Epidemiologia

2. Rak jelita grubego– nowotwór złośliwy rozwijający się w okrężnicy, wyrostku robaczkowym lub odbytnicy. Jest przyczyną 655 000 zgonów w ciągu roku na świecie.

3. Epidemiologia Najwyższe wskaźniki zapadalności notuje się w Europie Zachodniej i Ameryce Północnej, a najniższe w rozwijających się krajach Afryki i Azji. W Polsce 2. miejsce wśród przyczyn zgonów na nowotwory złośliwe. Zachorowalność: 15/100000/rok dla kobiet; 25/100000/rok dla mężczyzn. Rzadko występuje u osób poniżej 40. roku życia. Najwięcej zachorowań przypada na 8. dekadę życia. Rak okrężnicy jest nieco częstszy niż rak odbytnicy.

4. Etiopatogeneza Rozwój raka jelita grubego warunkuje wiele czynników. Najważniejsze z nich to: • Czynniki genetyczne: • Większość raków sporadycznych jelita grubego rozwija się w wyniku nakładających się mutacjigenów supresorowych –Prowadzą one do rozrostu nabłonka gruczołowego i powstania gruczolaka, a następnie do przemiany złośliwej w wyniku inaktywacji onkogenów . • Dziedziczny rak niezwiązany z polipowatością – unieczynnienie genów naprawczych prowadzące do niekontrolowanego rozrostu komórek nabłonka.

5. 2. Czynniki środowiskowe: • Sposób odżywiania – dieta bogata w krwiste mięso i tłuszcze zwierzęce, uboga w naturalne witaminy i wapń. Prewencyjnie działa dieta bogato-błonnikowa, oparta o produkty świeże. • Palenie papierosów. Kobiety, które paliły, mają o 40% zwiększone ryzyko śmierci z powodu raka jelita grubego względem kobiet, które nigdy nie paliły. Palący mężczyźni mają o 30% zwiększone ryzyko śmierci z powodu raka jelita grubego względem mężczyzn, którzy nigdy nie palili. • Brak wysiłku fizycznego. • Powtarzające się zaparcia. • Wiek.

6. Stany przedrakowe Pojedyncze polipy gruczołowe jelita grubego: • Zespół Lyncha. • Zespół gruczolakowatej polipowatości rodzinnej. • Inne zespoły polipowatości – zespół Peutza-Jeghersa, zespół polipowatości młodzieńczej. • Nieswoiste zapalenia jelit: wrzodziejące zapalenie jelita grubego i choroba Leśniowskiego-Crohna.

8. Objawy: • Krwawienie utajone • Bóle brzucha • Zmiana rytmu wypróżnień • Krwawienie jawne • Chudnięcie • Niedokrwistość • Wyczuwalny guz • Wzdęcie brzucha • Brak łaknienia • Gorączka • Niedrożność

9. Rozpoznanie Podstawą rozpoznania jest badanie histologiczne wycinka pobranego podczas kolonoskopii.

10. Badania pomocnicze Badania laboratoryjne: • Niedokrwistość niedobarwliwa – zwłaszcza w raku kątnicy i wstępnicy. • Zwiększone stężenie antygenu rakowo-płodowego w surowicy. • Dodatni wynik testu na obecność krwi utajonej w kale.

11. Badania obrazowe: 1. USG jamy brzusznej2. Tomografia komputerowa - przydatna do wykrywania przerzutów do wątroby i węzłów chłonnych.3. Endosonografia4. Rezonans magnetycznySłużą do oceny stopnia rozprzestrzeniania raka odbytnicy.5. Pozytronowa tomografia emisyjna – dobra metoda wykrywania wznowy raka odbytnicy lub okrężnicy.

12. Badanie morfologiczne W 85% przypadków gruczolakorak o różnym stopniu zróżnicowania. Około 20% z nich to raki słabo zróżnicowane lub niezróżnicowane o gorszym rokowaniu. Gorzej rokują także raki wytwarzające dużą ilość śluzu.

13. Podziały: Klasyfikacja histologiczna raka jelita grubego wg WHO: • Rak gruczołowy • Rak gruczołowy śluzotwórczy • Rak sygnetokomórkowy • Rak drobnokomórkowy • Rak łuskowokomórkowy • Rak gruczołowo-łuskowy • Rak rdzeniasty • Rak niezróżnicowany

14. Klasyfikacja makroskopowa zaawansowanego raka jelita grubego: • Polipowaty. • Owrzodziały i grzybiasty. • Owrzodziały i zwężający. • Rozlegle naciekający.

15. Leczenie: Wybór metody leczenia: Rak odbytnicy poniżej załamka otrzewnej (<8 cm od brzegu odbytu): • Stopień 0– chirurgia • Stopień 1– chirurgia • Stopień 2– radioterapia potem ewentualnie chemioterapia • Stopień 3– radioterapia/radiochemioterapia potem chemioterapia • Stopień 4– chirurgia (radioterapia)/chemioterapia

16. Leczenie chirurgiczne Rak odbytnicy położony na wysokości lub poniżej załamka otrzewnej (<8 cm od odbytu): Stopień 0– wycięcie miejscowe (dostęp przez odbyt) Stopień 1– resekcja tylna; resekcja przednia; amputacja brzuszna-kroczowa Stopień 2– resekcja przednia; amputacja brzuszna-kroczowa Stopień 3– resekcja przednia; amputacja brzuszna-kroczowa Stopień 4– operacje paliatywne (amputacja brzuszna-kroczowa); kolostomia, operacje radykalne (radykalne leczenie zmian przerzutowych)

17. Unikanie palenia Badania przesiewowe Uprawianie sportów Profilaktyka Zbilansowana dieta Unikanie siedzącego trybu życia

18. Badania przesiewowe Metody: • test na obecność krwi utajonej w kale • test kałowy • sigmoidoskopia wykonywana za pomocą giętkiego aparatu • pełna kolonoskopia.

19. W profilaktyce wtórnej raka jelita grubego szczególnie użyteczne są testy na obecność w kale krwi utajonej. W ostatnich latach znacznie poprawiła się ich czułość i swoistość. Są także łatwiejsze do wykonania, dzięki czemu pacjent może je przeprowadzić w warunkach domowych. Dlatego w wielu krajach są one zalecane jako badania przesiewowe w kierunku raka jelita grubego. Nie należy jednak ograniczać się do tej metody – konieczne są przynajmniej raz w roku wizyty u lekarza.

20. Przygotowały wspaniałe i twórcze Ania Lekszycka, i Agnieszka Maćkowiak uczennice klasy 3Lc ZAPAMIĘTAJCIE !!! PROFILAKTYKA TO SENS ZDROWEGO ŻYCIA