1 / 176

 Farmakovigilanca - značaj praćenja-

 Farmakovigilanca - značaj praćenja-.  Prof dr sc Branislava R Miljković  Institut za farmakokinetiku Farmaceutski fakultet, Beograd. “ Da bismo podneli terapiju trebalo bi da budemo veoma otporni, jer pored bolesti koja nas muči, potrebno je da podnesemo i lek” (Moli è re)

gin
Download Presentation

 Farmakovigilanca - značaj praćenja-

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. Farmakovigilanca- značaj praćenja- Prof dr sc Branislava R Miljković Institut za farmakokinetiku Farmaceutski fakultet, Beograd

  2. “Da bismo podneli terapiju trebalo bi da budemo veoma otporni, jer pored bolesti koja nas muči, potrebno je da podnesemo i lek” (Molière) “Ako lek ne može da šteti, pitanje je da li koristi” (Grahame Smith) “Bolesnici se mogu opraviti od lekova, ali i uprkos njima” (Gaddum) Postoji li farmakološki delotvoran lek koji je bez neželjenih efekata???

  3. The weight is the same but the “pressure” is not Effect Risk Benefit Frequency

  4. Racionalna farmakoterapija (efikasna, bezbedna, ekonomski opravdana) Bezbednostlekova  Dobar kvalitet preparata (...farmaceut,...) Odgovarajuća politika propisivanje(...farmaceut,...) Stručno “izdavanje” lekova (farmaceut) Dobar compliance (...farmaceut,...)

  5. Bezbednost terapijeOdgovornost 1.Industrija 2.Regulatorno telo 3.Farmaceut 4.Doktor 5.Pacijent

  6. Farmakovigilanca detekcija  procena razumevanje  prevencija WHO, 2002.  Humanitarni aspekt – Primum non nocere  Ekonomski aspekt – trošak/korist

  7. knowledge practice

  8. Drug using population ADR experiencing population k1 ADR reporting population k2 k1 incidence ADR k2 reporting ratio

  9. Osnovni zadaci Rana detekcija (otkrivanje) nepoznatih problema bezbednosti leka Detekcija porasta frekvence NE Identifikacija faktora rizika Procena značaja faktora rizika Prevenirati pojavu NE Obezbediti racionalnu (efikasna, bezbedna, ekonomična, dostupna) farmakoterapiju

  10. - Cena leka Cena primene i praćenja Cena tretmana neželjenih efekata + Umanjenje morbidnosti,  Poboljšanje radne sposobnosti Smanjeni troškovi drugih tretmana (nefarmakoloških) Farmakoekonomska procenaRavnoteža izdataka

  11. Faze u razvoju leka Predklinička ispitivanja FD, FK, toksikološka in vitro , in vivo (eksperimentalni modeli) Klinička ispitivanja I faza – zdravi dobrovoljci (20-80) II faza – bolesnici(do 200) III faza – bolesnici (veći broj) (kratkoročni odnos risk/benefit, najčešći neželjeni efekti, interakcije...) dozvola za registraciju IV faza - postmarketinška

  12. Postmarketinška ispitivanja  IV faza – ocena kliničkog profila Posle registracije Cilj: obezbediti dodatne informacije o efikasnosti i bezbednosti

  13. Karakteristike bezbednog profila novog leka pre registracije “Most drugs approved by FDA with average of 1500 patient exposures” “Some drugs have rare toxicity profiles (bromfenac hepatotoxicity 1 in 20,000 patients)” “For drugs with rare toxicity, more than 100,000 patients must be exposed to generate a signal i.e. after drug is marketed” Friedman MA et al. JAMA 1999; 281(18):1728–1734 Friedman MA et al. JAMA 1999; 281(18):1728–1734

  14. Experiencedrisk profile pre-defined risk profile pre marketing phase post marketing phase time registration

  15. Razlozi izvođenja postmarketinških ispitivanja  ? I-III faze nastavak kliničkih ispitivanja III faze proučavanje interakcija (lek-lek; lek-hrana) potvrda efikasnosti (veći broj bolesnika) primena u specifičnim populacionim grupama (pedijatrijska, gerijatrijska) procena pojave (ne)poznatih neželjenih efekata ispitivanje nove(ih) indikacije(a) (provera II i III faza)  ekonomski trošak tretiranja neželjenih efekata

  16. Informacije o bezbednosti (safety) u toku “životnog ciklusa leka” Animalna ispitivanja (akutna toksičnost, oštećenje organa, metabolizam, teratogenost, karcinogenost...) Klinička ispitivanja I faza – Inicijalna informacija (razvojno jezgro) o bezbednosti,Development Core Safety Information –DCSI, II i III faza – razvoj DCSI, prijava za registraciju – informacije o bezbednosti od strane proizvođača-Company Core Safety Information – CCSI dozvola za registraciju Upotreba leka – dopuna CCSI + korekcija

  17. Klinička ispitivanja-ograničenost u bezbednosti - Ograničen broj ispitanika Uske indikacije Kratka primena (trajanje ispitivanja)

  18. Značaj praćenja na nacionalnom nivou Međunarodne razlike (kvalitativne i kvantitativne) Prevalenca bolesti Genetske Socijalne Kulturne Sistem Zdravstvene Zaštite Farmaceutske formulacije Praksa monitoringa lekova

  19. Terminologija Neželjeni efekat/reakcija – NE/NR je svaka štetna i nenamerno izazvana reakcija koja se može pojaviti pri terapijskoj dozi leka; Neočekivani NE/reakcija(unexpected ADR) : NE/NR ona reakcija leka čija priroda, težina ili ishod nisu poznati, odnosno, nisu opisani u sažetku karakteristika leka (Summary of Product Characteristics – SPC) i u uputstvu za lek. Ozbiljan NE/NR(serious ADR) : NE/NR štetna i nenamerno izazvana reakcija na lek koja ima za posledicu smrt, neposrednu životnu ugroženost, invalidnost, bolničko lečenje, produžetak bolničkog lečenja ili kongenitalne anomalije. Neželjeni događaj (adverse event) : neželjeno iskustvo koje se dogodilo kod primene leka i za koje nije dokazano da ima uzročnu vezu sa primenom leka. Signal (signal) : objavljena informacija o mogućoj uzročnoj povezanosti neželjenog događaja i leka (odnos do tada nepoznat ili nepotpuno dokumentovan).

  20. Učestalost NE  CIOMS (Council of International Organizations of Medical Sciences) veoma česti (very common) : ≥1/10  česti (common) : ≥1/100 < 1/10  povremeni (uncommon) ≥ 1/1000 < 1/100  retki (rare):≥ 1/10 000 < 1/1000  veoma retki (very rare) : < 1/10 000

  21. Karakteristike NE Tip ATip BTip C Relativno česti retki frekv.spont.bolesti Dozno zavisni dozno nezavisni posle dugog t Verovatan farm.meh. Meh. nepoznat meh.neizvestan Predvidivi nepredvidivi neočekivani Manje ozbiljni ozbiljni Metode za detekciju Klin. stud.(III+IV) spontana, slučajna prij. Case control Follow-up praćenje prop.recepata long termfollow-up

  22. Rastući problem “Health Problems related to the inappropriate use of pharmaceuticals costs the US health care system $76 billion annually” Johnson, JA and Bootman JL, “Drug Related Morbidity and Mortality”, Archives of Internal Medicine, Vol. 155, October 1995 “Health Problems related to the inappropriate use of pharmaceuticals costs the US health care system $177 billion annually” Ernst, FR and Grizzle AJ, “Drug-Related Morbidity and Mortality: Updating the Cost-of Illness Model”, Journal of the American Pharmaceutical Association, Vol. 41, March/April 2001.

  23. For every $1 spent on prescriptions… ...we spend another $0.90on what went wrong with the prescriptions. Johnson, JA and Bootman, JL, “Drug Related Morbidity and Mortality”, Archives of Internal Medicine, Vol. 155, October 1995.

  24. For every $1 spent on prescriptions… ...we spend another $1.60on what went wrong with the prescriptions. Ernst, FR and Grizzle AJ, “Drug-Related Morbidity and Mortality: Updating the Cost-of Illness Model”, Journal of the American Pharmaceutical Association, Vol. 41, March/April 2001.

  25. Dozno zavisni problemi Problemi vezani za primenu lekova Nepravilna upotreba Tip A Oštećenje organa Pravilna upotreba Predoziranje Zakasneli efekt(i) zloupotreba Pacijenti sa rizikom compliance interakcije Izostanak efekta Tip C Tip B Dozno nezavisni problemi

  26. Ozbiljnost i značaj problema NE meta analiza  39 prospektivne studije u bolnicama SAD  Incidenca ozbiljnih NE : 6.7 %  Incidenca fatalnih NE : 0.32 % (106 000 isp.)  4.-6. uzrok smrti Lazarou et al , JAMA ,1998, 279, 1200-1205. 25 studije , 1970-1995.god NE kao uzrok bolničkog lečenja : 4.2 – 6 % Pharmacoepidemiology& Drug safety 6, Suppl 1, S71-S77, 1997.

  27. Uzroci hospitalizacije Nelson KM, Talbert RL. Pharmacotherapy 1996;16:701-7 Drug-relateduzroci 16.2%  Neuspeh terapije54.8%  NE32.9%  Predoziranje12.3% Moglo se izbeći49.3% Najviše informacije o čestim NE nakon primene često propisivanih lekova

  28.  Preko 2 MILIONA ozbiljnih NE godišnje  Smrtni ishod kao posledica NE 100000 godišnje  NE 4. uzrok smrtnosti  Ambulatorni pacijenti - stopa NE nepoznata Institute of Medicine, National Academy Press, 2000 Lazarou J et al. JAMA 1998;279(15):1200–1205 Gurwitz JH et al. Am J Med 2000;109(2):87–94  62% prijema u bolnicu usled ispoljenih NE se moglo izbeći (McDonnell et al., Ann Pharmacother 2002;36:1331-6.)

  29. NE kao uzrok hospitalizacije 18,820 pacijenata Hospitalizacija zbog NE - 1225 (6.5 %) od ovog broja - NSAIL 363 (29.6%) 70% se moglo izbeći 4% bolničkih ležajeva Prosečan boravak 8 dana £466 miliona godišnje 5000 preminulih/god. Pirmohamed M at el. BMJ 2004; 329: 15–19

  30. Uzroci hospitalizacije Nelson KM, Talbert RL. Pharmacotherapy 1996;16:701-7 Agents implicated % Hypoglycemic 16 Diuretic 10 Antiinfective 9 Cardiovascular 8 Psychotropic 7 Gastrointestinal 7 NSAIDs, aspirin 4 Anticonvulsants 2 Steroids 2 Antineoplastic 2

  31. Direktni troškovi usled NE 13 studija, 1980-1995.god. Dužina boravka u bolnici 8.7 dana Prosečan trošak po pacijentu u Nemačkoj –260 $ Ukupni troškovi usled tretiranja NE u Nemačkoj – 588 mil.$ /god. 30.7% prijema u bolnicu usled NE se moglo prevenirati Pharmacoepidemiology & Drug Safety 6, Suppl 3, S79-S90, 1997

  32. Troškovi udruženi sa NE • $136 BILIONA godišnje • Više nego ukupni troškovi tretmana kardiovaskularnih bolesti i dijabetesa • NE su uzrok jednog od pet smrtnih ishoda u hospitalizovanih bolesnika • Srednja dužina boravka u bolnici, troškovi i mortalitet kao posledica NE su dvostruko veći nego cena kontrole pacijenata Johnson JA et al. Arch Intern Med 1995;155(18):1949–1956 Leape LL et al. N Engl J Med 1991;324(6):377–384 Classen DC et al. JAMA 1997;277(4):301–306

  33. Važno !!!  NE je moguće izbeći, umanjiti Neodgovarajuća primena leka  Interakcije (lek-lek,lek-hrana)  Farmaceutska greška (lek-falsifikat, generički neispitan preparat)  Greške (dužina trajanja terapije, indikacija, način primene..)  Nepoštovanje uputstva lekara Kontraindikacija  Nedostatak informacija , savetovanja, praćenja

  34. Korist od leka može biti izražena kao :Drug Attributed Gain of Quality-Adjusted Life Years (DAGQALY)Kumulativni rizik od leka može biti izračunat kao :Drug-Attributed Loss of Quality-Adjusted Life Years (DALQALY) Da li se korist i rizik mogu izraziti u standardnim jedinicama ? Benefit-Risk Balance for Marketed Drugs: Evaluating Safety Signals. Report of CIOMS Working Group IV. Council for International Organizations of Medical Sciences, Avenue Appia, 1211 Geneva 27, Switzerland, 1998

  35. Procena bezbednosnog profila leka:-gradacija nivoa 3 najčešća i 3 najozbiljnija neželjena dejstva na lekove Gradacija nivoa:visok = 3 srednji = 2 nizak = 1 Ozbiljnost:fatalno onesposobljavajuće umereno Trajanje:trajno produženo privremeno Incidenca:često povremeno retko IR Edwards, BE Wiholm, C Martinez. Drug Safety 1996;1-7

  36. Procena terapijske vrednosti GradacijaVisok Srednji Nizak Bolest Ozbiljnost:fatalna onesposobljavajuća umerena Trajanje:trajno produženo privremeno Incidenca:česta povremena retka

  37. Bezbednost lekova nije konstantna karakteristikaFaktori koji utiču na bezbednost Savetovanje i informisanje pacijenata  Terapijski monitoring Compliance Očekivanja, način života, pristup terapiji...  Genetski faktori Faktori sredine  Greške u lečenju

  38. Prevencija, minimiziranje pojave NE Tip A Osnovno i kontinuirano obrazovanje iz farmakoterapije- poznavanje savremenih smernica (lekari, farmaceuti) Dovoljno vremena za kontakt sa pacijentom (lekari, farmaceuti)  Značaj pridržavanja propisane terapije od strane pacijenta Obezbediti kvalitet preparata ...

  39. Vrste farmakoepidemioloških ispitivanja Prof dr sc Branislava R Miljković Institut za farmakokinetiku Farmaceutski fakultet, Beograd

  40. Farmakoepidemiološka ispitivanja Cilj:  Registrovanje novootkrivenih NE Identifikovanje faktora rizika za pojavu NE Procena njihove učestalosti  Kategorije : Deskriptivna ispitivanja Studije preseka (ispitivanja prevalence, crossectional study) Anamnestička ispitivanja (retrospektivna, slučaja) Kohortna ispitivanja Kontrolisana klinička ispitivanja

  41. Farmakoepidemiološka ispitivanja Retrospektivna (izlaganje u prošlosti, postoje podaci) Prospektivna (praćenje izloženosti do faktora rizika) Istraživački ciklus u farmakoepidemiologiji:  Deskriptivne studije (prikupljanje podataka) : izveštaj o individualnom slučaju, serije slučajeva;  Građenje modela (dizajn studije) - Formulacija hipoteze  Analitičke studije da se testira hipoteza (kohort studija, kontrola slučaja)  Analiza rezultata

  42. Analitičke studije Potreban validni uzorak (reprezentativan u odnosu na populaciju na koju će se rezultat ekstrapolirati) Metode uzorkovanja : random (slučajno) - kada je uzorak veliki, uticaj varijacija je mali  postignuta reprezantativnost, sistematsko (pseudo-random) selekcija nije slučajna već prema sistemu zasnovanom na kriterijumu nezavisnom od proučavanog fenomena, ne-random – jednostavan za sprovođenje ali retko obezbeđuje reprezentativnost..

  43. Metode ispitivanja bezbednosti lekova  Animalna ispitivanja  Klinička ispitivanja  Epidemiološke metode  sponatana prijavljivanja  postmarketinška ispitivanja  praćenje propisivanja  kohort ispitivanja  kontrolisane studije slučaja  Meta analize

  44. Spontano prijavljivanje Princip :  lekar i/ili farmaceut prijavljuju sumnju na NE Nacionalnom centru za farmakovigilancu Prednost :  obuhvata celu populaciju  niska cena Nedostatak :  prijavljuje se samo 1-10% svih NE  teško prepoznavanje novih NE • Za nove lekove prijavljuju se svi NE u toku prvih 5 godina • - Za lekove starije od 5 godina na tržištu, prijavljuju se ozbiljni NE i do tada nepoznati NE

  45. Post-marketinško praćenjePost-marketing surveillance (PMS) Princip :  kohort od 5.000 - 10.000 prvih korisnika  često se izvodi od strane proizvođača Prednost :  obezbeđuje incidencu Nedostatak :  nema kontrolne grupe  često promotivna uloga

  46. Praćenje propisivanja (UK, NZ) Princip :  prikupljanje recepata sa propisanim lekom  kontakt sa lekarom koji je propisao lek  prijavljivanje medicinskih događaja Prednost:  otkrivanje neočekivanih NE i događaja  procena incidence  procena efikasnosti terapije Nedostatak :  ograničen uzorak  relevantno poređenje (?)

  47. Kohort ispitivanja (cohort) Princip :  identifikacija “izloženih” pacijenata  identifikacija “neizloženih” pacijenata  poređenje “pojava” (NE, događaji) između grupa Prednost :  procena uzroka  procena incidence  istovremena procena više odgovora na terapiju Nedostatak :  dugo trajanje  cena izvođenja

  48. Intenzivno praćenje u bolnicama Princip :  praćenje demografskih, socijalnih, medicinskih podataka uzastopnih bolničkih prijema Prednost :  obimni podaci o upotrebi leka u bolnici Nedostatak :  nedovoljno veliki uzorak  cena izvođenja  primenljivost (druga odeljenja, druge bolnice)

More Related