DRM

1. DRM Decreet Rechtspositie van de Minderjarige in de Integrale Jeugdhulp

2. Doelstellingen • Informatie aanbieden over de wetgeving betreffende het DRM • Concrete voorbeelden aanbieden rond de toepassing van de wetgeving in de praktijk • De behandelde wetgeving leren toepassen a.d.h.v. het in groep oplossen van aangeboden casussen en een quiz • Ruimte aanbieden voor vragen en ervaringsuitwisseling

3. Situering van het DRM: Ontstaansgeschiedenis • Eigen statuut voor de MJ binnen de JH • rechten op een samenhangende en uniforme wijze regelen • ongeacht sector of HV vorm • Betere rechtsbescherming • DRM: goedgekeurd 07/05/2004, publicatie BS 04/10/2004, in werking op 01/07/2006

4. Toepassingsgebied van het DRM Op 01/07/2006 werd het DRM van kracht in alle betrokken sectoren van de Integrale Jeugdhulp: • Algemeen Welzijnswerk • Bijzondere Jeugdbijstand • Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg • Centra voor Integrale Gezinszorg • Centra voor Leerlingenbegeleiding • Kind en Gezin • Vlaams agentschap voor personen met een handicap

5. Bekwaamheid van de minderjarige Artikel 4 §1.Onverminderd de rechten van de ouders oefent de MJ de rechten, opgesomd in dit decreet zelfstandig uit. • Algemeen uitgangspunt DRM = MJ = bekwaam >< • Burgerlijk recht is de MJ wel rechtsbekwaam maar handelingsonbekwaam en kan de MJ geen rechtshandelingen stellen. • Feitelijke handelingen kan een MJ wel stellen: info opvragen, bezoek krijgen…

6. Bekwaamheid van de minderjarige • Bijzondere regeling voor 3 rechten moet een afweging worden gemaakt: • Recht op instemming met buitengerechtelijke jeugdhulp • Recht om niet tegen zijn wil van zijn ouders gescheiden te worden • Recht op toegang tot het dossier Indien MJ is tot een redelijke beoordeling van zijn belangen in staat oefent hij deze rechten zelfstandig uit = Oordeel van de HV’er = In overleg en dialoog met MJ en ouders = Geen éénmalige beslissing

7. Bekwaamheid van de minderjarige De HV’er kan rekening houden met: • De persoonlijkheid van de MJ • Vroegere ervaring • Emotionele factoren • De aard van de situatie • De familiale en sociale omstandigheden • De intelligentie en maturiteit • De te nemen beslissing

8. Bekwaamheid van de minderjarige Vermoeden van bekwaamheid • Vanaf 12 jaar • Vermoeden is weerlegbaar • MJ> 12 jaar bewijslast ligt bij HV • MJ <12 jaar bewijslast ligt bij MJ

9. Bekwaamheid van de minderjarige Enkele hulpmiddeltjes om de MJ bekwaam te achten: • MJ komt zelf hulp vragen • MJ geeft aan info te begrijpen en op zichzelf te kunnen toepassen • MJ kan aangeven waarom hij al dan niet op aanbod ingaat, kan vergelijken met vroegere ervaringen Mogelijke situaties waar de hulpverlening de bekwaamheid kan weerleggen: • Mentale handicap • MJ = verward

10. Artikel 5 Het belang van de MJ vormt de belangrijkste overweging bij het verlenen van JH. = Overkoepelend principe Moet gelezen worden met alle andere bepalingen uit het DRM Wordt vastgesteld in dialoog met MJ Vastgesteld met respect voor mening en verantwoordelijkheden van ouders Wanneer 2 rechten uit het DRM conflicteren is het Belang van de MJ doorslaggevend! Belang van de minderjarige

11. Belang van de minderjarige Wat is het belang van de MJ? = Niet enkel in te vullen door de MJ, ook derden kunnen daarvoor informatie aanbrengen • Welke rechten zijn van toepassing in de concrete situatie? • Hoe kijkt de MJ tegen zijn situatie? • Wat is volgens hem in zijn belang? • Is de MJ in staat in te schatten wat het beste voor hem is in de concrete situatie? • Zijn er ≠handelingsmogelijkheden diein het belang van de MJ zijn? Welke is volgens jou het meest in zijn belang? • Wat is volgens de ouders in het belang van hun kind? • …

12. Rechten van de minderjarige • Recht op jeugdhulp • Recht op instemming met en vrije keuze van de buitengerechtelijke jeugdhulp • Recht op informatie en duidelijke communicatie • Recht op respect voor het gezinsleven • Recht op inspraak en participatie • Recht op een dossier • Recht op privacy • Recht op een vrij besteedbaar bedrag • Recht op een menswaardige behandeling • Klachtrecht

13. Recht op jeugdhulp Artikel 6 De rechten die in dit decreet zijn opgesomd, gelden zonder onderscheid voor alle minderjarigen. Er mag onder meer geen onderscheid gemaakt worden naar ras, huidskleur, geslacht, taal,…

14. Recht op jeugdhulp Artikel 7 Binnen het beschikbare jeugdhulpaanbod heeft de minderjarige recht op jeugdhulp, zoals bepaald in artikel 6 van het Decreet Integrale Jeugdhulp. Jeugdhulp moet: • Ontplooiingskansen vrijwaren • Welzijn en gezondheid bevorderen • Bijdragen tot een zo volledig mogelijke integratie in de maatschappij

15. Recht op instemming met en vrije keuze van de buitengerechtelijke jeugdhulp Artikel 8 De minderjarige heeft het recht om geïnformeerd vrij in te stemmen met de buitengerechtelijke jeugdhulp of die hulp te weigeren. = Informed consent

16. Recht op instemming met en vrije keuze van de buitengerechtelijke jeugdhulp Artikel 9 Als buitengerechtelijke jeugdhulp die past bij de jeugdhulpvraag of jeugdhulpbehoefte van de minderjarige, door meerdere jeugdhulpaanbieders kan worden verstrekt, heeft de minderjarige het recht om de jeugdhulpaanbieder vrij te kiezen en om zijn keuze nadien te wijzigen, behoudens beperkingen die bij of krachtens wet of decreet zijn opgelegd. De keuzevrijheid is niet absoluut maar gebonden aan beperkingen die krachtens de wet of het decreet zijn opgelegd. Vb DCLB: werkgebied

17. Recht op instemming met en vrije keuze van de buitengerechtelijke jeugdhulp Artikel 10 § 1. Bij buitengerechtelijke jeugdhulp heeft de minderjarige te allen tijde het recht de interventie van een bepaalde jeugdhulpverlener te weigeren, voorzover de opdracht en de organisatie van de jeugdhulpvoorziening dat toelaten. De weigering mag de jeugdhulpverlening van de jeugdhulpvoorziening aan de minderjarige niet in het gedrang brengen. Op verzoek van de minderjarige wordt de weigering, bedoeld in het vorige lid, schriftelijk vastgelegd en toegevoegd aan het dossier van de minderjarige. De minderjarige heeft het recht om een schriftelijke motivering van die weigering aan zijn dossier te laten toevoegen. § 2. De bepalingen van § 1 zijn van overeenkomstige toepassing op de toegangspoort en de trajectbegeleiding.

18. Recht op instemming met en vrije keuze van de buitengerechtelijke jeugdhulp • Gerechtelijke jeugdhulp = geen instemming nodig • Weigering betekent niet dat MJ geen recht meer heeft op hulp • In sommige gevallen zal de HV toch moeten in grijpen tegen wil van MJ “schuldig verzuim”

19. Recht op informatie en duidelijke communicatie Artikel 11 §1. De minderjarige heeft recht op duidelijke, toereikende en voor hem begrijpelijke informatie over de jeugdhulp en over alle zaken die daarmee verband houden, inzonderheid leefregels en afspraken. §2. in het belang van de minderjarige, zoals omschreven in artikel 5, kan worden beslist om de minderjarige over bepaalde zaken niet te informeren. Een dergelijke beslissing wordt gemotiveerd en in het dossier van de minderjarige opgenomen. De persoon bedoeld in artikel 24, heeft het recht over die zaken geïnformeerd te worden.

20. Recht op informatie en duidelijke communicatie • Actieve informatieplicht • Gedurende het volledige hulpverleningsproces • Info over: • Beschikbaar aanbod • Diagnose of probleemstelling • Rechten en plichten van MJ en HV • Doel, aard, nut, duur , kostprijs… • Slechts 1 uitzondering: agogische exceptie: • Oordeel van de HV en dient in het belang van de MJ te zijn • Tegenstrijdig met artikel 5 • Gemotiveerd, opgenomen in dossier • Bijstandspersoon heeft wel toegang • Uitzonderlijk, geen automatisme! Kan beperkt in tijd zijn.

21. Recht op informatie en duidelijke communicatie Artikel 12 De communicatie met de minderjarige verloopt in een voor hem begrijpelijke taal, afgestemd op zijn leeftijd en maturiteit. De Vlaamse regering bepaald hoe dit recht wordt nageleefd ten aanzien van anderstalige minderjarigen. Meerdere betekenissen van taal: • Moedertaal • Taal van MJ met een handicap • Taal van een jong kind • Anderstaligen: - In die taal of met bijstand van tolk - Verder te bepalen BVR

22. Recht op respect voor het gezinsleven Artikel 13 Tenzij een rechterlijke beslissing dat beveelt, kan een minderjarige niet tegen zijn wil van zijn ouders worden gescheiden. Dit artikel bevestigt dat de ouders de eerste verantwoordelijken zijn voor de opvoeding.

23. Recht op respect voor het gezinsleven Artikel 14 Als jeugdhulpverlening de minderjarige scheidt van zijn ouder of opvoedingsverantwoordelijke, heeft de minderjarige recht op informatie over en op regelmatig persoonlijk en rechtstreeks contact met die persoon, tenzij dit in strijd is met het belang van de minderjarige, zoals omschreven in artikel 5, of met een rechterlijke beslissing. Het verstrekken van gevoelige informatie over een ouder of opvoedingsverantwoordelijke gebeurt zo dat het welzijn van de minderjarige zo min mogelijk wordt geschaad. Artikel 15 De minderjarige en inzonderheid de niet-begeleide minderjarige vreemdeling heeft recht op ondersteuning bij het zoeken naar informatie over de situatie van familieleden.

24. Recht op inspraak en participatie Artikel 16 Onverminderd de procedureregels voor het verlenen van gerechtelijke JH, heeft de MJ recht op participatie bij de totstand –koming en de uitvoering van de JH die hem wordt verleend. De MJ heeft het recht zijn mening vrij te uiten in elke aangelegenheid of procedure betreffende de JH die hem betreft. Aan die mening wordt in de mate van het mogelijke passend gevolg gegeven, in overeenstemming met de leeftijd en de maturiteit van de MJ. Als aan die mening geen passend gevolg wordt gegeven , wordt dat afdoende gemotiveerd. Op verzoek van de MJ wordt die motivering aan zijn dossier toegevoegd.

25. Recht op inspraak en participatie Artikel 17 Recht op periodieke evaluatie van de Jeugdhulp Recht op participatie bij die evaluatie Artikel 18 Recht op vergaderen met medebewoners in residentiële en semi- residentiële voorzieningen, tenzij in strijd met een rechterlijke beslissing

26. Recht op inspraak en participatie Artikel 19 De Jeugdhulpvoorziening beschikt over een regeling betreffende inspraak met volgende minimale eisen: • Er is een inspraakorgaan of procedure • Indien mogelijk en zeker bij een verblijf van > 6 maanden gebeurt de inspraak collectief • Elke MJ in de instelling kan participeren aan inspraak • De voorziening biedt medewerking om inspraak te realiseren

27. Recht op inspraak en participatie • IVRK, 1989: één van de fundamentele rechten van de MJ • Motivatie stijgt • Participatie: = mee weten = mee denken = mee praten = mee beslissen = mee uitvoeren = Mee evalueren • Participatie op 2 niveau’s: • Individueel niveau van de hulpverlening • Collectief niveau van de hulpverlening

28. Recht op een dossier Artikel 20 De minderjarige heeft recht op een dossier dat door de jeugdhulpvoorziening, de toegangspoort en de trajectbegeleiding zorgvuldig wordt bijgehouden en zorgvuldig wordt bewaard. Het opstellen, het bewaren en het gebruik van het dossier zijn onderworpen aan de verplichtingen die voortvloeien uit de wetgeving betreffende de verwerking van persoonsgegevens, aan de verplichtingen die voortvloeien uit de regelgeving van de sectoren en aan de supplementaire of specifieke verplichtingen, bepaald in deze afdeling. Als deze verplichtingen onderling tegenstrijdig zijn, hebben de verplichtingen die voor de minderjarige het gunstigst zijn, voorrang.

29. Recht op een dossier • = ook mogelijkheid voor MJ om geen dossier aan te leggen. MAAR: tenzij wettelijk verplicht! • Dossier dient zorgvuldig bijgehouden en bewaard te worden = voortdurende plicht voor de HV’er

30. Recht op een dossier • Welke gegevens moeten opgenomen worden? • Erkenning van het toegangsrecht van de minderjarige • Recht op het verkrijgen van een afschrift • Recht op verzet tegen toegang van bepaalde personen • Dossier als reflectie-instrument over de geboden hulpverlening • Gezondheidsgegevens

31. Recht op een dossier Artikel 21 In het dossier worden de persoonsgegevens betreffende de gezondheidapart bijgehouden. de verwerking en de toegang tot die gegevens is onderworpen aan de relevante bepalingen uit de wetgeving tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens en betreffende de rechten van de patiënt.

32. Recht op een dossier • Geen apart dossier nodig! • Wel apart identificeerbaar • Persoonsgegevens betreffende de gezondheid: • = DRM niet van toepassing • Wel: Wet betreffende de rechten van de patiënt en de Wet tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de Verwerking van Persoonsgegevens • Toegang tot het dossier wordt geregeld door de Wet betreffende de Rechten van de patiënt

33. Recht op een dossier Wet Verwerking Persoonsgegevens: • Verbod van verwerking, behoudens uitzonderingen: • Toestemming • wettelijk verplicht, • noodzakelijk voor zorgstrekking • Onder verantwoordelijkheid van een beroepsbeoefenaar in de gezondheidszorg • Recht op mededeling: rechtstreeks of onrechtstreeks (met de hulp van een beroepsbeoefenaar binnen ‘redelijke termijn’)

34. Recht op een dossier Gezondheidsgegevens, strikte interpretatie: Informatie die werd geattesteerd door een beroepsbeoefenaar in de gezondheidszorg OF Gegevens opgenomen in een medisch verslag Gezondheidsberoepen KB nr. 78

35. Toegang tot het dossier Artikel 22 • Minderjarige heeft recht op toegang tot het dossier • Door inzage • Door gedeeltelijke inzage • Door gesprek

36. Gegevens over de minderjarige De minderjarige heeft recht op toegang tot en toelichting bij de gegevens die hem betreffen, ongeacht wie deze informatie verstrekt heeft en dit binnen de 15 dagen na het verzoek. TOEGANG = INZAGE + AFSCHRIFT Uitzonderingen: • Vertrouwelijkheidexceptie: gegevens verstrekt door derden, tenzij akkoord • Stukken ten behoeve van gerechtelijke overheden • Agogische exceptie: gegevens waarover de minderjarige niet werd geïnformeerd • Niet van toepassing op de gezondheidsgegevens

37. Toegang tot gegevens over derden GEEN TOEGANG voor de minderjarige Vb derden: leraar, buurman, hulpverlener, klasgenoot…

38. Toegang tot gegevens over minderjarige en derden Voor die gegevens die een minderjarige en ook een derde betreffen en volledige inzage door de minderjarige afbreuk zou doen aan de privacy van deze derde. TOEGANG = GESPREK, GEDEELTELIJKE INZAGE OF RAPPORTAGE

39. Toegang tot gegevens over derden behorende tot het cliëntsysteem • Contextuele gegevens = aparte regeling • De minderjarige • De ouders • De opvoedingsverantwoordelijken • Personen die met de minderjarige samenwonen op het ogenblik van de uitoefening van het recht op toegang Personen uit cliëntsysteem = derden tov elkaar

40. Contextuele gegevens Gegevens betreffende de minderjarige en het cliëntsysteem TOEGANG = INZAGE + AFSCHRIFT

41. Toegang Wanneer hebben de ouders van de MJ toegang tot het dossier? MJ = niet in staat om zijn recht op toegang zelfstandig uit te oefenen (MJ = niet bekwaam) De ouder kan zich hierbij niet beroepen op de regeling contextuele gegevens Ouders hebben geen toegang tot gegevens wanneer MJ zich daartegen verzet Ouders hebben ook een eigen toegangsrecht op grond van de Wet Verwerking Persoonsgegevens, enkel tot de gegevens die enkel zichzelf betreffen

42. Toegang Wanneer heeft de bijstandspersoon toegang tot het dossier? • Tegenstrijdige belangen ouder-MJ • Ouders zijn niet in staat toegangsrecht uit te oefenen • Niet-uitoefening van het toegangsrecht door de ouders

43. Overdracht dossier • Vertrouwelijkheidexceptie • Agogische exceptie  mee overgedragen • Privacy gegevens over derden worden niet overgedragen

44. Recht op afschrift of rapport • Afschrift = gegevens waar minderjarige recht op inzage in heeft • Rapport = gegevens waar hij recht heeft op andere wijze dan inzage Afschrift en rapport zijn persoonlijk,vertrouwelijk en mogen enkel worden aangewend voor jeugdhulp! Dus: Niet voor advocaat Niet voor rechter

45. Recht op aanvulling • De minderjarige kan zelf documenten aanreiken die moeten toegevoegd worden. • De minderjarige heeft het recht om zijn versie van de feiten te laten opnemen in het dossier

46. Recht op verzet tegen toegang • Uitdrukkelijk en gemotiveerd • Voor die gegevens die de minderjarige zelf aanbrengt • Hierdoor zijn deze gegevens niet toegankelijk voor ouders of andere personen van het cliëntsysteem • Dit geldt ook voor de <12-jarige

47. DRM en het besluit multidisciplinair dossier van de CLB • Samenstelling, het bijhouden, aanvullen en beheer van de dossiergegevens • Toegankelijkheid van de dossiergegevens voor CLB medewerkers • Raadpleging van de gegevens uit het multidisciplinaire dossier • Overdracht van gegevens uit het multidisciplinaire dossier • Vernietiging van de gegevens uit het multidisciplinaire dossier • Informatieplicht van het centrum inzake het multidisciplinair dossier

48. Recht op bijstand Voorwaarden bijstandpersoon: • Meerderjarig zijn • Niet rechtstreeks betrokken in de jeugdhulpverlening • Ondubbelzinnig aangewezen door de minderjarige: indien de minderjarige daar niet toe in staat is, zijn het in principe de ouders die een bijstandspersoon zullen aanduiden. Indien er echter tegenstrijdige belangen bestaan tussen de minderjarige en ouders, kan de jeugdhulpvoorziening of toegangspoort een persoon aanwijzen. • Beschikken over een uittreksel strafregister (model 2) De bijstandpersoon dient zich te legitimeren bij elk optreden

49. Recht op privacy • Bezoek: geen onderscheid m.b.t. verwantschap • Correspondentie wordt beschermd door het briefgeheim

50. Klachtrecht De minderjarige heeft het recht om bij een jeugdhulpvoorziening, de toegangspoort of de trajectbegeleiding klachten te formuleren over: De inhoud van de jeugdhulp en de wijze waarop ze worden aangeboden De leefomstandigheden binnen residentiële en semi-residentiële jeugdhulpverlening De niet-naleving van de rechten, opgesomd in dit decreet. De klachtenbehandeling verloopt volgens de bepalingen die terzake van toepassing zijn op de jeugdhulpvoorziening, de toegangspoort of de trajectbegeleiding.