İş Güvenliği ve İKY

1. İş Güvenliği ve İKY

2. İÇİNDEKİLER • GİRİŞ • TARİHÇE • TANIMLAR • İŞ ĞÜVENLİĞİ • EĞİTİM • YÜKÜMLÜLÜKLER • YAPTIRIMLAR • MALİYETLER • İSTATİSTİKLER • SONUÇ • KAYNAKÇA

3. GİRİŞ Dünya ekonomisindeki değişiklikler her yerde artan ekonomik güvensizlik ve eşitsizlik sorunlarına neden olmaktadır. Dünyanın pek çok yerinde çalışma koşullarının bozulduğu yadsınamaz bir gerçektir. Bununla beraber ILO güvenliğin 7 temel boyutuna odaklanmıştır. Bu boyutlar; iş piyasası güvencesi, istihdam güvencesi, iş güvencesi, beceri geliştirme güvencesi, çalışma güvenliği, temsil güvencesi ve gelir güvencesidir.

4. TARİHÇE Ülkemizde İş sağlığı ve güvenliğine olan ihtiyaç çoğu ülke örneğinde olduğu gibi kömür madenciliği ile doğmuştur. Bu alanda yayınlanan ilk yasal düzenlemeler; • 1865 yılında yayınlanan Dilaver Paşa Nizamnamesi • 1869 da yürürlüğe giren MaaddinNizamnamesi • 1921 yılında TBMM, maden işçilerinin hukukuna ilişkin Kanunu çıkarmıştır • 1930 yılında çıkarılan Umumi Hıfzıssıhha Kanunu • 20/6/2012 tarihinde çıkarılan 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu

5. İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ VE İŞ GÜVENLİĞİ İnsan Kaynakları Yönetiminin önemli çalışma alanlarından biri çalışanların sağlık ve güvenliklerinin korunması ile iş kazaları ve meslek hastalıklarından korunma çabalarını içerir. İnsan kaynakları yönetimi sayesinde, işçi sağlığı ve iş güvenliğine ilişkin önlemler yeniden gözen geçirilir ve bu konularda eğitim olanakları yaratılır. İşçi sağlığı ve iş güvenliği ile sadece iş kazalarının hemen hemen hiç olmadığı, meslek hastalıklarının tamamen önlendiği işyerleri oluşturmak değil, aynı zamanda çalışanların fiziksel, bedensel ve ruhsal olarak ‘tam bir iyilik’ içinde olduğu, iş barışı sağlanmış, verimli ve huzurlu bir çalışma ortamı oluşturmak hedeflenir.

6. TANIMLAR İşçi sağlığı; çalışan bir kişinin, iş koşullarıyla kullanılan araç ve gereçlerden doğabilecek tehlikelerden arınmış veya bu tehlikelerin asgari düzeye indirilebildiği bir iş çevresinde, huzurlu bir biçimde çalışılabilmesini amaçlayan çalışmaları kapsar.

7. İş güvenliği; işin yapılması sırasında işçilerin karşılaştıkları tehlikelerin ortadan kaldırılması veya azaltılması konusunda işverene getirilen yükümlülüklere ilişkin teknik yükümlülüklerin bütününü ifade eder

8. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU Bu Kanunun amacı; işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi için işveren ve çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerini düzenlemektir.

9. Kamu ve özel sektörde çalışan herkes kanundan yararlanabilmektedir. • Kişinin bulunduğu işyerindeki çalışan sayısı ve işyeri türü kanundan yararlanmasına engel olmayacaktır. • Kanun aynı zamanda çırak ve stajyerler için de geçerlidir. • Her çalışan, iş Sağlığı ve güvenliği ile ilgili uygulamalardan faydalanacak ve bütün işyerlerinde sağlıklı ve güvenli çalışma ortamları oluşturulacaktır.

10. İş sağlığı ve güvenliği konularında işverene en büyük desteği İSG profesyonelleri sağlayacaktır. İş sağlığı ve güvenliği profesyonelleri, özel eğitim görmüş, mesleki yeterlilikleri güvence altına alınmış, iş sağlığı ve güvenliği alanında yetkinleşmiş kişilerdir. Özel sektörde olduğu gibi kamu kurum ve kuruluşlarında da iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli görevlendirme zorunluluğu getirilmiştir.

11. İş güvenliği uzmanları ve işyeri hekimlerinin temel görevi, işyerindeki tehlikeleri ve bu tehlikelerden doğabilecek riskleri ortaya çıkartarak, alınması gereken tedbirleri belirlemektir. İş sağlığı ve güvenliği hizmeti sunan kuruluşlar ve İSG profesyonelleri, işverenlere karşı sorumludur. Bu sorumluluktan dolayı İSG profesyonelleri, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili hususları işverene iletmek ve işverence uyulmayan hayati tehlike arz eden riskleri Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bildirmek ile yükümlüdür.

12. İŞ GÜVENLİĞİ EĞİTİMİ İş güvenliği uzmanlığı A, B ve C olmak üzere 3 sınıfa ayrılmıştır. • (A) sınıfı belgeye sahip olanlar bütün tehlike sınıflarında yer alan işyerlerinde, • (B) sınıfı belgeye sahip olanlar tehlikeli ve az tehlikeli sınıflarda yer alan işyerlerinde, • (C) sınıfı belgeye sahip olanlar az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde görev yaparlar.

13. Eğitim programları teorik ve uygulamalı olmak üzere iki bölümden oluşur. Eğitimin süresi, her iş güvenliği uzmanlığı sınıfı için 180 saat teorik ve 40 saat uygulama olmak üzere toplam 220 saatten az olamaz. Teorik eğitimin en fazla üçte ikisi uzaktan eğitim yöntemi kullanılarak da verilebilir. Uygulamalı eğitimler ise iş güvenliği uzmanı bulunan bir işyerinde yapılır. İş güvenliği uzmanlığı eğitim programlarının sonunda Genel Müdürlükçe sınav yaptırılır. • İş güvenliği uzmanlığı sınavında başarılı olamayanlar sınava girdikleri tarihten itibaren bir yıl içinde bir kez daha sınava girme hakkına sahiptirler. Ancak, bu hakkını kullanmayan veya iki sınavda da başarılı olamayan adaylar yeniden eğitim programına katılmak zorundadırlar.

14. İş güvenliği uzmanları, iş güvenliği uzmanlığı belgelerini aldıkları tarihten itibaren yedi yıllık aralıklarla eğitim kurumları tarafından düzenlenecek bilgi yenileme eğitimine katılmak zorundadırlar. Bu eğitimin süresi 24 saatten az olamaz. • Bilgi yenileme eğitimine katılmayan iş güvenliği uzmanlarının, iş güvenliği uzmanlığı belgeleri geçersiz sayılır ve bilgi yenileme eğitimine katılıncaya kadar bu Yönetmelik kapsamındaki görev ve yetkilerini kullanamazlar.

15. İşverenin Genel Yükümlülüğü • Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapar. • İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar. • Risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır.

16. İki Resim Arasındaki Fark(lar)?

17. Çalışanların Yükümlülükleri • Çalışanlar, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili aldıkları eğitim ve işverenin bu konudaki talimatları doğrultusunda, kendilerinin ve hareketlerinden veya yaptıkları işten etkilenen diğer çalışanların sağlık ve güvenliklerini tehlikeye düşürmemekle yükümlüdür. • Çalışanların, işveren tarafından verilen eğitim ve talimatlar doğrultusunda yükümlülükleri şunlardır: • İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tehlikeli madde, taşıma ekipmanı ve diğer üretim araçlarını kurallara uygun şekilde kullanmak, bunların güvenlik donanımlarını doğru olarak kullanmak, keyfi olarak çıkarmamak ve değiştirmemek.

18. Kendilerine sağlanan kişisel koruyucu donanımı doğru kullanmak ve korumak. • İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve binalarda sağlık ve güvenlik yönünden ciddi ve yakın bir tehlike ile karşılaştıklarında ve koruma tedbirlerinde bir eksiklik gördüklerinde, işverene veya çalışan temsilcisine derhal haber vermek. • Teftişe yetkili makam tarafından işyerinde tespit edilen noksanlık ve mevzuata aykırılıkların giderilmesi konusunda, işveren ve çalışan temsilcisi ile iş birliği yapmak. • Kendi görev alanında, iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için işveren ve çalışan temsilcisi ile iş birliği yapmak

19. YAPTIRIMLAR İşçilerin hukuki mücadele yolu; • Manevi Tazminat • Maddi Tazminat • İşgöremezlikTazminatı • Destekten yoksun kalma tazminatı

20. İdari yaptırımlar • Mesleki risklerin önlenmemesi: 2000 TL • Eğitim ve bilgi verilmesi dahil her türlü tedbirin alınmaması: 2000 TL • Gerekli araç ve gereçlerin sağlanmaması: 2000 TL • Işgüvenliği uzmanı bulundurmamak: 5000 TL. Bulundurmadığı her ay için ceza aynı miktar ceza tekrarlanır. • Işyerihekimi bulundurmamak: 5000 TL. Bulundurmadığı her ay için ceza aynı miktar ceza tekrarlanır. • Risk değerlendirmesi, kontrol, ölçüm ve araştırma yaptırmamak: 3000 TL. Aykırılığın devam ettiği her ay için 4500 TL ceza uygulanır.

21. İŞ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ ÖNLEMLERİNİ ALMAMANIN ÇALIŞMA YAŞAMINA MALİYETİ • İşle ilgili kaza ya da hastalıkların maliyeti herkes için yüksektir. Bir tehlike meydana geldiği zaman işçiler açısından karşılaşılan doğrudan maliyetler; • Hastalık ya da kazanın verdiği acı, • Çalışma gücünün kısmen ya da tamamen, geçici ya da sürekli kaybı, • Gelirin tamamının ya da bir kısmının sürekli ya da geçici kesilmesi, • İş kaybı olasılığı, • Başta sağlık giderleri olmak üzere gider artışıdır.

22. İşçilerin işle ilgili kaza ve hastalıklarının dolaylı maliyetleri ise; • Endişe ve stres • Kişinin bakımı için harcanan para ve zaman, • Mali kayıp ve sıkıntılar, • Yaşamın yitirilmesi ve başta aile olmak üzere yakın çevredeki etkileridir.

23. İş kazaları ve meslek hastalıklarının işverenler açısından maliyetleri de bulunmaktadır. İşverenlere doğrudan maliyetleri; • Başta tıbbi harcamalar olmak üzere, tazminatlar ve diğer giderler, • Hasar gören makine ve ekipmanın yenilenmesi, • Üretimde düşüş ya da geçici durma, • İş kalitesinde ve miktarında düşüş olasılığı, • Diğer çalışanlar üzerindeki olumsuz etkiler.

24. İşverenler açısından dolaylı etkilerin bazıları ise; • Geçici ya da sürekli olarak işi bırakan işçinin yerine yeni işçi bulmak, • Yeni işçinin eğitimi ve uyumu için geçen süre ve harcamalar, • Diğer çalışanlarda ortaya çıkan moral bozukluğu ve kaygının yansımaları ve bunları gidermek için harcanan emek ve zaman, • İşletmenin halkla ilişkilerinde yaşanan sorunlar.

25. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) verilerine göre, işçiler en çok mesailerinin 3. saatinde iş kazası geçiriyor. • SGK'nın yayımladığı 2011 yılına ait istatistiklere göre, 2011 yılında 69 bin 227 iş kazası yaşandı, 697 meslek hastalığı tespit edildi. • İş kazalarının 1700'ü, meslek hastalıklarının ise 10'u ölümle sonuçlandı. 2010 yılı sonuçlarıyla karşılaştırıldığında, 2011 yılında meydana gelen iş kazalarında yüzde 10, meslek hastalığı sayısında ise yüzde 31 artış yaşandı.

26. Türkiye İstatistikleri Kaynak: SGK (2011)

27. 2011 yılında iş kollarına göre iş kazası istatistikleri şöyle: • ''En fazla iş kazası, 9 bin 217 (yüzde 13,3) ile kömür ve linyit çıkartılması faaliyetinde yaşandığı görüldü. Bunu 7 bin 268 (yüzde 10,5) kaza ile makine ve teçhizatı hariç fabrikasyon metal ürünleri imalatı, 5 bin 272 (yüzde 7,6) kaza ile ana metal sanayi izledi. • En fazla iş kazası 9 bin 303 ile İstanbul'da yaşanırken, bu ili 7 bin 852 İzmir, 5 bin 629 Manisa, 5 bin 450 Bursa, 4 bin 738 ile Kocaeli takip etti. • 2011'de 78 ilde ölümlü iş kazası meydana gelirken, Ardahan, Kars ve Kilis'te ölümlü iş kazası yaşanmadı.

28. Meslek hastalıkları • En çok meslek hastalığı Kütahya'da (278) tespit edildi. Kütahya'yı 159 hastalık ile Zonguldak, 154 ile Ankara ve 47 ile İstanbul izledi. • İş kazalarının yüzde 80'i, birden fazla cismin sıkıştırması, ezmesi, batması ve kesmesi, düşen cisimlerin çarpıp devirmesi, kişilerin düşmesi ve makineler nedeniyle gerçekleşti. • Bu kazalar sonucunda oluşan yaranın vücuttaki yerine göre yapılan sınıflandırmaya göre, parmaklar 15 bin 133 yaralanma ile ilk sırada bulundu. Bunu 14 bin 346 ile eller takip etti. Kazaların yüzde 53'ü omuz, kol bilek gibi vücudun üst bölümlerinde yaralanmalara neden oldu.

29. 2011 yılında meydana gelen iş kazaları sonucunda, 36 bin 885 işçi vücudunun üst bölgesinden, 16 bin 984 işçi vücudunun alt bölgesinden, 5 bin 843 işçi kafasından, 2 bin 909 işçi sırtından, bin 810 işçi gövdesinden ve iç organlarından, 435 işçi boyun bölgesinden yaralanırken, bin 272 kişi de bütün vücudundan yaralandı.

30. 2011'de iş kazası sıklık hızı aynı kalırken, ağırlık hızı arttı. • ''En çok 25-29 yaş arasındaki işçiler iş kazası yaşadı'' • 2011'de iş kazaları ve meslek hastalıkları sonucu gerçekleşen geçici iş göremezlik süresi, bir önceki yılın verilerine göre yaklaşık yüzde 17 oranında artarak, 1 milyon 772 bin 900 gün olarak belirlendi. Bu günlerin yaklaşık 59 bini hastanede yatarak tedavi şeklinde geçirildi. • İş kazası ve meslek hastalığı nedeniyle ölen işçilerin çoğunluğunu, 25-49 yaş arasındakiler oluşturdu.

31. SONUÇ Sonuç olarak; işçi sağlığı ve iş güvenliği; çok bilimli bir yaklaşımdır, koruyucu amaçlıdır, bütün çalışanları kapsamalıdır. Zira iş güvenliğinin herhangi bir boyutunun eksik kalması çalışma koşullarını doğrudan etkiler. İşçi ise bir iş ve gelire sahip olmamak korkusu ile her türlü iş koşuluna razı olarak bireysel veya toplu tepkilerini dile getirmeden çalışmak zorunda kalır. Çünkü çalışma koşullarının öncelik sıralamasında; iş, ücret ve diğer yaşamsal konulardan sonra gelmesi günümüz iş piyasası koşullarında son derece olağandır. Öte yandan teknolojide meydana gelen hızlı değişimler temelde işin doğasını değiştirmekte ve işgücü sistemlerinde değişimler olmaktadır. Sistem hem güvenliği, sağlığı ve kaliteli iş yaşamını amaçlamakta, hem de üretim maliyeti düşürülerek verimlilik geliştirilmek istenmektedir.

32. KAYNAKÇA • http://www.isgum.gov.tr • http:// ozdenosgb.com • http:// saglik.bugun.com.tr • http://www.csgb.gov.tr • http://www.osha.eu.int • Alper, Yusuf; Türkiye’de Sosyal Güvenlik – Sosyal Sigortalar, Ekin Kitabevi, Bursa, 2003. • Keith, Margaret, James Brophy, Peter Kirby, Ellen Rosskam (Çeviren: Aytekin Necla, Kayıhan Pala); Çıplak Ayaklı Araştırma- İş Güvenliğini Düzenlemek için İşçi El Kitabı, TTB, Ankara, 2003.

33. Teşekkürler