210 likes | 455 Views
BPrAL AAB INSTITUCIONI I ARSIMIT U NIVERSITARË Lënda: MENAXHIMI I MARDHËNJËVE TË PUNONJËSIT Ligjerues ë : Naim Ismajli e- mail: naimismajli@yahoo.com. Objektivat e kapitullit IV.
E N D
BPrAL AAB INSTITUCIONI I ARSIMIT UNIVERSITARË Lënda: MENAXHIMI I MARDHËNJËVE TË PUNONJËSIT Ligjeruesë:NaimIsmajli e-mail:naimismajli@yahoo.com
Objektivat e kapitullit IV • Të kuptoni rëndësin e mbajtjes së mardhënjëve të mira me punonjesit, përmes përfshirjes,komunikimit dhe konsultimeve përmanente në gjitha aktivitetet e organizatës. • Fillet e mardhenjeve ne punë • Rregullat ne mardhënjet e punësimit • Koncepti mbi sindikatat • Roli bashkëkohorë i sindikatave • Strategjia e menaxhimit të mardhënjeve në punë. • Rëndësia e kontratës psikologjike dhe menaxhimi I sajënë permbushjen e objektivave te organizatës.
Konceptekyqe • Sindikata-organizate e pamvarurnga punëdhënësidhefinancohenngaantaresia e sajë,funksionii tëcilës ëshë timbrojëinteresat e punonjësve nëmardhënjet punëdhanës-punonjës. • Mareveshjakolektive-Deklaratë e shkruarë e cilapercaktonerregullimet e rëna nëdakordmes punëdhënesitdhesindikates nëtermat që dotëzbatohen,janëligjerishtetedetyrushmevetenesetermat e percaktuarejanetedeklaruaraqarteosenesemarveshjakolektive I referohetkesajë ne termatdhekushtet e punesimitshkruara ne marveshjetindividuale • Ujdiakolektive-proces I negocimit midis perfaqsuesvetesindikatesdhepunedhenesit,pertevendosur me marveshjetermatdhekushtet e punesimittenjegrupitepunonjesve • Kontratapsikologjike-detyrimiqepunedhensidhepunonjesitmendojn se ekzistonmesnjeritjetrit, sipjes e mardhenjes se punes,nepritshmeritedhepremtimet e beratenjeritjetrit .
Hyrje • Mardhenja ndermjet punedhensit dhe punonjesit qendron ne themeline e te qenurit organizat efektive. • Punonjesit e kane pushtetin ne permbushjen dhe tejkalimin e objektivave ne organizat ose ne deshtimin e tyre • Niveli I motivimit te punonjesve,shkalla e knaqesis se tyre,perfshirja e tyre nga punedhensi percaktojne produktiviten e organizates • Te vendosesh mardhanjet e duhura te punes ne organizate nuk eshte e njejt me ate;te kesh strategji efektive per trajnim, zhvillim apo shperblim eshte ma komplekse. • Mardhanjet efektive ne pune sigurojne;nje korniz te favorshme dhe mjedis psikologjik pozitiv brenda se cilit munde te organizohet debat per performancen dhe kushte tjera ne pune midis menaxherve dhe punetoreve • Punonjesit duhet te kene vetebesim ti shprehin kendveshtrimet e tyre me shpresen se do merren parasysh nga menaxhmenti I tyre dhe nikohesisht te ken impakt ne realizimin e objektivave te organizates.
Fillet e mardhenjevetepunesimit • Ajo qe sot njihet si mardhenje e punesimit dikur eshte njohur si mardhenje industriale dhe i ka fillet ne vitet e 60-ta (1960) • Ketu edhe filloi se aplikuari shkenca mbi burimet njerezore si nevoj e menaxhimit te punetorëve ne kohen e zhvillimit industrial • Mardhanja kontraktuale e cila eshte ne qender te punesimit per ekonomistet,sociologet,juristet;kan qenë temë e diskutimit qysh nga kjo kohe po hovin me te larte e ka arrit ne gjysmen e pare te shekullit XIX • Kjo kontrate sigurone nje grumbuj ;te drejtave,pergjegjsive dhe detyrimeve ne mese punedhenesit dhe punetorit . • Per shume shkrimtare te ekonomis politike pabarazite e perceptuara dhe aktuale mes punedhenesit dhe punetorve per mjetet e prodhimit (kapitalin) jane manifestuare me levizje sindikale te cilat shpesheher shiheshin si burimi I konfliktit mes punedhensit dhe punetorve.
Fillet e mardhenjevetepunesimit • Pas mbarimit te luftes se dyte botrore si nevoj e rindertimit dhe rregullimit te kushteve per zhvillim,sindikatat dhe punedhensit rregulluan korniza te reja per rregullimin kolektiv te mardhenjeve te punesimit • Aktiviteti I sindikatave ishte aktive dhe mbijetoi deri ne gjysmen e dyte te shekullit XX,me pas aktiviteti I tyre u perqendrua ne sektorin publik ne ate privat u zbeh mete madhe. • Incidentet gjate grevave manifestoheshin me perqarje te thella mes punedhensve dhe punetorve te cilat shkaktonin ngecjet ne prodhim dhe dobsime ne konkurenc.
Rregullat ne mardhenjet e punesimit Regullat ne mardhenjet e punesimit ndahen ne dy kategori: Rregullat procedurale dhe Rregullat thelbesore Rregullat procedurale • Percaktojne si aktoret ne sistem dote pergjigjen ne situatat te caktuara,shembull nese menaxheret dhe perfaqsuesit e sindikatave nese deshtojn ne permbushjen e marveshjes per ngritjen e pages vjetore,ata mund te ken ren ne dakord per te dal nga ngerqi dhe shmang konfliktin duke parapar nderhyrjen e pales se tret ne periudhe qetsimi apo mekanizem tjetrper lehtesimin e marveshjes. • Keto rregulla luaj role te rendesishem ne qendrushmerin e sistemt dhe ne perbajtjen e palve per nderrmarrje te veprimeve arbitrazhe
Rregullatprocedurale • Megjithat ka nje sere rregullash dytesore procedurale qe kane funksione krejtsish ndryshe,ne kete rate bihet ne dakord si rregulla percakton ne fillim si dote behen me pas llojet e rregullave • Shembull si percaktohet paga ne baze te oreve apo produktivitet ,performances;kush dota percaktoj pagen menaxheri apo punetori apo ndrehyrja e pales se trete. • Regullat percaktohen ne menyra te ndryshme si: • Rregulla te njeanshme ku I percakton njera pale shembull pagesa e oreve shtese duhet te caktohet nga menaxheri ashtu mendon ai. • Rregullim I perbashket ;ujdia kolektive ku menaxheri se bashku me punonjesin negociojn dhe dakordohen per nje qeshtje te caktuar si pagesa e oreve shtes apo diq tjeter. • Rregullimi permes procesit ligjore-gjygjesore,buron jashte organizates punuese,interpretohen ligjet te cilat rregullojne mardhenjet e punes
Rregullatthelbesore Keto jan rregulla qe krijohen si proces I berjes se rregullave qofte si percaktim i perbashket apo vendimarrje e nje anshme • Duke konsideruar pagen si shembull,me keto rergulla caktohet shkalla dhe nivelet e pages • Rregullat thelbesore jane me te rendesishme dhe kane perparsi para qdo rreguli tjetre qe arrihet permes ujdies apo kushtezimit. • Rregullat thelbesore percaktojn sa dote paga e punetorit si dote paguhen oret e punes shtese,te drejtat e pushimit etj. • Ne nje mjedis qe po ndryshon shume shpejte obligon amandamentimin e rregullave te vjetra me rregulla te reja thelbesore.
Cfareshtesindikata • Ështe organ I cili edhe nemenyre kolektive dhe individualisht perfaqson interesat e antarve te saje,ne kontekstin e mardhenjeve ne pune • Sindikata eshte e angazhuar ne mardhenjet mes punedhenesit dhe punetorit • Format,praktikat dhe idologjite e sendikatave dallojn varsisht nga sitemi qeverises dhe vendi ku veprojne • Ne mungese te kuadrit ligjore qe rregullon mardhenjet ne pune lulzojne sindikatat;ku puntoret nuk mbrohen nga shteti apo gjykata • Ku punedhensi nuk trajton si duhet, tregon pak interes per puntoret tije,puntoret individualisht jan te pafuqishem per te sfiduar menaxhmentin • Perkushtimi I antaresise per te qene pjes e sindikatave eshte qeshtje percepcionit te tyre nese besojn ne sindikata dhe nga niveli I organizimit te sindikatave