Losy zawodowe absolwentów podkarpackich szkół ponadgimnazjalnych - wybrane elementy

1. Losy zawodowe absolwentów podkarpackich szkół ponadgimnazjalnych - wybrane elementy

2. I tura badań

3. Wykres 1. Badani ze względu typ szkoły (rozkłady w % i liczebnościach). N=4897

9. Specyficzna „nadwyżka” ojców i matek z wykształceniem wyższym wśród uczniów liceów w stosunku do osób studiujących wynikać może z faktu, iż znaczna część osób, których rodzice posiadają wykształcenie wyższe decyduje się na rozpoczęcie studiów poza województwem podkarpackim, a co za tym idzie młodzież akademicka pochodząca z rodzin o najwyższym poziomie wykształcenia rodziców nie została uwzględniona w badaniach (ograniczały się one jedynie do szkół zlokalizowanych na terenie województwa podkarpackiego). Potwierdzenie takiego wniosku stanowić będzie dowód, iż „edukacyjna emigracja” młodzieży dotyczy przede wszystkim osób dysponujących najwyższy poziom kapitału kulturowego, o ile oczywiście przyjmiemy wyższe wykształcenie rodziców za pośredni jego wskaźnik.

11. Kończona szkoła jako szkoła „wymarzona”

12. Czy szkoła (uczelnia), w której Pan(i) aktualnie uczy się (studiuje) to szkoła (uczelnia), w której zawsze chciał Pan(i) uczyć się (studiować) („wymarzona”)?

14. Czy składał Pan(i) podanie o przyjęcie do tej szkoły / na tę uczelnię?

15. Analiza pytania otwartego dotyczącego powodów nie starania się o dostanie do „wymarzonej” szkoły (uczelni) wskazuje, iż dominują trzy typy odpowiedzi: po pierwsze, akcentujące zbyt słabe wyniki w nauce, w praktyce uniemożliwiające – w opinii badanych – złożenie podania do tego typu szkoły (uczelni); po drugie, wskazujące na role czynników finansowych; po trzecie, związane z dużą odległością od miejsca zamieszkania. Zauważyć wypada, iż motyw związany z „odległością” z jednej strony powiązany jest z problemami natury finansowej, z drugiej zaś z wynika z emocjonalnego związku z najbliższym otoczeniem (rodziną oraz kręgiem przyjacielskim).

16. Czy został(a) Pan(i) przyjęty(a)?

17. Na podstawie powyższych analiz zauważyć można, że kończący studia licencjackie relatywnie często studiują na uczelniach, które nie są uczelniami „wymarzonymi”, jednocześnie rzadko starają się o przyjęcie na te uczelnie oraz – nawet jeżeli podejmują takie starania – to, rzadko zostają na nie przyjęci.

18. Zestawiając odpowiedzi udzielane przez uczniów szkół średnich (zwłaszcza liceów, po których najwięcej osób kontynuuje naukę na studiach) z odpowiedziami studentów (zwłaszcza studiów I stopnia) można, na tym etapie analizy, postawić hipotezę, że aspiracje edukacyjne młodzieży na Podkarpaciu generalnie zaspakajane są do poziomu szkoły średniej. Powyżej tego poziomu, młodzież ucząca się na Podkarpaciu nie studiuje na „wymarzonych” uczelniach, co sugeruje, iż takie uczelnie zlokalizowane są poza województwem a tym samym, że poziom uczelni regionalnych nie zaspakaja aspiracji studentów.

19. Zarysowany układ motywów (przede wszystkim waga czynnika ekonomicznego) jest z jednej strony barierą na ścieżce edukacyjnej młodego pokolenia, z drugiej strony jest jednak szansą, którą wykorzystać powinny uczelnie położone na terenie województwa (przede wszystkim uczelnie „z aspiracjami”). Okazuje się bowiem, że wśród podkarpackiej młodzieży występuje pewna (znaczna) grupa młodych ludzi posiadająca ponadregionalne ambicje, której – po prostu - nie stać na wyjazd do lepszych uczelni ulokowanych poza Podkarpaciem. Wydaje się, iż młodzież ta powinna stać się przedmiotem specjalnego zainteresowania uczelni regionalnych, zainteresowania przejawiającego się np. w tworzeniu specjalnych ścieżek kształcenia, tak by nie marnować tkwiącego w niej potencjału. Wydaje się, że tylko w ten sposób w praktyce ograniczyć można skutki zjawiska, które określiliśmy jako „drenaż edukacyjny”.

20. Studiowany kierunek, jako kierunek „wymarzony”

22. Osoby kończące studia zarówno I jak i II stopnia, które zadeklarowały wcześniej, że kierunek przez nich studiowany nie jest kierunkiem wymarzonym poproszono o podanie nazwy kierunku, który chciałby studiować. Pomijając braki danych (13,9%) na pierwszym planie znalazły się: pedagogika (11,1%), prawo (9,3%), psychologia (9,1%), medycyna (6,3%), filologia angielska (4,3%), fizjoterapia (4,0%), architektura (3,5%) oraz dziennikarstwo i komunikacja społeczna (3,0%). Wskazane powyżej kierunki wybrała ponad połowa respondentów (50,6%).

23. Osobom, które nie wskazały, że studiują na „wymarzonym” kierunku postawiono pytanie o to, czy składały podanie o przyjęcie na taki kierunek. Ponad połowa (50,8%) nie składała podania o przyjęcie na takie studia. Ponad dwie piąte zadeklarowało podjęcie takich działań (42,7%), a 6,5% nie udzieliło odpowiedzi na to pytanie.

24. Badanych, którzy składali podanie o przyjęcie na wymarzony kierunek (lub nie udzielili na pytanie o ten fakt odpowiedzi) zapytano czy dostali się na ten kierunek. Niespełna jedna czwarta spośród nich (23,5%) została na „wymarzony” kierunek przyjęta, zaś niemal dwie trzecie (63,3%) nie. Znaczna część respondentów nie udzieliła odpowiedzi na to pytanie (13,3%).

26. Motywy i bariery wyboru szkoły/uczelni

28. Pierwszą składową określić można jako odpowiadającą motywom związanym z wyborem szkoły (uczelni) charakteryzującej się dobrą opinią, dającej dobre przygotowanie do przyszłej pracy zawodowej. Czynnik ten określić będziemy jako „dobra opinia o szkole/uczelni”. Druga składowa odzwierciedla bariery związane z brakiem wsparcia, zwłaszcza wsparcia o charakterze finansowym. Czynnik trzeci wiąże się z kolei, z barierami wynikającymi ze słabych wyników w nauce. Czynnik czwarty reprezentuje bariery związane ze zbyt dużą odległością od „wymarzonej” uczelni. Czynnik piąty przenosi informacje związane z wpływem osób trzecich. Czynnik szósty związany jest z kierowaniem się w wyborze szkoły/uczelni ułatwieniami finansowo-socjalnymi.

31. Plany po ukończeniu nauki

32. Niechęci do dalszej edukacji sprzyjają: nauka w szkołach zasadniczych lub technikach, niska samoocena jako ucznia/studenta, niski poziom wykształcenia matki i ojca, niski deklarowany poziom życia rodziny, pochodzenie z rodzin wielodzietnych oraz bycie mężczyzną. CATREG

34. Czy wie Pan(i) na jakiej uczelni / w jakiej szkole chciał(a)by Pan(i) kontynuować naukę?

35. Respondentów potrafiących określić, w jakiej szkole lub na jakiej uczelni zamierzają kontynuować naukę poproszono o wskazanie dokładnej nazwy tej placówki. Uczniowie kończący zasadnicze szkoły zawodowe najczęściej wskazywali lokalne Centra Kształcenia Ustawicznego. W przypadku uczniów techników zdecydowanie najwięcej wskazań uzyskała Politechnika Rzeszowska. Na drugim planie znalazły się Uniwersytet Rzeszowski, Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie oraz Akademia Górniczo Hutnicza w Krakowie. Z kolei wśród uczniów liceów największą popularnością cieszą się trzy uczelnie: Uniwersytet Rzeszowski, Akademia Górniczo Hutnicza w Krakowie oraz Politechnika Rzeszowska. Na drugim planie znalazły się takie uczelnie, jak Politechnika Krakowska, Uniwersytet Jagielloński oraz Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie. W przypadku studentów kończących studia licencjackie największa liczbę wskazań uzyskał Uniwersytet Rzeszowski, wyraźnie mniej Politechnika Rzeszowska oraz Uniwersytet Jagielloński. Wśród studentów kończących studia magisterskie prym wiedzie Uniwersytet Rzeszowski oraz – na drugim planie – Politechnika Rzeszowska.

38. Chęć kontynuowania nauki poza województwem podkarpackim częściej deklarują: mężczyźni niż kobiety, ankietowani pochodzący z miast (bez względu na ich wielkość) niż badani ze wsi, badani wystawiający sobie, jako uczniom/studentom ocenę powyżej dobrej, niż respondenci oceniający się na ocenę dobrą czy – przede wszystkim – poniżej przeciętnej, badani kończący inne typy szkół niż szkoły zasadnicze zawodowe.

40. Ankietowanych kończących naukę w szkołach średnich i wyższych a jednocześnie deklarujących, iż wiedzą na jakim kierunku chcieliby kontynuować naukę poproszono o jego wskazanie. Wśród uczniów kończących technika największą popularnością cieszyły się: kosmetologia (7,7% wskazań), mechanika i budowa maszyn (7,5%), informatyka (6,6%) oraz ekonomia (4,9%). Cztery powyższe kierunki preferowało ponad jedna czwarta ogółu respondentów (26,6%).

41. Wśród osób kończących licea najczęściej wskazywanymi kierunkami były: pedagogika (6,3%), budownictwo (5,0%), ekonomia (4,8%) oraz prawo (4,6%). Kierunki te uzyskały 20,7% ogółu wskazań.

42. Z kolei wśród respondentów kończących studia I stopnia największą popularnością cieszyło się: pielęgniarstwo / położnictwo (16,2%) oraz fizjoterapia (7,8%). Na drugim planie znalazły się: zarządzanie (6,7%), socjologia (również 6,7%), ekonomia (6,2%) oraz filologia angielska (5,5%). Kierunki te preferowała niemal połowa respondentów (49,1%).

43. W przypadku osób kończących studia wyższe magisterskie zdecydowanie największą popularnością cieszy się: historia (15,9% wskazań). Na drugim planie znalazły się takie kierunki jak: filologia angielska (9,5%), zarządzanie (6,3%), ekonomia (6,3%), rachunkowość (6,3%), pedagogika (4,8%) oraz biologia (4,8%). Kierunki te wskazało 54,0% badanych

44. Motywy wyboru szkoły wyższej przez uczniów szkół średnich

47. Motywy wyboru szkoły wyższej przez uczniów szkół wyższych - retrospektywa

50. Oczekiwania wobec pierwszej pracy