System wyborczy, a wyniki wyborów w Polsce

1. System wyborczy, a wyniki wyborów w Polsce Maciej Jacyno-Onuszkiewicz, Urszula Kukołowicz, Martyna Mileszyk, Rafał Miśta, Elżbieta Spalitabaka

2. Plan prezentacji • System wyborczy - ujęcie teoretyczne • Pułapki proporcjonalności wyborów • Metoda proporcjonalna a wybory samorządowe 2006 • blokowanie • progi wyborcze • wielkość okręgów • Wady i zalety systemu proporcjonalnego

3. System wyborczy - ujęcie teoretyczne

4. System wyborczy • System wyborczy – zespół reguł odnoszących się do sposobu wyrażania przez wyborców swych preferencji oraz do sposobu transformacji głosów na mandaty przydzielane rywalizującym ugrupowaniom. • Wyróżnia się dwa podstawowe systemy wyborcze: • większościowy • proporcjonalny

5. System większościowy • System większościowy – mandaty otrzymuje tylko ta partia, ten kandydat, który uzyskał określoną prawem większość głosów w danym okręgu • Okręgi wyborcze są najczęściej jednomandatowe • System większościowy występuje w dwóch postaciach: • system wyborczy większości bezwzględnej • system wyborczy większości względnej (zwykłej)

6. System proporcjonalny • Stosowany w okręgach wielomandatowych • Podział mandatów między partie jest dokonywany odpowiednio (proporcjonalnie) do liczby głosów zebranych przez każdą z nich • Podział mandatów ustalany jest według różnorodnych metod matematycznych (np. d’Hondta, Sainte-Lague)

7. Metody liczenia głosów • Metoda d'Hondta - polega na znalezieniu największych, kolejno po sobie następujących ilorazów liczby uzyskanych głosów. Podziału dokonuje się dzieląc liczbę głosów przypadających każdemu komitetowi przez kolejne liczby naturalne, a następnie z tak obliczonych ilorazów dla wszystkich komitetów, wybieranych jest tyle, ile jest mandatów do obsadzenia.

8. Metoda Sainte-Lague - polega na znalezieniu największych, kolejno po sobie następujących ilorazów z liczby uzyskanych głosów. Podziału dokonuje się, dzieląc liczbę głosów przypadających każdemu komitetowi wyborczemu przez kolejne liczby nieparzyste: 1, 3, 5, 7, itd., a następnie z tak obliczonych ilorazów dla wszystkich komitetów wybieranych jest tyle największych, ile jest mandatów do obsadzenia.

9. Pułapki proporcjonalności wyborów

10. Metoda d’Hondta

11. Metoda Sainte-Lague

12. Próg wyborczy:

13. Podział wg wartości mandatu

14. Metoda proporcjonalna, a wybory samorządowe 2006

15. Blokowanie list

16. System wyborczy w wyborach do sejmików wojewódzkich w 2006 roku • proporcjonalność • blokowanie list Podobna instytucja w ordynacji do Sejmu zastosowanej w 1991 roku.

17. Blokowanie – na czym polega? Przydział dla partii/komitetów: • progi: 5% dla partii, 15% dla bloków • rozdział mandatów metodą d’Hondta • w obrębie bloków rozdział metodą Sainte-Lague dla partii z ponad 5% głosów • porządek preferencji: głos najpierw na blok/koalicje, potem na partie, na końcu na kandydata

18. Kto na tym zyskał?

19. Rozdział głosów

20. Rozdział głosów

21. Problemy • Wyrażanie preferencji • Stabilne większości i destabilizujące mniejszości w sejmikach • Nieformalne znaczenie bloków • Reguły wyborcze • Monotoniczność preferencji

22. Progi wyborcze

23. Progi wyborcze • minimalny procent poparcia wyborców uprawniający komitet wyborczy do uczestniczenia w rozdziale mandatów • stosowane w celu uniknięcia dużego rozdrobnienia sceny politycznej w kraju, gdzie ordynacja wyborcza wprowadza proporcjonalny system wyborczy • jeden z głównych parametrów systemu wyborczego • wpływają nie tylko na wyniki wyborów, ale także dotyczą strategii poszczególnych partii i komitetów wyborczych oraz wyborców i ich preferencji

24. Znaczenie progów wyborczych w wyborach – wybory do sejmików województw 2006 • dwa progi wyborcze: 5% w skali województwa dla samodzielnych liczb wyborczych oraz 15% dla bloków wyborczych • porównawcze warianty ordynacji związane z progiem 5%: • wariant I: wyniki partii podprogowych nie są w ogóle uwzględniane • wariant II: nie ma progów wyborczych

26. Wnioski • duże znaczenie progów wyborczych • przy zastosowaniu klauzul zaporowych wybory stają się bardziej partyjne; mniejsze szanse lokalnych list • progi wyborcze obniżają proporcjonalność rozdziału mandatów

27. Okręgi wyborcze

28. Funkcje wyborów, które mają wpływ na wielkość okręgów wyborczych • odzwierciedlenie poglądów wyborczych • wyłonienie stabilnej większości • funkcja legitymizująca Bardziej stabilna większość Pogorszenie odzwierciedlenia preferencji wyborczych

29. Przykład: wybory do sejmików wojewódzkich w 2006r. 49 okręgów 88 okręgów

30. Wnioski • Wielkość okręgów wyborczych ma istotny wpływ na wyniki wyborów • Wzrost dopasowania do preferencji wyborczych • Progi naturalne bardziej zbliżone do ustawowego 5% • Na powiększeniu okręgów wyborczych zyskują partie Metoda Sainte – Lague Metoda d’Hondta Metoda Hare’a - Niemayera DUŻE ŚREDNIE MAŁE • Silny wpływ możliwości tworzenia bloków!

32. Wady i zalety systemu proporcjonalnego

33. ZALETY: • lepsze odzwierciedlenie preferencji wyborców • większą przystępność dla mniejszych ugrupowań i mniejszości etnicznych • równość głosu wyborczego • wg niektórych badań, skutkuje wyższą efektywnością i stabilnością polityki rządów, oraz wyższą frekwencją wyborczą • system głosu przechodniego niezależność kandydatów od kierownictwa partii

34. WADY: • rozczłonkowanie parlamentu • słaba więź między regionem a przedstawicielem regionu • ułatwianie zaistnienia partiom skrajnym • niemożność odsunięcia partii od władzy • zasady podziału mandatów są często niezrozumiałe dla wyborców • w systemach z listami wyborczymi daje dużą władzę centralnemu kierownictwu partii