PËRLLOGARITJA STANDARDE DHE SHMANGIET

1. LigjërataVI PËRLLOGARITJA STANDARDE DHE SHMANGIET

2. PËRLLOGARITJA STANDARDE DHE SHMANGIET • Ligjërata do të mbahet më: • 05/12/2007 • 12/12/2007 • Kollokviumi i dytë – 19/12/2007

3. Përllogaritja standarde dhe shmangiet • Standardi • Shmangiet e materialit direkt • Shmangiet e punës direkte • Shmangiet e shpenzimeve indirekte • Regjistrimi dhe raportimi i shmangieve nga standardet Qëllimi i ligjëratës L 2

4. Standardet Aranzhimi i standardeve Kërkojnë përpjekje të përbashkëtatëkontabilistëve, inxhinierëve dhe personelit tjetër menaxherial. Standardet teorike(Standardet ideale). Standardet rrjedhëse të arritshme (standardet normale). A duhet të korrigjohen kur më tutje nuk reflektojnë kushte operative prej të cilëve priten. Llojet e standardeve Rishikimi dhe revidimi i standardeve

5. Kostot standarde janë: Kostot standarde Të bazuara në shumat e para përcaktuara. Të shfrytëzuara përplanifikimin e punësdhe kërkesat e materialit. Nivel i lartë i mbarëvajtjes. Principe për matjen e mbarëvajtjes.

6. PËRLLOGARITJA STANDARDE Kosto standarde paraqet atë kosto të lajmëruar brenda një përiudhe përllogaritëse por të arsyetuar në tërësi në shumën në të cilën janë paraqitur Me këtë rast duhet dalluar: • Standardet e përcaktuara sipas masave dhe parallogarive të përcaktuara në mënyrë teknike – teknologjike • Standardet empirike (ekspërimentale) të bazuara në vlerësim • Standardet e kombinuara

7. …PËRLLOGARITJA STANDARDE • Standardizimi i kostos mund të kryhet në mënyra të ndryshme. Standardi i kostos nënkupton shumëzimin e sasisë së harxhimeve standarde me çmimet standarde. Sasia e harxhuar përcaktohet në bazë të analizave detale dhe inçizimit të situatës, që nuk nënkuptojnë asgjë tjetër përveq normativit të realizimeve të mundshme • Në disa situata ato mund të përcaktohen shumë lehtë. Psh. standardi i automobilit duhet saktë të përfshijë pjesët të cilat do të montohen në automobil, dhe se këtij standardi nuk mund t'i mungojë asnjë pjesë sado e vogël qoftë, kështu që standardi i harxhimit përcaktohet si prodhim i numrit të automobilave të cilët planifikohen të prodhohen dhe numrit të pjesëve të llojit të caktuar të cilat do të montohen në atë automobil • Diferencat në mes të sasive të planifikuara të harxhimeve të pjesëve rezervë dhe sasisë e cila fitohet sipas kësaj procedure, ka të bëjë me sasitë e prishura, të thyera, kallot etj. të cilat poashtu mund të standardizohen

8. …PËRLLOGARITJA STANDARDE Mirëpo, ka raste kur sasia e planifikuar dallon dukshëm nga ajo e realizuar. Kështu psh. në xeherore, nga xehja e cila do të eksploatohet, planifikohet që do të mund të jetë e shfrytëzueshme prej 10%, ndërsa në bazë të përvojës është konstatuar se ajo mund të shfrytëzohet vetëm 7%. Standardi i shfrytëzimit të xehes duhet të caktohet në bazë të studimeve teknologjike të cilat mund të përcaktojnë standardin në bazë të kualitetit të xehes i cili poashtu mund të jetë i ndryshëm nga përiudha në përiudhë. Me fjalë tjera, standardet përcaktohen në mes të dy sasive prej të cilave njëra është ideale, ndërsa tjetra normale apo e realizueshme

9. …PËRLLOGARITJA STANDARDE Kur flasim për sistemin e kostos standarde, duhet definuar disa kategori të cilat kanë të bëjnë me koston standarde për njësi, e ato janë: • Standardi sasior – është komponentë e kostosi cili bazohet në sasinë e standardizuar për njësi të poduktit të gatshëm. Standardi sasior shprehet në formë të inputeve të cilat maten, psh. kilogram, metër, litër, orë, etj. • Standardi çmimor – është komponentë e cila bazohet në çmimet standarde për çdo masë të standardit sasior. Standardi çmimor zakonisht shprehet në njësi matëse siq janë €/kg, €m/l, €/h, etj.

10. …PËRLLOGARITJA STANDARDE Në saje të shpeshtësisë së azhurimit, standardet ndahen në: • Standarde bazike – paraqesin standardet të cilat nuk ndërrohen derisa të mos ndërrohet prodhimi përfundimtar, procesi i prodhimit apo ndonjë faktor tjetër themelor në procesin e prodhimit • Standardet rrjedhëse – paraqesin standardet të cilët marrin parasysh kushtet aktuale dhe të cilët mund të arrihen gjatë përiudhës përllogaritëse

11. …PËRLLOGARITJA STANDARDE Sipas shkallës së kërkesave që parashtrohen ndaj zbatuesve,standardet ndahen në: • Standarde ideale – janë standardet të cilët mund të arrihen vetëm nën kushtet ideale të punës. Këto standarde paragjykojnë efikasitetin më të lartë të mundshëm, shfrytëzim maksimal të kapaciteteve, çmime më të ulëta të mundshme, materiale të cilësisë më të lartë, etj. • Standarde mesatare – janë standardet të cilët janë kalkuluar në bazë të mesatares së shpenzimeve për disa përiudha të kaluara të përllogaritjes • Standarde praktike – janë standardet të cilët janë mjaft të lartë, por prapëseprapë mund të arrihen pa shkaktuar shmangie të larta

12. …PËRLLOGARITJA STANDARDE Se cilat standarde do të zgjedhën varet prej llojit të ndërmarrjes, llojit dhe ndërlikueshmërisë së procesit të prodhimit, llojit dhe sistemit të kontabilitetit, etj. Por, kryesisht ato duhet: • Të mos jenë tepër të lartë apo të ulët • Të vendosen për ato shpenzime për të cilat besohet se do të jenë shtytës kryesor gjatë procesit të prodhimit • Të bazohen në të dhënat objektive • Të jenë të pranueshëm nga ata të cilët i zbatojnë

13. …PËRLLOGARITJA STANDARDE Standardet më të shpeshta në ndërmarrje prodhuese janë: • Standardet e materialit direkt • Standardet e materialit ndihmës • Standardet e punës direkte • Standardet e punës ndihmëse • Standardet për çmime furnizuese të materialit • Standardet për shpenzime indirekte (të përgjithshme) duke përfshirë marketingun, shitjen, administratën, etj.

14. Përparësitë Përparësitë e përllogaritjes standarde Krahasimi i ndjeshëm i shpenzimeve Menaxhimi me përjashtime Vlerësimi i mbarëvajtjeve Motivimi i të punësuarve

15. Problemet potenciale Problemet potenciale me përdorimin e kostos standarde Shmangiet e favorshme mund të keqinterpretohen Koncentimi në negative mund të ndikoj në moral Përmirësimet e vazhdueshme mund të jenë më të rëndësishme se përcaktimet e standardeve Raportet mbi kostot standarde mund të mos jenë në kohë Standardi mbi sasinë e punës dhe shmangia e efiçiencës mund të mos jenë të përshtatshme Koncentirmi në standarde mund të përjashtoj objektiva tjerë të rëndësishëm

16. Përcaktimi i kostove standarde Kontabilistët, inxhinjerët, administratorët e përsonelit dhe menaxherët e prodhimit kombinojnë përpjekjet për përcaktimimin e standardeve bazuar në përvojën dhe të priturat.

17. Standardet praktike duhet të jenë të përcaktuara në nivelin e arritshëm me përpjekje të arsyeshme A duhet që të shfrytëzojmëstandardet praktike apo ato ideale? Përcaktimi i kostove standarde Ingjinjeri Kontabilisti menaxherial

18. Përcaktimi i kostove standarde Pajtohem.Standardet ideale, më tepër janë të bazuara në përsosshmëri, janë të pa arritshme dhe diskurajojnë shumicën e të punësuarve. Menaxheri i resurseve humane

19. Standardi i çmimit Standardi i sasisë Përfundimisht, ështëshpërndarë materiali mezbritje. Dizajnimi i produktit dhe përcaktimi i sasisë Përcaktimi i standardeve të materialit direkt

20. Standardi i pagesës Standardi kohor Përcaktimi i pagës përmes kontratës së punës Përcaktimi i kohës për secilin opëracion punues. Përcaktimi i standardit të punës direkte

21. Standardi i aktivitetit Standardi i punës indirekte Aktiviteti është bazë për kalkulimin e shpenzimeve indirekte të paracaktuara. Puna indirekte ka pjesën variabile e cila duhet të standardizohet Përcaktimi i standardit të shpenzimeve indirekte variabile

22. Tabela e kostos standarde –Kosto variabile e produktit Tabela e kostos standarde për një njësi të produktit mund të duket kështu:

23. Standard Costs • Reflect what costs should be per unit under normal, efficient operating conditions. • Used to measure the effectiveness of operations. • Should be set at an achievable level.

24. Developing Standard Costs • Raw Materials Standards • Direct Labor Standards • Manufacturing Overhead Standards

25. Raw Materials Standard • Standard Quantity: Number of units of each type of raw material required to manufacture one unit of finished product. • Standard Cost: Cost of each unit of raw material required to make the product. Raw Materials Standard = Standard Quantity x Standard Cost

26. Direct Labor Standard • Standard Quantity: Number of hours of each type of labor needed to manufacture one unit of finished product. • Standard Cost: Cost of each type of labor used to make the product. Direct Labor Standard = Standard Quantity x Standard Cost

27. Standard Overhead Cost • The standard overhead cost per unit of product is usually based on the overhead application rate used to assign overhead costs to products. • Overhead application rate can be based on: • Direct labor cost, • Direct labor hours, or • Some other measure.

28. Objective 6. Compute The Standard Costs Of Products Manufactured During The Period And Determine Cost Variances Between Actual Costs And Standard Costs.

29. STANDARD COST CARD Item: Toy Car—Product DC 24 Materials Base material: 1 pound @ $1.60/lb. $1.60 Finishing material: 3 ounces @ $0.05/ounce .15 Total Materials $1.75 Labor 1/10 hour @ $15/hour $1.50 Manufacturing Overhead 1/10 hour @ $10 per hour $1.00 Total Standard Cost per Unit $4.25 Preparing a Standard Cost Card Shows the per-unit standard costs for one product

30. Comparing Actual and Standard Costs • Compute actual costs. • Compare actual costs to standard costs. • Analyze the cost variance.

31. Job Order Cost Sheet: Job X2–16 Product: Toy Car—Product DC 24 Number of units manufactured: 1,500 Manufacturing costs: Materials: Base material: 1,475 pounds @ $1.62/lb. $2,389.50 Finishing material: 4,600 ounces @ $.045/ounce 207.00 Total materials $2,596.50 Direct labor: 152 hours @ $15.10 per hour 2,295.20 Manufacturing overhead: 152 hours @ $10.00 per hour 1,520.00 Total manufacturing costs $6,411.70 Unfavorable Variance $ (36.70) Comparing Actual and Standard Costs Compute the variance: Standard cost of 1,500 units: 1,500 units X $4.25 per unit $6,375.00 Manufacturing costs charged to job 6,411.70

32. Objective 7. Compute The Amounts And Analyze The Nature Of Variances From Standard For Raw Materials, Labor, And Manufacturing Overhead.

33. Variances Between Standard and Actual Costs • Materials Variance • Labor Variance • Manufacturing Overhead Variance

34. Materials Variance • Materials Quantity Variance: • Results from a difference between the actual quantity of materials consumed and the standard quantity allowed for the job. • Formula: (Actual Quantity – Standard Quantity) x Standard Cost • Materials Price Variance: • Results from a difference between the actual cost and the standard cost allowed. • Formula: (Actual Cost – Standard Cost) x Actual Quantity

35. QUESTION: How is the materials quantity variance calculated? Favorable quantity variance $40.00 Determining Materials Quantity Variance Base Material Actual quantity 1,475 pounds Standard quantity(1,500 units x 1lb./unit) 1,500 pounds (Actual Quantity – Standard Quantity) x Standard Cost Base material under standard 25 pounds Times standard price per pound $ 1.60

36. QUESTION: How is the materials price variance calculated? Unfavorable materials price variance $29.50 Determining Materials Price Variance Base Material Actual priceper pound $ 1.62 Standard price per pound $ 1.60 (Actual Cost – Standard Cost) x Actual Quantity Excess of actual over standard price $ 0.02 Times actual numberof pounds consumed 1,475

37. Price variance(29.50) $10.50 Summary of Materials Variances Favorable or (Unfavorable) Variance Base Material Quantity variance $ 40.00

38. Labor Variance • Labor Time Variance: • Results from a difference between the actual hours worked and the standard labor hours allowed for the job. • Formula: (Actual Hours – Standard Hours) x Standard Rate • Labor Rate Variance: • Results from a difference between the actual labor rate per hour and the standard labor rate per hour. • Formula: (Actual Rate – Standard Rate) x Actual Hours

39. Standard hours allowed (1,500 units x 1/10 hour per unit) 150 Times standard rate per hour $ 15.00 Unfavorable labor time variance $ 30.00 Determining Labor Time Variance Actual hours worked 152 Excess of standard over actual hours 2 Becausemore hours were worked than the number of hours allowed by the standard, the variance is unfavorable.

40. Standardi përcaktohet për koston për njësi. • Standardet zakonisht shfrytëzohen për vendosjen e përbashkët në buxhet. A janë standardet të njëjta me buxhetin? Buxheti përcaktohet për kostot totale. Standardi dhe buxheti

41. ANALIZA E SHMANGIEVE Zakonisht, shmangiet mund të paraqiten si pasojë e: • Shpenzimit më të madh apo më të vogël të materialit të punës (shmangia sasiore) • Ndryshimit të çmimit të materialit të punës (shmangia monetare) • Shpenzimit më të madh apo më të vogël të orëve të punës direkte (shmangia sasiore) • E ndryshimit të bazës për pagesë të orëve të punës direkte (shmangia monetare) • E ndryshimit të shpenzimeve të përgjithshme variabile • E ndryshimit të shpenzimeve të përgjithshme fikse, etj.

42. Shmangia e kostos standarde është shumë prej të cilës dallon një kosto aktuale nga kosto standarde. Kjo shmangie është e pa favorshme sepse një kosto aktuale tejkalonkoston standarde. Shmangiet e kostove standarde Standardi Kosto

43. Shmangiet e larta, në shuma monetare apo si përqindje e standardit? Si ta di se silën shmangie ta hulumtoj? Analiza e shmangieve dhe menaxhmenti me përjashtime

44. MENAXHMENTI ME PËRJASHTIME Menaxherët fokusohen në sasinë dhe kostonqë tejkalon standardet, në praktikë e njohur si menaxhmenti me përjashtime Standardi Shuma Materiali direkt Puna direkte Lloji i kostos së produktit

45. Pasi që kolesteroli juaj është mbi 200, duhet të bisedojmë për dietën tuaj dhe ushtrimet Pasi që kolesteroli juaj është më i ulët se 200, ai është në shkallë të pranueshme Kolesteroli = 240 Kolesteroli = 170 Menaxhementi me përjashtime

46. ANALIZA E SHMANGIEVE • Si pasojë e aplikimit të çmimeve standarde të kostos në përllogaritjen interne, lajmërohen shmangiet në mes të shpenzimeve të plota dhe atyre standarde • Këto shmangie evidentohen në llogari të posaçme, jo vetëm në kuadër të prodhimtarisë, duke ofruar kështu të dhëna me rëndësi për analiza ekonomike

47. Cikli i analizës së shmangieve Ndërmarrja e aksioneve përmirësuese Identifikimi pyetjeve Pranimi i sqarimeve Përcjellja e opëracioneve të përiudhave të ardhshme. Analizae shmangieve. Pregatitja e raportit mbi kostot standarde Fillon

48. Shmangiet e kostos standarde Shmangia e çmimit Shmangia e sasisë Diferenca në mes çmimit aktual dhe çmimit standard Diferenca në mes të sasisë aktuale dhe sasisë standarde Analiza e shmangieve të kostos

49. SasiaAktualeSasiaAktualeSasiaStandarde× × × ÇmimiAktualÇmimi standardÇmimistandard Shmangia e çmimit Shmangia e sasisë Çmimi standardështë shuma që duhet të pagueht për sigurimin e burimeve. Modeli i përgjithshëm i analizës së shmangieve

50. SasiaAktualeSasiaAktualeSasiaStandarde× × × ÇmimiAktualÇmimi standardÇmimistandard Shmangia e çmimit Shmangia e sasisë • Sasia standarde • Sasia e lejuar për outputet e mallit aktual. • Outputet aktuale në njësi shumëzohen me inputet standarde të lejuara për njësi. Modeli i përgjithshëm i analizës së shmangieve