Sabit Diskler

1. Sabit Diskler Hard Disk

2. Temel Bilgiler • Bu bölümde aşağıdakileri öğreneceksiniz • Sabit disklerin nasıl çalıştığı • ATA ve SCSI disk arayüzlerinin tanınması • RAID ile nasıl verinin korunduğu • Disklerin nasıl monte edileceği • CMOS ayarlamaları ve sürücülerin yüklenmesi

3. Sabit Disk Bileşenleri Kapak Montaj Delikleri Disk Kasası Plaka Devir Merkezi Manyetik Plakalar Okuma Yazma Kafaları Kasa Montaj Delikleri Hareket Kolları Hava Filtresi Şerit Kablo Hareket Motoru SATA Arayüz Bağlantısı Enerji Bağlantısı

4. Genel Olarak Diskin Çalışması • Bütün sabit sürücüler özel bir motor tarafından kontrol edilen kolların üzerinde okuma/yazma başlıkları ve plaklardan oluşur • Plakalar manyetik malzeme ile kaplı alüminyumdan yapılmıştır • Kolların ucundaki kafalar bu plakalar üzerinde okuma ve yazma işlemleri gerçekleştirir • Plakalar dakikada 3.500 ile 15.000 devirle dönerler (RPM) • Plakalar ile kafalar arasındaki boşluk uçuş yüksekliğidir • Uçuş yüksekliği bir parmak izinin kalınlığından bile daha azdır • Okuma/yazma başlıkları diske ne kadar yaklaşırsa, bilgi sürücüye o kadar yoğun depolanır

5. Sabit Disk İçerisindeki Hava Basıncı • Uçuş yüksekliğinin çok hassas olması, plaka ve kafaların dışarıdaki havaya maruz kalmamasını zorunlu kılar • Plakalar üzerindeki küçücük bir toz parçası, okuma/yazma başlıklarının yolunda bir dağ etkisi yapar • Tüm sürücüler, içindeki havayı temiz tutarak, iç ve dış hava basıncını dengelemek için çok küçük boşluklu bir hava filtresi kullanır

6. Veri Kodlama ve Flux • Bilgiler, 1’i temsil eden manyetik nokta ve 0’ı temsil eden manyetik olmayan noktayı canlandıran çift şekilde saklanırlar • Bilgiler flux (akı) denilen küçük manyetik alanlarda depolanır • Flux üzerindeki manyetik dönüşümler (1’in 0 veya 0’ın 1 yapılması), “flux reversal” olarak tanımlanır • Sabit diskler veriye ulaşırken yada veriyi yazarken manyetik alanı kutuplandırarak, bu flux değişimlerini 1 ve 0 olarak çok hızlı bir şekilde okurlar veya yazarlar

7. Veri Kodlama Teknikleri • Sabit diskler, flux dönüşümünü yorumlamak için karmaşık kodlama yöntemleri kullanır • RLL: Run Length Limited • PRML: Partial Response Maximum Likelihood • Bilgi kodlama işlemleri ve teknikler, tamamen sabit disklerin kendi iç mekanizmalarında gerçekleştirilir ve görünmezdirler • Disk kapasitelerindeki artış, bu kodlama tekniklerinin ilerlemesine bağlıdır

8. Sabit Disk Kol Hareketi • Step (Adım) Motor Teknolojisi • Kollar, sabit artış veya adımlarla hareket ettirilmekteydi • Zamanla konumlandırmadaki kusursuzluk bozulmaktaydı • Isı problemleri oluşturmaktaydı • Voice Coil (Bobin) Teknolojisi • Güncel diskler bu motor teknolojisini kullanır • Kolları doğru pozisyona getirmek için ince ayarlamalar yapar • Bunun için birplaka üzerindeveri haritasıtutar

9. Geometri • Geometri, bir sabit diskin bilgileri nerede depoladığını belirler • Bir sabit diskte geometri üç temel bileşenden oluşur • Kafalar (Heads), Silindirler (Cylinders) ve Bölgeler (Sectors) • Bunlar, sabit diskin geometrisini tanımlamak için birleşir

10. Kafalar (Heads) • Kafalar, okuma/yazma yapabilen uçlardır • Plaka başına (altta ve üstte olmak üzere) iki kafa bulunur • Ayrıca özel amaçlar için farklı kafalar da bulunabilir • Kafaların plakalar üzerinde gezerkenüstünden geçtiği veri miktarınınartması ile kapasite artar • Fluxların yatay yerine dikey olarakkullanılmaya başlanması ile aynıalanda daha fazla veri saklanmaktadır

11. İz (Track) ve Silindirler (Cylinders) • Tüm plakaların üzerinde, disk üzerinde tam bir tur atan; yani daire şeklinde izler vardır (track) • Alt alta sıralanan plakalarda aynı çapa sahip izlerin oluşturduğu yapı, bir silindir biçimini andırır • Bir diskte, plaka üzerindeki track sayısı kadar silindir vardır • Bu silindirlerin yüksekliği, üst üste dizili plakaların yüksekliği kadardır

12. Sektörler • Plaka üzerindeki 2 track arasında kalan; silindir parçasıdır • Sabit disklerin atomudur • Bilgiyi depolarken bölümden daha küçük bir şeye bölemezsiniz

13. Sabit Disk Sınıflandırmaları • Bağlantı arayüzleri (ATA ve SCSI) • ATA alt bağlantı arayüz türleri (PATA, SATA, e-SATA) • Depolama kapasitesi (GB - TB) • Fiziksel büyüklük (3.5”, 2.5” …) • Dönüş hızları (5.400 RPM, 7.200 RPM …) • Ön bellek miktarları (8MB - 64MB)) • İlave teknolojiler (NCQ, TCQ …)

14. ATA Arayüzleri • ATA arayüzünün tarihsel gelişimine göre 2 türü vardır • PATA: Paralel ATA (ATA 1’den 8’e kadar) • SATA: Seri ATA • Sektörde bu konuda yanlış tanımlama söz konusudur • IDE ve SATA iki ayrı sınıflandırma olarak değerlendirilir; oysa SATA’da, PATA’da IDE’dir • IDE’nin yanlış olarak PATA ile eşanlamlı kullanıldığını görebilirsiniz • Klasik ATA terimi, SATA’nın çıkmasıyla PATA olarak revize edilmiştir

15. ATA-1 Standardı • Western Digital ve Compaq tarafından 1989’da AT standardı üzerine geliştirilmiştir ve tümleşik kontrol birimi (IDE) kullanır • IDE: Integrated Drive Electronics (Tümleşik Elektronik Sürücü) • İlk AT disk standardı IDE kullanmıyordu • Veri transferinde 2 farklı yöntem kullanır • PIO: Programlanabilir I/O ve DMA: Doğrudan bellek erişimi • PIO 0 (3,3 MB/s), PIO 1 (5,2 MB/s) ve PIO 2 (8,3 MB/s) • DMA 0 (2.1 MB/s), DMA 1 (4.2 MB/s) ve DMA 2 (8.3 MBps) • ATA-1’in kullandığı DMA modlarıtek sözcüklü DMA modlarıdır • BIOS’dan otomatik ayarlanır

16. ATA Sürücü Bağlayıcısı • İlk ATA sürücüleri, sürücüden sabit disk kontrolcüsüne 40 hatlı bir şerit kablo ile bağlanır • İleride ATA sürücüler 80 hatlı kablo kullanmaya başlamıştır • Tek şerit kablo üzerine 2 tane sürücü tanımlanabilir • Tek kablo üzerindeki sürücüler “master” ve “slave” olarak tanımlanır • Kablo üzerinde 2 master veya2 slave aygıt olursa, kontrolcübunlardan 1 veya 2’sini göremez • Kablo üzerinden otomatik olarak veya jumper ile ayarlanır • Bu ayarlama halen tüm PATA sürücüler için geçerlidir

17. ATA-2 Standardı • ATA-2 ile gelen geliştirmeler EIDE olarak tanımlandı • EIDE: Enhanced IDE (Geliştirilmiş IDE) • EIDE, aslında Western Digital’in pazarlama terimidir • İkinci kontrolcü ile 4 aygıtın takılmasını sağlamıştır • ATA-1’de 504 MB olan disk boyutu 8.2 GB’a çıkmıştır (LBA) • ATAPI uzantısı tanımlanmıştır • ATAPI, sabit disk olmayan CD-ROM ve teyp gibi aygıtların bilgisayara ATA kontrolcüsü ile bağlanabilmesinin yolunu açmıştır • Hız olarak 2 PIO modu ile çok sözcüklü DMA modu kullanır • PIO 3 (11,1 MB/s) ve PIO 4 (16,6 MB/s) • DMA 0 (4.2 MB/s), DMA 1 (13,3 MB/s) ve DMA 2 (16,6 MB/s)

18. Birim Geçişi Kavramı ve LBA • ATA, iki geometrisi olacak şekilde yapılmıştır • Fiziksel geometri sürücünün içinde CHS’nin gerçek planını belirler • Mantıksal geometri sürücünün CMOS’a nasıl göründüğünü tanımlar • Birim geçişi sürücünün kapasitesini asla değiştirmez; o sadece BIOS sınırı içindeki geometriyi değiştirir • LBA: Local Block Addressing (Yerel Blok Adresleme) • LBA, birim geçişini geliştirerek BIOS limitlerinden yüksek sabit disklerin kullanımına olanak sunar • LBA, bir nevi BIOS’a yalan söylemektedir • Bu sayede ATA-2 ile disk kapasitesi 8.2 GB’a çıkmıştır

19. ATA-3 Standardı • ATA-2’den kısa bir süre sonra gelmiştir • Getirdiği yenilik S.M.A.R.T teknolojisidir • Self-Monitoring Analysis and Reporting Technology • Kendi kendine görüntüleyebilme, analiz ve raporlama teknolojisi • S.M.A.R.T. sabit diskin mekanik ekipmanını görüntüleyerek, aygıtın ne zaman çökebileceğini kestirmeye yardımcı olmaktadır • S.M.A.R.T verisi geneldeüreticilerin özel yazılımlarıile okunabilir

20. ATA-4 Standardı • Klasik (tek veya çok sözcüklü) DMA modları yerine Ultra DMA modunu getirmiştir • Ultra DMA, DMA bus mastering kullanarak PIO ve eski tarz DMA ile ulaşılabilecek hızlardan çok daha yüksek hızlara çıkabilmektedir • ATA-4, 3 farklı “Ultra DMA” modu tanımlar • Ultra DMA 0: 16,7 MB/s • Ultra DMA 1: 25 MB/s • Ultra DMA 2: 33,3 MB/s • Ultra DMA 2 modunu destekleyen sabit disk sürücüleri, ATA/33 sürücüleri olarak da bilinirler

21. INT13 Extensions • ATA-1 standartları aslında 137 GB’a kadar destek veriyordu • 504 MB sınırı, BIOS’daki sınırlandırmalara dayanıyordu • ATA-2 ile gelen LBA, BIOS’a yalan söyleyerek 8.2 GB’a kadar olan sürücülere destek sağladı • Disk kapasitelerindeki artış, LBA çözümünü de yetersiz bıraktı • BIOS üreticileri INT13 adı verilen BIOS komut setini geliştirdi • INT13: Kesme 13 Genişlemeleri • BIOS’un desteklediği kapasite limiti de 137 GB’a yükseldi

22. ATA-5 Standardı • Ultra DMA’nın başarılı olması, geliştirilmesinin önünün açtı • Ultra DMA 3: 44,4 MB/ss • Ultra DMA 4: 66,6 MB/s • Ultra DMA 4 modu, ATA/66 olarak da bilinir • Hız artışı 40 pinlik kablonun yetersiz kalmasına neden oldu • Yeni kablo yine 40 pin, ancak 80 hatlıdır • 40 normal hatta ek olarak 40 hat toprak olarak görev yapar • Toprak hatları yüksek hızlı sinyallerdeki performansı artırır • Geriye dönük uyumludur • ATA/66 bir aygıtı 40 hatlı bir şeritkabloya bağlamak ciddi bir risktirve veri kayıplarına yol açabilir

23. ATA-6 Standardı • Sabit diskler 21. yy başında 137 GB sınırına dayandılar • 120 GB kapasitesine ulaşıldığında Maxtor’un zorlamasıyla yeni endüstriyel standartlar geliştirildi • “Big Drives” adı verilen büyük sürücü desteği ile yeni sınır 144 PetaByte’a, yani yaklaşık 140 milyon GB’a ulaşmıştır • Temel olarak 24 bit adreslemeli LBA ve INT13 genişlemesi yerine yeni 48 bit LBA adresleme getirmiştir • Ayrıca tek partide transfer edebilecek veri miktarı 256 sektörden 65.536 sektöre çıkmıştır • Transfer hızlarında da Ultra DMA 5’e geçilmiştir • Ultra DMA 5: 100 MB/s’dir ve ATA/100 olarak da bilinir

24. ATA-7 Standardı • ATA-7’nin klasik gelişmesi Ultra DMA 6 modudur • Ultra DMA 6: 133 MB/s’dir ve ATA/133 olarak da bilinir • ATA-7’nin asıl devrimsel gelişimi, Serial ATA standardı olmuştur • ATA-7 ile SATA’nın iki hız modu vardır • Transfer hızının 150 MB/s olduğu SATA • Transfer hızı 300 MB/s olduğu SATA II

25. ATA Sürümleri Karşılaştırması

26. PATA Problemleri ve SATA’ya Geçiş • Aygıtlar ve kontrol birimi arasında direkt bağlantı kurulur; master ve slave ayarlamalarına gerek kalmamıştır • Veri aktarımı paralel yerine seri bir şekilde yapıldığı için, daha az fiziksel hat gerekir ve 80 hat yerine 7 hatlı kablo kullanılır • Daha ince kablolar hava akışını engellemez • Kablo uzunluğu 1 metreye kadar çıkabilir ve bu tower kasalarda kullanım açısından ciddi kolaylık getirmiştir • Hotswap desteği sunmaktadır • Aygıt sayısı sınırlaması yoktur • Bütün bunların yanında SATA’nın asıl getirdiği yenilik ciddi hız artışıdır

27. SATA ve Hız • SATA aygıtlar veriyi seri olarak aktarırlar • SATA aygıttaki tek bir veri dalgası, paralel aygıtlardaki çoklu dalgalardan çok daha hızlı ilerlemektedir • SATA aygıtlarda genel kabul gören 2 sürüm bulunmaktadır • SATA I: 150MB/s • SATA II: 300 MB/s • Yakın zamandaSATA III standardı ile hızın 600 MB/solacağı duyurulmuştur

28. SATA Bağlayıcılar ve Uyumluluk • SATA önceki PATA standartlarıyla uyumludur • PATA aygıtlar SATA köprüsü kullanarak SATA olarak bağlanabilir • Güç bağlantısının ise sadece bağlantı arayüzü değişmemiştir • 3.3 V, 5 V, 12 V gerilimleri, 3 pinin bir araya gelmesiyle sağlanır • 15 pinli kabloda kalan 6 pin topraklamayı sağlar • Her 3 gerilimden birer pin hotplugging için kullanılır • 4 pinli molex bağlayıcısını SATA güç bağlayıcısına çevirmek için adaptörler kullanılabilir • 4 pinli Molex bağlayıcıları 3.3V sağlamadığı için bu SATA aygıtları hotplugging'i gerçekleştiremez

29. External SATA • e-SATA SATA yol standardını harici aygıtlara genişletir • e-SATA aygıtlar da, dahili SATA konektörlerini kullanmaktadır • Farklı anahtarlamaları sayesinde birbirlerine karıştırılmazlar • e-SATA bilgisayar dışında özel yalıtımlı bir kablo kullanır • 2 metreye kadar menzili vardır • Hotplug desteği sunar • SATA bus hızını aynen sunabilir e-SATA Portu

30. SCSI: Small Computer System Interface • SCSI, 1970’lerden beri var olan bir standarttır • Çoğunlukla sunucu sistemlerinde ve RAID amacıyla kullanılır • Aygıtlar sistem içinde veya dışında bulunabilir • SATA bir çok yönden SCSI’nin yerini almaktadır

31. SCSI Zinciri • SCSI kendisini bir SCSI zinciri vasıtasıyla görünür kılar • Bir dizi SCSI aygıtı bir sunucu adaptör üzerinden çalışır • Adaptör, SCSI zinciriyle bilgisayar arasındaki arayüzü oluşturur • Sunucu adaptör, SCSI kontrol birimi veya kartı olarak da bilinir • Bütün SCSI aygıtları dahili ve harici aygıtlar olmak üzere iki gruba ayrılabilir

32. İç ve Dış SCSI Aygıtları • Dahili SCSI aygıtları 68 pinli şerit kablo kullanırlar • PATA kablosuna benzeyen, yassı ve esnek kablodur • Harici aygıtların çoğu sunucu adaptöre 50 pin HD kablo ile bağlı iken, bazı ileri seviye SCSI aygıtlar 68 pin HD kablo kullanır • Dış aygıtlar arkalarında iki bağlantıya sahiptir, böylece 15 aygıta kadar daisy-chaining (papatya dizimi) yapılabilir

33. SCSI ID (Kimlikler) • Birden fazla aygıtın SCSI zincirine bağlanmasında SCSI ID adında özel bir tanımlama sistemi kullanılır • Her SCSI aygıt, ayrı bir SCSI ID’ye sahip olmalıdır • SCSI ID’lerinde herhangi bir sıralama yoktur; aygıt boşta olan herhangi bir ID’yi alabilir • Her SCSI aygıtının SCSI ID numarasını ayarlamak için farklı bir yöntemi vardır • Bunun için jumper ayarları, anahtarlama ve yazılımsalayarlar kullanılabilir

34. Sonlandırıcılar / Terminators • Sonlandırıcılar, sinyal yansımalarından dolayı sinyalin bozulmasını engellemek için kullanılır • Genellikle sonlandırıcı olarak pull-down direnci kullanılır • Sonlandırıcı SCSI zincirinin sonuna takılır • Her SCSI aygıtı zincir sonunda olabileceği için üreticilerin çoğu SCSI aygıtlarına sonlandırıcıyı dahil ederler • Bazı aygıtlar sonda olduklarını otomatik olarak algılayarak kendi kendilerine sonlandırıcıyı devreye sokabilirler

35. SAS: Serial Attached SCSI • SAS, standart SCSI’lerin yerine kullanılmak üzere dizayn edilmiş bir veri yolu teknolojisidir • Daha yüksek transfer hızları vaat etmektedir • SATA aygıtlar ile de geriye dönük uyumluluğa sahiptir • Geleneksel SCSI aygıtların kullandığı paralel iletimin aksine SAS seri iletim kullanmaktadır • SAS uyumlu aygıtlar arasında paralel SCSI’de olduğu gibi SCSI komutlarını kullanmaktadır

36. SAS ve Paralel SCSI • SCSI’nin aksine aygıtlar arasında daha az sinyalleşme kullanan seri protokolü kullanması daha yüksek hıza izin verir • SCSI hatları çok duraklı olmasına karşın SAS hattı noktadan noktaya bağlantı içerir • SAS, SCSI’de olduğu gibi herhangi bir sonlandırıcı sorununa sahip değildir ve sonlandırıcı paketine gerek duymaz • SAS, gecikmeyi elemine eder ve senkron problemi yoktur • 16.384 aygıta kadar destek sağlar • SAS 1.5, 3.0 ya da 6.0 Gbps gibiyüksek transfer hızları sağlar • Hız SCSI’de olduğu hat üzerindeki aygıtlar için paylaşılmaz

37. SAS ve SATA • SATA’nın NCQ sistemine benzeyen TCQ (Tagged Command Queuing) yani “İşaretli Komut Sıralama” desteği vardır • SATA, ATA standardının devamı olarak sadece sabit diskler ile optik sürücüleri desteklerken, SAS ise sabit diskler, tarayıcılar, yazıcılar, optik sürücüler gibi birçok aygıtı destekler • SATA öncelikli olarak kişisel kullanımı hedeflerken, SAS sağlam yapısı nedeni ile kritik sunucu uygulamalarını hedefler • SAS, SATA’yı tamamlayıcı niteliktedir; onun rakibi değildir • SATA’da kullanılan kablo uzunluğu 1m iken, SAS 8m’ye kadar kablo kullanabilir

38. Kapasite • Sabit disklerin kapasiteleri bayt ve katları olarak ifade edilir • TB, güncel olarak en yüksek düzeydir • KB: Kilobyte, MB: Megabyte, GB: Gigabyte, TB: Terabyte • Yakın gelecekte daha yüksek kapasiteler söz konusu olacaktır • PB: Petabyte, EB: Exabyte, ZB: Zetabyte, YB: Yottabyte • 400 GB veya 1 TB depolanabilecek bilgi miktarını belirtir • Disk üreticileri, disk kapasitelerini 1000'in katlarına göre sınıflandırır • Ancak gerçek kapasite 1024'ün katlarına göre hesaplanır • Örneğin 250 GB olarak aldığınız bir sabit disk gerçekte 232,83 GB‘tır

39. Fiziksel Büyüklük • Disk büyüklüğü inç olarak ifade edilir • Bilgisayarda yaygın olarak 2 tip büyüklük vardır • Masaüstü bilgisayarlarda 3.5 inç • Dizüstü bilgisayarlarda ve taşınabilir ünitelerde 2.5 inç • Özel cihazlar için daha farklı boyutlarda diskler bulunabilir • Bu ölçülendirme mantığında belirtilen ölçüler yaklaşık olarak, sabit disk içindeki kayıt diskinin ölçülerini belirtir • Dış ölçüler biraz daha büyüktür

40. Dönüş Hızları • Kayıt diskinin dönme hızıdır • RPM, yani dakikadaki tur sayısı olarak ifade • 3.600, 5.400, 7.200, 10.000, 15.000 RPM vb. • Disk üzerindeki verilere ulaşılması için geçen zaman büyük ölçüde bu hıza bağlıdır • Dönüş hızı, sabit diskin hızını tek başına ifade etmeye yetmez • Erişim süresi ve aktarma hızı değerleri de önemlidir • Sabit diskin önbellek miktarı da, bu sürelerin üzerinde etkileşimli olarak rol oynar

41. Önbellek • Okuma kafasının veriye ulaşması ile bu verinin ana sisteme ulaşması arasında geçen zamana aktarma süresi denir • Günümüzde sabit disklerde veriler okuma kafası tarafından okunduktan sonra, sabit diskin içinde yer alan ön belleğe aktarılarak oradan ana sisteme iletilirler • Ön bellek zaman kaybını önlemek için kullanılır • Üreticiler, kayıt diskinden ön belleğe veön bellekten ana sisteme iletim hızlarını ayrı olarak belirtmektedirler • Ön belleğe iletim hızı Mbit/sn, ana sisteme iletim hızı ise MB/sn olarak ifade edilir

42. Önbellek Boyutları • Piyasada 2, 8, 16 ve 32 MB önbellekli sürücüler bulunmaktadır • Daha büyük önbellekler, düşük fiyatlı DRAM’ler ve teknik açıdan anlamsızdır • Sabit diskler verileri önbelleklemek için veya verilerin tekrar kullanılması ihtimaline karşın önbellekte tutmak için bazı kurallar kullanırlar • SATA sürücüler gelen komutları saklamak ve verimli şekilde kullanmak için bir miktar belleğe ihtiyaç duyarlar • Verimli kullanım, yani en düşük kafa hareketi için komut sıralarını değiştirebilen özelliğe NCQ denir

43. Disk Erişim/Gecikme Süresi • Sabit disk üzerinde verilerin okunabilmesi için, önce ilgili sektöre ait kafanın bu kısma erişmesi gereklidir • Kafanın sabit disk üzerindeki herhangi bir bölüme ulaşması için gereken bu süre erişim süresidir ve milisaniye ile ifade edilir • Daha düşük bir erişim süresi daha hızlı bir sabit disk demektir • Dönüş hızı ile ters orantılı şekilde azalmaktadır • Ancak dönüş hızı dışında kullanılan disk erişim teknolojisi,önbellek nitelikleri ve önbellek miktarı ile de alakalıdır Yeni Eklendi

44. NCQ: Native Command Quening • Intel ve Seagate tarafından birlikte yazılıp geliştirilen “SATA Native Komut Sıralaması”dır • Sadece SATA disklerde uygulanabilen bir komut protokolüdür • Birden çok komutun disk içinde aynı anda yer almasını sağlar • NCQ, sabit disk bir komut için veri araştırırken, aynı anda ilave komutlar verilmesini sağlayan bir mekanizmaya sahiptir • Sabit disk sürücü kafasının açısal ve döner konumunu kendiliğinden bilir • Arama ve döngüsel gecikmeleri en aza indirgeyecek bir sonraki veri transferini seçer

45. Verinin Korunması ve RAID • Bilgisayardaki en önemli ve değerli şey verilerdir • Yedekleme çözümüne fırsat kalmayacak şekilde sabit disklerin bozulması, geri dönüşü olmayan veri kayıplarına neden olabilir • Bunun için disk ve/veya disk kontrolcüsü bazında çeşitli yedeklemeli çalışma sistemleri geliştirilmiştir • Bu sistemler, çoklu disk kullanımına dayanır ve güvenliğin yanı sıra performans artışı da sağlanır • RAID (Redundant Array of Inexpensive Disk) bu amaçla kullanılan bir sistemdir ve çeşitli uygulamaları vardır

46. RAID 0: Disk Stripping • Disk şeritleme yöntemi, en az 2 sürücü gerektirir • Her hangi bir güvenlik sunmaz; disklerden birinin çökmesi durumunda veri kaybedilir • Veri bir kerede birden fazla sabit diske bölünerek yazılır • Yazma ve okuma hızı artar

47. RAID 1: Disk Mirroring / Duplexing • Disk aynalama / ikizleme yöntemidir ve en az 2 disk gerekir • Çift olmak koşuluyla herhangi bir sayıda sürücüyle de çalışabilir • Birincil olarak kullanılan diskin kopyası, diğerine üretilir • Mirror’da aynı kontrolcü kullanılırken, duplex’de farklı kontrolcü kartlar kullanılır • Dezavantajı, yer israfıdır; 100 GB veri saklamak için iki adet 100 GB sabit disk gerekir

48. RAID 3 ve 4: Dedicated Disk Stripping • RAID 2: Çoklu Denklik Sürücüsüyle Disk Şeritleme • Anlamsız bir fikir olarak kalmış ve asla pratik olarak kullanılmamıştır • RAID 3 ve 4: Atanmış Denklik ile Disk Şeritleme • RAID 3 ve 4 arasındaki fark önemsizdir • RAID 2’nin aksine kısa süreli de olsa kullanım şansı yakalamışlardır • Ancak RAID 5 kısa sürede bunların yerini almıştır

49. RAID 5: Striped Parity Disk Stripping • Bölüştürülmüş denklik ile disk şeritleme yöntemidir • RAID 5 ile veri ve denklik bilgisi sürücülere dağıtılır • Aynı zamanda sürücü alanını da daha verimli kullanmaktadır • En yaygın RAID türüdür ve en az 3 adet disk gereklidir • Sabit disklerinizden birisi kaybedilirse sorunlu disk yenisi ile değiştirilip dizinlerin yeniden oluşturulması sağlanır • Tekrar oluşturma tamamlanana kadar veriler yine risk altındadır

50. RAID 6: Dual Striped Parity Disk Stripping • Dağıtılmış eşlik ile süper disk şeritleme yöntemidir • RAID 6, RAID 5’in fazladan denklik verisi eklenmiş halidir • En az 5 sürücü gerekmektedir • Sistem aynı anda 2 sürücü kaybını sorunsuz karşılayabilir