden daha güçlü ve kalıcı etkilidir.
EVLİLİK, ÇOCUK VE AİLE SORUMLULUKLARI√ Evlilik, çocuk ve aile sorumlulukları kadınların çok büyük enerji ve zamanını alır. Girişimde bulunmak, maddi olanakların dışında zihin ve zaman özgürlüğü ister. Evlilik ve aile sorumlulukları buna kolayca imkan tanımaz (Aile büyüklerinin de kadınların sorumluluğunda olduğunu unutmamak gerekir).
Not: Araştırma sonuçları bunu doğrulamakta : Bekar, dul ya da eşlerinden ayrı yaşayan kadınların girişimcilik algısı evli kadınlara ve Türkiye ortalamasına göre daha yüksektir (s.15)
SORUMLULUK ALMAYI İSTEMEMEK√ Paranın denetimi risk ve sorumluluk yüklüdür. Bu riski taşımak, para kazanma ve tasarrufunun sorumluluğunu yaşamak ciddi bir stres faktörü ve yaşam törpüsüdür.
GÜÇLÜ GÖRÜNMEYİ İSTEMEMEK√ Ekonomik bağımsızlık kadını etkin ve güçlü kılar.; bu durumda:Lois West’in tanımıyla: “Erkekler güçsüzlükleri adına utanır, kadınlarsa güçleri adına..”;
- Güçlü kadın kadınlık ve dişiliğinikaybedeceğindenkorkabilir;
- Kadın/erkekilişkisinde güç dengelerideğişecektir; bir erkeğe ekonomik olarakihtiyaçduymamak, geleneksel K/E rolleri ve sembolleriaçısından, erkeğingücü ve yeterliliğinisorgulayabilir; kadınlar erkektebugüçlülük (“bendendaha güçlü”) imgesi ve idealiniyitirmemeyi tercih edebilir;
- Kadınlar sergiledikleri güçsüzlükle, erkeklerin yardımına koşmasını ve bunu yaparak onun kendini güçlü hissetmesini sağlarlar. Toplumun bilinçaltında erkeğin egemenliği ve egosunu korumak önemlidir. Bu bir toplumsal senaryodur. Kadın ve erkek olmanın toplumca öğretilen ve onay gören rolleridir.
Ekonomik bağımsızlık cinsellikte de erkeğingüçlülüğünüsorgulatabilir; kadınlar budengelerikorumayı tercih edebilir;
Erkekkimliği ekonomik güç ve yeterliliküzerinekuruluolduğundan, ekonomik bağımsızlığıolankadınlarıneşleribudurumdakendinigüçsüz ve “işeyaramaz” hissedebilir. Kadınlar yakınındakilerinduygularınısezinler ve duygukorumacısıdır. Yakınındakiniüzmemek ve “ezik” hissettirmemek için kendibaşarısınıfarkınavarmadansaboteedebilir.
Geleneksel K/E rollerindençıkıldığı için eştendirenç, rekabet ve sabotajyaşanabilir. Çoğunluklakadınındişiliği, anneliği, eşliğisorgulanırveyaerkeğinkarısınaolandikkat, çekicilik ve özeniazalabilir. Bunlardolaylıtehditlerdir ve kadınıyıldırarakbilinçli ya da bilinçsizmotivasyonunukeser.
Aile içi şiddetle ilgili araştırmalar eğitimli ve ekonomik bağımsızlığı olan kadınların eşlerinden şiddet görmekte olduğunu bulgulamıştır.(Bkz: “Kadına Yönelik Şiddet’ Ayşe Gül Altınay – Yeşim Arat, 2007)
√ Toplumda kadınlar, erkeklerle kıyas ve rekabet gerektiren becerilerini açıkça sergilemekten çekinirler. Bu bir toplumsal kadınlık öğretisidir.
MAĞDUR KURBANLIĞIN İKİNCİL ÇIKARLARI√ Kadın ekonomik sorumlulukalmadanharcamanın ‘keyfini’ yitirmekistemeyebilir; (güceerişemeyen ve paranın denetimindeolmayan kadınlar paraharcayarak ‘dolaylıintikam’ alırlar).
√ Kültürümüzdemağduriyet ve kurbanlıkpekcokkadınınyaşadığıdurumlardır; ancakmağduriyet ve kurbanlığınikincilçıkarlarıvardır: örn. sempatitoplamak, kendiniacındırarakdikkatçekmek, mağdurkurbanrolüylehikayesininkahramanı olmak, özellikle kadınlar arasında ‘düşendüşeni sever’ söylemlerindemağduriyetle ‘kahramanlaşmak’, vb.
EKONOMİK BAĞIMISIZLIĞI OLAN KADIN EVLENEMEZ Mİ?√ Evlenmek ve ailekurmak bir kadın için halatoplumdastatüsahibiolmaklaeşdeğerdir. Ekonomik bağımsızlık bir şekildebunaengelolabilirkaygısıgerekkadınınkendindegerekseailelerindeyaşanmaktadır.
√ Kadın güçlenirse, geleneksel kadın kimliğini kaybedeceği gibi, erkeğin de varoluşunu sanki gereksiz ve geçersiz kılacaktır. Bu nedenle ekonomik olarak güçlenmek = yalnız kalmak’la eş anlam taşıyabilir.
Paranın Kadın Yüzü√ Para erkekegemenliğindedir ve erkeklerin güç simgesidir: (Gelir ve pozisyonsahibi olmak, şişkincüzdan, kredikartları bir erkeği cazipolmasa da bazıkadınlarıngözündecazipkılabilir).
√ Ekonomi ve paranın erkeksi bir dili ve terminolojisi vardır ve ‘kendini bilen’ bir kadının bu dili konuşması “yakışık almaz”;
√ İyiailekızlarıparakelimesiniağzınaalmaz ve parakonularında ‘bilgisiz’ ve ‘ilgisiz’ olduğunuimaeder;
√ Eskivarlıklıailelerkızlarınınparaistememesi için, onlaristemedenceplerinekoyarlardı;
√ Çünkü kadının para istemesi ‘fahişe’likle çağrışımı yapar. Para talep eden ve eli para tutan kadınlar eski zamanlarda ‘fahişe’likten geldiği için, kadınların parayla ilişkileri namus göstergesi olarak kısıtlanmıştır.
√ Toplumsaliktidarın ve paranın erkeklerin elindetoplanması, kadınlar için çoksınırlı bir alanbırakır.
√ Paranın denetimiaileiçindeerkenyaştanerkekçocuklaradevredilir, dolayısilekızlarbubilgi ve deneyimdenyoksunkalırlar.
√ Ailemirasındamirasdenetimi ve kırsalyörelerdekral payı çoğunluklaerkeklereverilir. Kızlarbukonulara dahil edilmediği için, hem öğrenemez, hem de öğrenmemesigerektiğiniöğrenir (Bourdieu’nün ‘bilinçaltı oluşum’ları).
√ Kızlar ve kadınlar emek ve hizmetlerini para karşılığı olmadan sunmayı çok iyi bellemişlerdir. Bu duruş bir (fedakar) kadınlık imgesi oluşturur ve toplumca takdir görür.
√ Bu imgenin dışına çıkıp para ve hakkını talep eden kadınlar toplumsal dilde kolayca ‘orospu’ diye nitelenirler (hem erkekler hem de kadınlar tarafından!)
Kadınlarniçin kendinisadeceevkadınlığı ve anneliklekısıtlar?
√ Anneliğin kutsanması ve toplumca bir kadın için en yüksek değer olarak sunulması kızların potansiyellerini geliştirmesine engel olur; √ Toplumumuzda annelik hala bir kadın için vazgeçilmez statüdür. Anneler evde ve toplumda (sadece anne oldukları için) değer, saygı ve iktidar talep edebilir. √ Anne ol(a)mayan kadınlar toplumda veya kendi gözlerinde değer ve statü kaybı yaşayabilir.
√ Kadın varoluşu öncelikle kendini değil, başkalarını güçlendirmek üzere yapılanmıştır. Kendini güçlendirmek bir kadın için toplum ya da kendince ‘bencillik’ diye algılanabilir.√ Anne olan kadınların bir nevi korunması sözkonusudur.√ Ev kadınlığı ve anneliğin kendi çerçevesinde bir nevi korunmacılığı vardır.√ Meslek edinip çalışan kadınların anne olamama ya da geç anne olma sorunları (tüp bebek, vb) kızları erken yaşta anneliğe sevkediyor olabilir.
√ İçselleştirilmiş kadın imgesindeevkadını ve anne olmak bir kimlikhalinegelmiştir.Not: Araştırmasonuçlarıbunukanıtlıyor:Çevreninkadınınesasişininaile ve çocuklarıolduğunadairinancınınbireyselalgıkadaryüksekolmadığıgörülmektedir (s.20).
