Afbakening van het klinische beeld

1. Afbakening van het klinische beeld Prof.dr. Berthold Gersons AMC / Centrum ‘45 Congres “Het gaat héél goed”, over traumaverwerking 18 september 2007 Ede

2. Niewjaarsavond 31-12-2004 Buenos Aires >175 dood 619 gewond 4000 waren in de club

3. Iedereen voelt zich machteloos en wil helpen !!!

4. ‘Getraumatiseerd’ zijn lijkt soms voor mensen zelf en voor hulpverleners voldoende reden om een behandeling te starten.Vaak zegt men de ‘traumaverwerking’ moet op gang gebracht worden of deze stagneert…..

5. Wat is het natuurlijke beloop van PTSS? Trauma 1 maand 9 maanden 3 jaar Velen herstellen zonder behandeling binnen maanden / jaren na het trauma (45-80% natuurlijk herstel na 9 maanden) Gemiddeld 33% blijft symptomatisch voor 3 jaar of langer met een groot risico op secundaire problemen Gebruikelijke start van symptomen NICE 7

6. Feiten • Gemiddeld 1 op de 5 mensen krijgt na een trauma last van PTSS; • De meeste mensen ervaren PTSS-achtige verschijnselen na een trauma; ‘een normale reactie op een abnormale gebeurtenis’; • Bij mensen met PTSS gaat bij een belangrijk deel dit in de loop van de jaren vanzelf over;

7. Andere feiten • PTSS is één van de stoornissen die je kunt krijgen na een trauma; • Depressie treedt vaak op na een trauma soms in combinatie met PTSS; • Dat geldt ook voor verslaving; • Idem voor lichamelijk onverklaarde klachten; • En heel soms andere angststoornissen en psychose;

8. Wat is de boodschap als je iemand gaat behandelen met PTSS klachten? • ‘U heeft een stoornis of u bent ziek’; • ‘U kunt er zelf niet overheen komen’; • ‘U heeft behandeling nodig’; > Zie de beruchte discussie over debriefing > Daarom komt er per 10 / 10 de richtlijn uit.

9. PTSS prevalentie PTSD 7-8%: vrouwen 10-12 %, mannen 4-6 % (Kessler et al 1995, Olff & De Vries, 2005)

10. Belang van afbakening van het klinische beeld • Dat er sprake is van een stoornis; • Dat er sprake is van significante beperkingen; • Dat het zonder behandeling niet snel vanzelf over gaat; • Een diagnose is niet alleen een rijtje symptomen maar ook een omvattende beschrijving van de stoornis • We beperken ons nu verder tot PTSS;

12. Verlies van controle Verlies van veiligheid Activatie van het angstsysteem Onverwacht, onbekend gezamenlijkheid biologie

13. Kenmerkend voor PTSS; • Ontregeld angstgevoel, geeft niet meer de juiste informatie; • ‘Shattered beliefs’; de kijk op de wereld is ingrijpend veranderd

14. Posttraumatische stress stoornis • Herbelevingssymptomen • Vermijdingssymptomen • Hyperarousal symptomen

15. A. Betrokkene is blootgesteld aan een traumatische ervaring waarbij het volgende van toepassing is: • Betrokkene heeft ondervonden, is getuige geweest van of werd geconfronteerd met één of meer gebeurtenissen die een feitelijke of dreigende dood of ernstige verwonding met zich mee bracht, of die een bedreiging vormde voor de fysieke integriteit van betrokkenen of van anderen • Tot de reacties van betrokkene behoorde intense angst, hulpeloosheid of afschuw

16. B. De traumatische gebeurtenis wordt voortdurend herbeleefd op een (of meer) van de volgende manieren: • Recidiverende en zich opdringende herinneringen aan de gebeurtenis, met inbegrip van voorstellingen, gedachten of waarnemingen • Recidiverend akelig dromen over de gebeurtenis • Handelen of voelen alsof de traumatische gebeurtenis opnieuw plaats vindt • Intens psychisch lijden bij blootstelling aan interne of externe stimuli die een aspect van de traumatische gebeurtenis symboliseren of er op lijken • Fysiologische reacties bij blootstelling aan interne of externe stimuli die een aspect van de traumatische gebeurtenis symboliseren of er op lijken

17. C. Aanhoudend vermijden van prikkels die bij het trauma hoorden of afstomping van de algemene reactiviteit: • Pogingen gedachten, gevoelens of gesprekken horend bij het trauma te vermijden • Pogingen activiteiten, plaatsen of mensen die herinneringen oproepen aan het trauma te vermijden • Onvermogen zich een belangrijk aspect van het trauma te herinneren • Duidelijk verminderde belangstelling voor deelneming aan belangrijke activiteiten • Gevoelens van onthechting of vervreemding van anderen • Beperkt uiten van affect (bijvoorbeeld niet in staat gevoelens van liefde te hebben) • Gevoel van een beperkte toekomst te hebben

18. D. Aanhoudende symptomen van verhoogde prikkelbaarheid: • Moeite met inslapen of doorslapen • Prikkelbaarheid of woede-uitbarstingen • Moeite met concentreren • Overmatige waakzaamheid • Overdreven schrikreacties

19. Waarom behandeling? • Het verwerken van traumatische gebeurtenissen • Het weer verkrijgen van controle over het leven • De afname van PTSS symptomen • De vermindering van de angst respons

20. Effectieve behandelingen • Allemaal exposure • CGT • KEP • EMDR

21. Korte Eclectische Psychotherapie Psychoeducatie Cognitief Imaginaire exposure Rouw therapie Schrijfopdrachten mementos Psychodynamisch Betekenis en integratie Afscheidsritueel

22. www.nice.org.uk/ Gersons & Olff, BMJ, 2005

23. KEP • Een korte probleem-gecentreerde psychotherapie • 16 sessies • 45-60 minuten • waarin elke sessie een goed omschreven stap in verschillende fases van de behandeling is.

24. Korte eclectische psychotherapie AMC Psycho-educatie Imaginaire exposure Schrijfopdrachten en memorabilia Betekenisverlening Afscheidsritueel

25. Depressieve stoornis • Depressieve stemming • Verminderde interesse en plezier • Gewichtsvermindering of – toename • Slapeloosheid of toegenomen slaperigheid • Remming of rusteloosheid • Moeheid of verlies van energie • Gevoelens van waardeloos zijn of schuldgevoel • Concentratieproblemen of besluiteloosheid • Terugkerende gedachten aan de dood

26. Ramstein airshow disaster 28 augustus 1988 67 doden 347 ernstig gewonden

30. KEP ‘accepted as effective treatment for PTSD’ • NICE Guidelines PTSD 2005 • BEP effect size 1.30 vs 1.43 in all treatments • Bradley e.a., Am J Psychiatry • 2005;162:214-227 • BEP police officers JTS 2000 • BEP for different trauma groups JTS 2005 • Biological results of BEP Psychological Medicine 2005 • Ongoing Zurich study of BEP

31. PTSS is een stoornis …. • van het geheugen; het werkgeheugen is steeds geladen met percepties van trauma’s; • met scanning gedrag en verhoogde arousal; • met vermijding van ‘reminders’ en van herinneringsdetails; • met vermijding van de heftige emoties verbonden met het trauma;

32. PTSS is: • Een verwerkingsprobleem; • Een angstontregeling;

36. KEP ‘accepted as effective treatment for PTSD’ • NICE Guidelines PTSD 2005 • BEP effect size 1.30 vs 1.43 in all treatments • Bradley e.a., Am J Psychiatry • 2005;162:214-227 • BEP police officers JTS 2000 • BEP for different trauma groups JTS 2005 • Biological results of BEP Psychological Medicine 2005 • Ongoing Zurich study of BEP