LOGISTYKA PRODUKCJI

1. LOGISTYKA PRODUKCJI TEMAT: Modele przepływów produkcji dr inż. Andrzej KIJ 1

2. TEMATYKA WYKŁADU: • Typowe modele przepływów produkcji • Procesy aparaturowe • Procesy obróbczo-montażowe • Linie i gniazda produkcyjne • Klasyfikacja zapasów w przedsiębiorstwie • Zapasy produkcji w toku • Ilościowe i wartościowe określenie całkowitego stanu zapasów produkcji • Zapasy wyrobów gotowych 2

3. LOGISTYKA PRODUKCJI- typowe modele przepływów produkcyjnych. • Z punktu widzenia procesów logistycznych produkcji i stopnia złożoności nimi możemy wyróżnić procesy produkcyjne: • aparaturowe; • obróbczo-montażowe;

4. LOGISTYKA PRODUKCJI- typowe modele przepływów produkcyjnych • najczęściej spotykane rozwiązania procesów obróbczo-montażowych: • linie potokowe stałe, zsynchronizowane; • linie potokowe stałe, niezsynchronizowane; • linie potokowe zmienne; • gniazda podmiotowe o produkcji powtarzalnej; • gniazda o produkcji niepowtarzalnej.

5. Kryterium stałości przepływu Produkcja potokowa – kierunek przebiegu przedmiotów pracy pomiędzy stanowiskami jest stały – stanowiska pracy są rozmieszczone w kolejności odpowiadającej poszczególnym etapom przebiegu procesu. Produkcja niepotokowa - kierunek przebiegu przedmiotów pracy pomiędzy stanowiskami jest zmienny – każde stanowisko pracy może współpracować z różnymi stanowiskami i kolejność operacji technologicznych jest zmienna.

6. PRZEPŁYW PRODUKCJI Formy organizacji procesu produkcyjnego STACJONARNE NIEPOTOKOWE POTOKOWE GNIAZDOWE W jednym zakładzie produkcyjnym, usługowym mogą współistnieć różne formy organizacji procesu produkcyjnego

7. PRZEPŁYW PRODUKCJI NIEPOTOKOWE Formy organizacji procesu produkcyjnego Cele form niepotokowych: Skoncentrować kwalifikacje Osiągnąć wysokie wykorzystanie maszyn Wady form niepotokowych: Część stanowisk czeka na ukończenie prac na poprzednim Współzawodnictwo o wykorzystanie zasobów – w efekcie przekazanie do magazynu

8. PRZEPŁYW PRODUKCJI Formy organizacji procesu produkcyjnego FORMY NIEPOTOKOWE A SPECJALIZACJA TECHNOLOGICZNA Grupowanie stanowisk zgodnie z rodzajem wykonywanych przez nie funkcji. Cechy formy niepotokowej uwzględniającej specjalizację technologiczną: Zadanie przebywa w jednostce organizacyjnej chociaż nie jest ono w jakikolwiek sposób przetwarzany, przez czas znacznie dłuższy od czasu odpowiadającego pracochłonności zadania. Stwarza problemy organizacyjne – szczególnie w przypadku kilku zadań o podobnym „ciągu” technologicznym Wymaga śledzenia przebiegu każdego z zadań co stwarza problemy ze zbieraniem i przetwarzaniem danych. W efekcie prowadzi do zaniechania realizacji zadań sterujących – działanie odbywają się na zasadzie „wyjątku” lub „ gaszenia pożaru”

9. PRZEPŁYW PRODUKCJI Formy organizacji procesu produkcyjnego FORMY NIEPOTOKOWE A SPECJALIZACJA TECHNOLOGICZNA Zalety specjalizacji technologicznej: Elastyczność: łatwo można zmieniać kolejność i priorytety realizacji zadań. Wysoki stopień wykorzystania wyposażenia produkcyjnego Wysoka specjalizacja i duże umiejętności robotników Łatwa kontrola wyników pracy w wyspecjalizowanej grupie robotników Niedostępność pojedynczych zasobów dla realizacji procesu nie powoduje zatrzymania prac – inne zasoby są przecież dostępne

10. PRZEPŁYW PRODUKCJI Formy organizacji procesu produkcyjnego FORMY POTOKOWE Cele organizacji potokowej: Ulepszony przepływ materiału i przebieg prac Węższe, bardziej specjalistyczne przygotowanie pracowników Szybszy przyrost wartości dodanej i szybsze tempo realizacji prac Zastosowanie form potokowych oznacza konieczność bezpośredniego przekazywania zadań po zakończeniu realizacji któregokolwiek z etapów.

11. PRZEPŁYW PRODUKCJI Formy organizacji procesu produkcyjnego FORMY POTOKOWE Warunkiem prawidłowego funkcjonowania organizacji potokowej jest:  Znaczna stabilność popytu Wyroby lub usługi muszą być znormalizowane Dostawy materiałów muszą odbywać się o czasie i zgodnie ze specyfikacją Wszystkie operacje zadania muszą być zdefiniowane Wykonanie prac musi odpowiadać przyjętym normom jakości Każdemu ze stanowisk pracy muszą być zapewnione sprawne maszyny i urządzenia Obsługa eksploatacyjna musi mieć charakter wyprzedzający Przeprowadzanie kontroli musi być włączone w sekwencję pozostałych operacji Synchronizacja musi dotyczyć wszystkich stanowisk

12. PRZEPŁYW PRODUKCJI Formy organizacji procesu produkcyjnego FORMY POTOKOWE Korzyści formy potokowej  Zmniejszenie robocizny bezpośredniej Powtarzalność, dokładność, precyzja Szybkie wychwytywanie odstępstw od norm Minimalny poziom robót w toku Zmniejszenie powierzchni magazynowych Zmniejszenie zakresu transportu wewnętrznego Uproszczenie kontroli Natychmiastowe stwierdzenie wad Dokładniejsze planowanie zapotrzebowania materiałowego Szybszy zwrot inwestycji w maszyny i materiały

13. PRZEPŁYW PRODUKCJI Formy organizacji procesu produkcyjnego FORMY GNIAZDOWE Próba połączenia zalet form niepotokowych i potokowych 1. Identyfikacja podobieństw zadań – tworzenie ich „rodzin” 2. Zasoby potrzebne do realizacji łączy się w „gniazda” lub „komórki” Korzyści: Łatwiejsze planowanie prac Lepsze stosunki międzyludzkie

14. PRZEPŁYW PRODUKCJI Formy organizacji procesu produkcyjnego FORMY GNIAZDOWE Implikacje techniczne Implikacje społeczne Implikacje kierownicze

15. PRZEPŁYW PRODUKCJI Formy organizacji procesu produkcyjnego FORMY GNIAZDOWE Cechy skutecznej organizacji gniazd: • Zespół – grupa składa się z określonej liczby samodzielnie lub grupowo pracujących robotników • Wyrobu (zadania) – gniazda wykonują określoną „rodzinę” – zbiór wyrobów lub usług • Maszyny i urządzenia – gniazda wyposażone są w określony zestaw maszyn i urządzeń wykorzystywanych indywidualnie lub przez całą grupę robotników • Specjalizacja przedmiotowa – maszyny i urządzenia usytuowane są w przestrzeni zarezerwowanej dla danej grupy autonomicznej

16. PRZEPŁYW PRODUKCJI Formy organizacji procesu produkcyjnego FORMY GNIAZDOWE Cechy skutecznej organizacji gniazd: • Cel – robotnicy w grupie autonomicznej mają wspólny cel produkcyjny • Niezależność – gniazda powinny być jak najbardziej niezależne od siebie • Rozmiary – powinno ograniczać się grupom możliwość zmniejszania liczby ich członków

17. PRZEPŁYW PRODUKCJI Formy organizacji procesu produkcyjnego FORMY GNIAZDOWE Wybór rodziny wyrobów: • Jakie obciążenie dla gniazda? • Jakie zdolności i umiejętności? • Czy jest możliwe zorganizowanie gniazda przedmiotowego? • Czy niezbędne maszyny i urządzenia są dostępne lub możliwe do uzyskania?

18. PRZEPŁYW PRODUKCJI Formy organizacji procesu produkcyjnego FORMY GNIAZDOWE Korzyści ze stosowania form gniazdowych Skrócenie czasu przygotowania gniazda do pracy Szybsze tempo uczenia się – krótsze czasy wykonania Zwiększenie wydajności Zwiększenie efektywności wykorzystania maszyn Krótsze czasy transportu wewnętrznego

19. PRZEPŁYW PRODUKCJI Formy organizacji procesu produkcyjnego FORMY GNIAZDOWE Korzyści ze stosowania form gniazdowych Uproszczenie procedur planowania Zmniejszenie zakresu magazynowania Skrócenie cykli produkcyjnych Prostsze zarządzanie Lepsze stosunki międzyludzkie

20. LOGISTYKA PRODUKCJI- typowe modele przepływów produkcyjnych Metody międzykomórkowego sterowania przepływem produkcji (najważniejsze): • taktu produkcji; • okresu powtarzalności produkcji; • programu i zapasów, • poziomu minimum – maksimum zapasów; • poziomu zapasu krytycznego; • wyprzedzeń.

21. Zagadnienia produkcji w łańcuchu podażyRÓŻNE WARIANTY TECHNOLOGII PRODUKCJI Wytwarzanie komórkowe. • Metoda ta dzieli produkcję między zespoły odpowiedzialne za wytworzenie całego wyrobu bądź elementu • Stanowiska pracy ustawione są w kształcie litery U, tak aby każdy członek widział efekty działania zespołu. • Zadania produkcyjne różnią się między sobą, lecz robotnicy mają wszechstronne przygotowanie i mogą się podjąć każdego zadania w komórce

22. Wytwarzanie komórkowe Stanowisko pracy Taśma montażowa

23. Elementy składowe procesu produkcyjnego • Fazy technologiczne: • Faza przygotowawcza • Faza wytwórcza • Faza końcowa • Operacje: • Operacja produkcyjna • Operacja technologiczna • Operacja kontroli • Operacja transportu • Operacja magazynowania i składowania

24. DEFINIOWANIE PRZEDSIĘBIORSTWAModele przedsiębiorstwa (I) • MODEL EKONOMICZNY (Teoria ekonomii) • przedsiębiorstwo to byt ekonomiczny opisywany w kategoriach efektywności użycia zasobów - różnicy między efektami i nakładami • różnice w podejściu do przedsiębiorstwa na gruncie poszczególnych kierunków i prądów w ekonomii - ekonomia klasyczna, ujęcie szumpeterowskie, (neo)instytucjonalne i in. 2. MODEL FINANSOWY(Analiza finansowa przedsiębiorstwa) • przedsiębiorstwo to system zasobów o określonej wartości, przekształcanych w strumienie finansowe • kapitał przedsiębiorstwa traktowany jest jako wartość, a nie jako zestaw materialnych czynników produkcji • cel firmy - maksymalizacja jej wartości w dłuższym okresie czasu

25. DEFINIOWANIE PRZEDSIĘBIORSTWAModele przedsiębiorstwa (II) 3. MODEL PRODUKCYJNY -Technologiczny (Nauki techniczne) • przedsiębiorstwo to układ techniczny przetwarzający energię i materię w produkt o założonych parametrach użytkowych • przedsiębiorstwo nie wytwarza wartości dodanej lecz musi najpierw wyprodukować dobra lub usługi 4. MODEL ORGANIZACYJNY (Organizacja i zarządzanie) • przedsiębiorstwo to jednostka zorganizowana - szczególny przypadek instytucji podlegającej zasadom racjonalnej organizacji • występują PROCESY DECYZYJNE - kluczowa przesłanka uznania modelu organizacyjnego za wiodący w formułowaniu interdyscyplinarnych podstaw nauki o przedsiębiorstwie

26. DEFINIOWANIE PRZEDSIĘBIORSTWAModele przedsiębiorstwa (III) 5. MODEL CYBERNETYCZNY (Cybernetyka, logistyka) • przedsiębiorstwo to układ złożony, podobny do żywego organizmu, kierujący się kryterium najdłuższego zachowania przy życiu • traktowane jako system względnie odosobniony w otoczeniu, posiadający szereg wewnętrznych, oddziaływujących na siebie podsystemów 6. MODEL SOCJOPSYCHOLOGICZNY - Behawioralny (Socjologia, psychologia) • przedsiębiorstwo to system społeczny - jednostki, grupy, ich zachowania, motywacje, wzajemne relacje itp. • głównym aktywem przedsiębiorstwa są LUDZIE

27. DEFINIOWANIE PRZEDSIĘBIORSTWAModele przedsiębiorstwa (IV) 7. MODEL PRAWNY (Prawo cywilne, prawo handlowe) • przedsiębiorstwo to szczególny podmiot praw i obowiązków • forma i ustrój przedsiębiorstwa są zawsze określone w danym systemie prawnym 8. MODEL (ASPEKT) ETYCZNY (Etyka biznesu, socjologia kultury) • analiza zachowań w przedsiębiorstwie pod kątem obowiązujących w społeczeństwie norm moralnych i wzorców akceptowanych zachowań

28. DEFINICJA PRZEDSIĘBIORSTWA(przykład - S. Sudoł) PRZEDSIĘBIORSTWO TO JEDNOSTKA - PODMIOT PROWADZĄCY DZIAŁAŁNOŚĆ GOSPODARCZĄ • motywowaną chęcią uzyskania korzyści majątkowych • mającą na celu zaspokojenie potrzeb innych podmiotów życia społecznego • realizowaną poprzez wytwarzania produktów i/lub świadczenie usług • wykonywaną samodzielnie na ryzyko właściciela(i)

29. ATRYBUTY WSPÓŁCZESNEGO PRZEDSIĘBIORSTWA (I) Atrybuty przedsiębiorstwa to jego stałe specyficzne cechy odróżniające przedsiębiorstwo od innych jednostek 1. Przedsiębiorstwo jest powołane do prowadzenia działalności w sposób trwały (przez dłuższy czas) 2. Służy otoczeniu - dynamiczny, otwarty system, nastawiony na uczenie się 3. Wymienia produkty z otoczeniem w drodze transakcji kupna –sprzedaży 4. Posiada pochodzące od właściciela(i) zasoby kapitałowe (dobra materialne oraz wartości niematerialne i prawne), a także nazwę i reputację firmy (goodwill)

30. Typy organizacji produkcji Typ organizacji produkcji – system organizacji produkcji na stanowiskach roboczych obejmujący zespół stosowanych środków i metod produkcji wyrobów, określany przez stopień specjalizacji poszczególnych stanowisk.

31. Wyróżnia się stanowiska robocze o: • masowym typie organizacji produkcji – wykonywanie tylko jednej, ściśle określonej części i operacji • seryjnym typie organizacji produkcji – okresowe wytwarzanie oznaczonej serii jednakowych wyrobów - wielkoseryjne (2 do 5-10 operacji) - średnioseryjne (5 do 25 operacji) - małoseryjne (25 do 50-100 operacji) • jednostkowym typie organizacji produkcji – niepowtarzające się lub powtarzające się nieregularnie wykonywanie nieograniczonej liczby operacji

32. Modele procesowe systemu informacyjnego - założenia • każdą organizację można (należy) uznać za odrębny przypadek, gdyż będąc w interakcji z otoczeniem podległa ciągłemu procesowi dostosowań i modyfikacji procesów decyzyjnych, • gdy poddamy obserwacji i analizie (ograniczonej do przepływów informacji) funkcje i strukturę organizacji to otrzymamy „model fizyczny” systemu informacyjnego, • procesy przetwarzania realizowane przez dany system informatyczny są wyrażone (algorytmizowane) jego „modelem logicznym” (stanowiącym również metodę projektowania systemu informatycznego), • modele (fizyczny i logiczny) mogą być przedstawione za pomocą zbiorów diagramów funkcjonalnych i strukturalnych.

33. Model fizyczny przedsiębiorstwa w łańcuchu logistycznym

34. Model logiczny procesu „sterowanie potrzebami materiałowymi”

35. Ogólny model przepływów materiałowych w sieci logistycznej

36. Model logiczny „sterowania przepływami materiałowymi” w sieci logistycznej

37. Model logiczny „centrum dystrybucji” w sieci logistycznej

38. Model strategii ATPAvailableto Promise ZAŁOŻENIA • “nadwyżki ilości wyrobów (produkowanych w fabrykach sieci logistycznej)” są określone w planowaniu centralnym (SCP), w którym “lokalizacjom fabryk” („źródła dostawy”) przyporządkowano „ilości produkcji” i „terminy realizacji”. • „nadwyżki ilości wyrobów” (Available to Promise) są ilościami wyrobów dla obsługi, prognozowanych, przyszłych, zleceń kontrahentów.

39. Model procesowy strategii ATP – proces „prognoza potrzeb i lokalizacjazleceń produkcji”

40. Model procesowy strategii ATP – proces „potwierdzania zleceń i utworzenia planu dystrybucji wyrobów”

41. Zapasy to (w uproszczeniu): wartość lub ilość surowców, komponentów, dóbr użytkowych, półproduktów i wyrobów gotowych, które są przechowywane lub składowane w celu zużycia w razie zaistnienia takiej potrzeby.

42. Zarządzanie zapasami odnosi się do: metod umożliwiających utrzymywanie zapasów surowców, części, półproduktów lub wyrobów gotowych w ilości pozwalającej zapewnić maksymalny poziom obsługi klienta przy minimalnych kosztach.

43. ZARZĄDZANIE ZAPASAMI - klasyfikacja Np. w przedsiębiorstwie produkcyjnym: Surowce, Komponenty i podzespoły, Wyroby gotowe, Dobra użytkowe Z punktu widzenia wykorzystania zapasów w całym łańcuchu dostaw można je podzielić na: Zapasy podstawowe (surowce, komponenty i podzespoły oraz półprodukty i wyroby gotowe); Zapasy pomocnicze (wszelkiego rodzaju produkty potrzebne w przedsiębiorstwie);

44. ZARZĄDZANIE ZAPASAMI - cele Do celów zarządzania zapasami należą: Zapewnienie wymaganego poziomu obsługi klientów wewnętrznych i zewnętrznych z uwzględnieniem jakości i stosunku do całości (odsetka) zrealizowanych zamówień; Monitorowanie bieżącego i przyszłego zapotrzebowania na wszystkie dobra konieczne dla uniknięcia nadwyżek oraz wąskich gardeł w produkcji; Minimalizowanie kosztów poprzez zmniejszanie różnorodności zapasów, ustalanie ekonomicznych wielkości zamawianych partii i analizowanie kosztów tworzenia i utrzymywania zapasów.

45. Do najważniejszych czynników determinujących właściwą wielkość zapasów przedsiębiorstwa należą: Popyt na wyrób gotowy, w którego skład wchodzą zakupione dobra zaopatrzeniowe; Polityka zapasów w przedsiębiorstwie; Stosowane metody produkcji: - produkcja jednostkowa, - produkcja seryjna, - montaż lub obróbka; Rodzaj popytu na daną pozycję zapasów: - niezależny - zależny; Poziom obsługi klienta, tj. wymagany stopień dostępności z zapasu (straty w wyniku opóźnień w produkcji, szpitale). liczba przypadków zaspokojenia popytu na dany produkt Dostępność = liczba przypadków zgłoszenia popytu na dany produkt

46. Klasyfikacja zapasów w przedsiębiorstwie • KRYTERIA PODZIAŁU ZAPASÓW: • etap przepływu przedmiotów w przedsiębiorstwie • materiałowe (obejmujące materiały, półwyroby, wyroby w kooperacji, itp.) • produkcji w toku (obejmujące wyroby niewykończone będące w trakcie wykonywania) • wyrobów gotowych (obejmujące wyroby finalne i części zamienne) • miejsce powstania zapasów • zapasy powstające w komórkach I stopnia (w gniazdach i liniach) • zapasy powstające między komórkami I i wyższego stopnia (między gniazdami, liniami, oddziałami) • bieżące • zabezpieczające • cykliczne • operacyjne (obejmujące wyroby znajdujące się w danej chwili na stanowisku roboczym) • międzyoperacyjne (obejmujące wyroby znajdujące się pomiędzy stanowiskami) • transportowe • obrotowe • kompensacyjne • awaryjne • pozacykliczne • funkcję, jaką pełnią zapasy • bieżące • zabezpieczające 46

47. Klasyfikacja zapasów produkcyjnych Zapasy produkcyjne Zapasy materiałowe (zm) Zapasy produkcji (zpt) Zapasy wyrobów gotowych (zwg) bieżące (zmb) zabezpieczające (zmz) międzykomórkowe (zmk) wewnątrzkomór-kowe(zwk) bieżące (zwg) zabezpieczające (zwgz) bieżące (zmkb) zabezpieczające (zmkz) cykliczne (zwkc) pozacykliczne (zwkp) operacyjne (zcop) międzyoperacyjne (zcm) obrotowe (zo) transportowe (zt) kompensacyjne (zk) 47 awaryjne (za)

48. Zapasy materiałowe wielkość zapasów zm max zmb zms Zm min zmśr zmz td td ∆td tz czas zm śr = zm min + ½ zmb zm max – zapas maksymalny zm min – zapas minimalny lub zmśr – zapas średni zm śr = zmz + ½ zmb 48 zms – zapas sygnalizacyjny (alarmowy)

49. Zapasy produkcji w toku wielkość zapasów zmk śr = zmkz + ½ zmkb po podstawieniu zmkb = n oraz za zmks = k*n zmk max tp p zmk śr = n(k+1/2) zmkb Zmk min Zmk śr zmkz td td td czas zmk – zapas międzykomórkowy zmkb – zapas międzykomórkowy bieżący równy wielkości partii produkcyjnej o liczebności n sztuk zmkz – zapas międzykomórkowy zabezpieczający td – okres czasu pomiędzy spływem kolejnych partii produkcyjnych detalu (w produkcji rytmicznej jest to okres powtarzalności) tp – okres czasu pomiędzy pobieraniem kolejnych grup detali (zespołów) do dalszej obróbki 49 n– liczba sztuk p– liczba sztuk detali pobieranych jednorazowo do dalszej obróbki

50. Zapasy wewnątrzkomórkowe Zapasy pozacykliczne Zapasy wewnątrzkomórkowe to przeciętna liczba danych wyrobów znajdujących się w określonej komórce produkcyjnej I-go stopnia w trakcie ich obróbki • Cykliczne • Pozacykliczne Zapasy międzyoperacyjne Zapasy operacyjne Rys. Schemat rozmieszczenia zapasów wewnątrzkomórkowych w linii produkcyjnej