Jak bezpieczeństwo energetyczne kraju łączyć z prywatyzacją i nadzorem właścicielskim

1. Jak bezpieczeństwo energetyczne kraju łączyć z prywatyzacją i nadzorem właścicielskim Dr Marek Roman – Dyrektor Generalny Grupy Firm Doradczych EVIP Agnieszka Błaszczyk – Manager

2. Definicje bezpieczeństwa energetycznego • Ministerstwo Gospodarki i Pracy • „(…) zdolność zaspokojenia w warunkach rynkowych popytu na paliwa i energię pod względem ilościowym i jakościowym, po cenie wynikającej z równowagi popytu i podaży, przy zachowaniu warunków ochrony środowiska” • CEER „Bezpieczeństwo energetyczne oznacza ich odbiorcy mają dostęp do energii, w momencie i ilości, w jakiej jej potrzebują w zamian za przejrzystą i wynikającą z rachunku kosztów cenę” • Nasza propozycja: • (…) ciągła zdolność do zaspokojenia popytu na paliwa i energię pod względem ilościowymi i jakościowym po konkurencyjnych cenach.”

3. Kształtowanie bezpieczeństwa energetycznego Podmioty uczestniczące w kształtowaniu bezpieczeństwa energetycznego: • Administracja państwowa • Operatorzy • Wytwórcy • Odbiorcy • Inwestorzy Ciężar kształtowania bezpieczeństwa energetycznego w aspektach czasowych: • bezpieczeństwo długookresowe (strategiczne) – administracja państwowa i inwestorzy • bezpieczeństwo krótko i średniookresowe – operatorzy, odbiorcy i wytwórcy

4. Rola państwa w sektorze energetycznym Funkcja państwa jako regulatora: • Gwarantowanie bezpieczeństwa politycznego, • Tworzenie regulacji systemowych, • Stymulowanie procesów inwestycyjnych, • Tworzenie mechanizmów zapewniających równe warunki dostępu odbiorców do energii Funkcja państwa jako właściciela/akcjonariusza: • Kontrola strategiczna w warunkach monopolu lokalnego, • Zapewnienie środków na realizację inwestycji w przypadkach nie gwarantujących wystarczającego poziomu zwrotu z aktywów lub związanych ze zbyt wysokim ryzykiem inwestycyjnym

5. Regulacyjna rola państwa Tworzenie regulacji systemowych: • przejrzyste ramy prawne • kształtowanie polityki energetycznej w skali makro • mechanizmy wspierające wzrost konkurencji Stymulowanie procesów inwestycyjnych: • polityka fiskalna • wspieranie rozwoju nowych technologii • tworzenie mechanizmów zmniejszających ryzyko inwestycyjne (kontrakty długoterminowe, akceptacja konsolidacji pionowej, przejrzyste systemy gwarancji)

6. Właścicielska rola państwa w aspekcie kontroli strategicznej Obszary kontroli strategicznej: • System przesyłowy • Monopole lokalne Narzędzia zapewnienia kontroli strategicznej: • Większościowy pakiet akcji • Kontrola poprzez zapisy statutowe • Limity inwestycyjne • „Złota akcja”

7. Przykłady działań ochronnych i ich konsekwencje w UE • „Złota akcja” w Societe Nationale Elf-Aquitane oraz belgijskich spółkach energetycznych, • Ograniczenia inwestycyjne w procesach prywatyzacyjnych w Portugalii, • Ograniczenia w wykonywaniu praw głosu we włoskich i hiszpańskich spółkach energetycznych.

8. Cele prywatyzacji sektora energetycznego Cele realizacji procesu prywatyzacji: • czynnik pozyskiwania środków na inwestycje i rozwój • zwiększanie efektywności działania przedsiębiorstw Prywatyzacja, a specyfika elementów składowych sektora energetycznego • Wytwarzanie i sprzedaż energii • Dystrybucja

9. Prywatyzacja poprzez rynek publiczny jako optymalna forma prywatyzacji sektora dystrybucyjnego • Duża przejrzystość realizacji procesu prywatyzacji • Umożliwienie prywatyzowanym przedsiębiorstwom dostępu do środków finansowych inwestorów instytucjonalnych (na koniec czerwca 2004r. łączne inwestycje funduszy emerytalnych kształtowały się na poziomie ponad 51 miliardów złotych) • Dystrybucja jako atrakcyjna forma stabilnej inwestycji poszukiwanej przez inwestorów instytucjonalnych, • Wątpliwe zainteresowanie inwestorów strategicznych w przypadku braku możliwości pozyskania kontroli

10. Prywatyzacja a procesy konsolidacyjne Tendencje konsolidacyjne na rynkach światowych • Wielkość transakcji w sektorze energetycznym w pierwszej połowie 2004r. – ponad 31 miliardów dolarów, z czego ponad 5,5 miliarda przypada na Europę (wzrost o ponad 100% w porównaniu do pierwszej połowy 2003) • Konsolidacja ma miejsce nie tylko w aspekcie poszczególnych przedsiębiorstw, ale i całych rynków (NORDPOOL, MIBEL) • Konsolidacja pionowa jako sposób zwiększania wartości dodanej

11. Argumenty za i przeciw konsolidacji pionowej • Argumenty za konsolidacją pionową: • Kreowanie wartości dodanej, • Efekty skali, • Łatwiejsze pozyskiwanie środków na realizację inwestycji • Argumenty przeciw konsolidacji pionowej: • Problem dystrybucji czyli skrośnego subsydiowania • Zagrożenie powstaniem quazi-monopoli

12. Podsumowanie • Rola skarbu państwa w zakresie zapewniania bezpieczeństwa energetycznego kraju powinna koncentrować się na tworzeniu solidnych rozwiązań systemowych oraz ram prawnych zwiększających przejrzystość i konkurencyjność rynku oraz tworzących warunki do inwestycji i rozwój nowych technologii, • Państwo powinno zachować kontrolę nad strategicznymi elementami systemu energetycznego (systemy sieciowe), co nie wyklucza częściowej prywatyzacji, • Powyższa kontrola powinna być realizowana w sposób bardzo przejrzysty i powinna być ograniczona czasowo. • W przypadkach nie mających wpływu na bezpieczeństwo energetyczne powinny być realizowane procesy prywatyzacji ze szczególnym nakierowaniem na rynek publiczny