Depresja wieku rozwojowego

1. Depresja wieku rozwojowego Katarzyna Pycio

2. Ewolucja poglądów 1971 - Kongres Psychiatrów Dziecięcych w Sztokholmie – zaprezentowano poglądy dotyczące depresji dzieci i młodzieży. 1973 – kryteria depresji Weinberga 1987 – uznano możliwość istnienia depresji wieku dorastania. Kryteria rozpoznania takie same jak u dorosłych.

3. Kryteria depresji Weinberga • Obniżony nastrój • Deprecjonowanie siebie • Zaburzenia apetytu • Zaburzenia snu • Pogorszenie wyników szkolnych • Ograniczenie kontaktów z rówieśnikami • Zmiany postawy wobec szkoły • Dolegliwości somatyczne • Utrata energii • Istotne zmiany apetytu lub wagi

4. Depresja młodzieńcza wg Kępińskiego Odrębny zespół w okresie dorastania (1974) Depresja młodzieńcza ma ścisły związek z przełomem biologicznym (zmiany w układzie endokrynnym, zmiana kształtu i funkcjonowania ciała, pracy mózgu, funkcjonowania psychospołecznego) Wyróżnił 4 postaci depresji młodzieńczej: • apatyczno – abuliczna • buntownicza • rezygnacyjna • labilna

5. Depresja anaklityczna Jest to opisana w 1946 roku przez Spitza reakcja na rozstanie dziecka w wieku niemowlęcym. Wyróżnił 4 etapy reakcji: • Lękliwość, wzmożony płacz, reagowanie krzykiem na zbliżającą się osobę • Spadek aktywności, utrata zainteresowania otoczeniem, izolowanie się od świata • Brak reakcji na próbę nawiązania kontaktu, spadek aktywności ruchowej i poznawczej, niechęć do mówienia, stereotypie ruchowe • Objawy somatyczne: odmowa jedzenia, wymioty, spadek masy ciała, zaburzenia snu, spadek odporności, zmiany skórne

6. Czy to jest depresja? • Przygnębienie- uczucie zniechęcenia, apatii, mniejsze nasilenie dolegliwości • Nastrój depresyjny – stan smutku, przygnębienia, braku odczuwania przyjemności • Zespół depresyjny – towarzyszą zaburzenia lękowe, zaburzenia funkcjonowania jednostki • Depresja – cięższy przebieg, trwa dłużej, utrata radości, chęci życia, myśli samobójcze • Depresja kliniczna – pełnoobjawowy zespół chorobowy z objawami somatycznymi

7. Kryteria ICD-10 • F32 Epizod depresyjny • F33 Zaburzenia depresyjne nawracające • F34.1 Dystymia • F38.00 Epizod mieszanych zaburzeń afektywnych • F41.2 Zaburzenia depresyjne i lękowe mieszane • F43.2 Zaburzenia adpatacyjne • F92.0 Depresyjne zaburzenia zachowania • F93 Zaburzenia emocjonalne rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie

8. Epizod depresyjny A – czas trwania co najmniej 2 tygodnie B – co najmniej dwa z następujących objawów: • Obniżony nastrój • Anhedonia • Zmniejszona energia, zwiększona męczliwość C - dodatkowe objawy: • Spadek zaufania i szacunku dla siebie • Poczucie nieracjonalnych wyrzutów sumienia i poczucia winy • Nawracające myśli o śmierci lub samobójstwie, albo jakiekolwiek zachowania samobójcze • Pogorszenie funkcji poznawczych • Pobudzenie lub zahamowanie aktywności ruchowej • Zaburzenia snu wszelkiego typu • Zmiany łaknienia wraz ze zmianą wagi

9. Dystymia • Nastrój depresyjny występuje przez większą część dnia, może być drażliwość • Czas trwania co najmniej rok • Dwa lub więcej z następujących symptomów: • Spadek lub wzrost apetytu • Bezsenność lub nadmierna potrzeba snu • Zmęczenie lub utrata energii • Niska samoocena • Pogorszenie koncentracji, pamięci, trudności w podejmowaniu decyzji • Poczucie beznadziejności

10. Czynniki przyczynowe • Czynnik genetyczny • Depresjogenne style atrybucji (model poznawczy) • Rzadkie otrzymywanie wzmocnień pozytywnych lub brak reakcji na nie (model behawioralny) • Rola interakcji między rodzicem a dzieckiem (model interpersonalny) • model podatność - stres

11. Objawy depresyjne • Liczne, zmienne, niespecyficzne skargi somatyczne • Częsta nieobecność w szkole, gorsze wyniki w nauce • Wybuchy krzyku, skarg, rozdrażnienie • Unikanie wysiłku, znudzenie • Utrata zainteresowania zabawą z przyjaciółmi • Społeczna izolacja • Zainteresowanie tematem śmierci • Nadmierna wrażliwość na krytykę i odrzucenie • Zachowanie ryzykowne • Sięganie po alkohol, używki

12. Rozpowszechnienie depresji • Depresja jest uważana za najbardziej rozpowszechnione zaburzenie psychologiczne w okresie dorastania (Mash i Wolfe, 2002) • Rozpowszechnienie podawane jest w dużej rozpiętości 0,14-52% • W Polsce w latach 80-tych badanie 14 – latków (Kraków, Bomba) 31,65%, 17 – latków – 27,37%, w latach 90- tych (Witkowska- Ulatowska, Warszawa) 13 i 14 latków – 19,3%. • Przed okresem dorastania (6-11 lat) nie ma różnic w częstotliwości występowania zależnej od płci. • Po osiągnięciu okresu dojrzewania stosunek dziewcząt do chłopców z depresją 2:1, 3:1. • Dziewczęta staja w obliczu większych biologicznych, psychologicznych i społecznych zmian związanych z rolą płciową. • Depresja : najczęstsze zachorowanie około 15-19 r.ż, trwa około 8 m-cy. • Dystymia: najczęstsze zachorowanie 11-12 r.ż, może trwać nawet kilka lat.

13. Zachowania samobójcze • Depresja stanowi najczęstszą i najważniejszą przyczyną prób samobójczych i samobójstw w okresie dorastania. • „Wszystkie myśli i działania samobójcze u dzieci należy traktować poważnie i dokładnie oraz wielokrotnie je oceniać”. • Adolescenci są bardziej niż dorośli podatni na realizację myśli samobójczych, ponieważ nie rozumieją w pełni skutków swych działań. • Najwięcej prób samobójczych wśród osób z depresją występuje we wczesnej i środkowej fazie dorastania- do 17 r.ż. • Wiek 13 i 14 lat jest szczytowym okresem dla pierwszej próby samobójczej, zwykle przez przyjęcie dużych dawek leków.

14. Kryzysy samobójcze • Zerwanie związku uczuciowego • Konflikty z rodziną • Problemy szkolne • Doświadczenie samobójstwa w otoczeniu w ostatnim czasie • Niechciana ciąża • Zaburzeni stresowe pourazowe • Używanie substancji psychoaktywnych

15. Czynniki ryzyka prób samobójczych • Impulsywność • Wcześniejsze próby samobójcze • Wydarzenia wyzwalające • Występowanie depresji, poczucia winy, beznadziejności i złości • Obecność istnienia deficytów poznawczych (np. niedostosowane strategie rozwiązywania problemów) • Nieprzystosowane sposoby radzenia sobie (np. społeczna izolacja, nadużywanie narkotyków) • Konflikty rodzinne, przemoc, wykorzystywanie • Osobiste straty (śmierć, rozwód, zmiana miejsca zamieszkania) • Odrzucenie przez rówieśników • Choroba fizyczna, psychiczna, inne czynniki osobiste • Umowa z osobą, która popełniła samobójstwo lub zamierza to zrobić (pakt samobójczy).

16. Bibliografia • Zaburzenia okresu dzieciństwa i adolescencji- Philip C. Kendall • Depresja wieku dorastania – Elżbieta Greszta • Psychiatria dzieci i młodzieży – Irena Namysłowska • Psychiatria wieku rozwojowego – Aniela i Maria Popielarska

17. Żyjmy długo i szczęśliwie