1 / 45

BIZI ZANTZUAK

BIZI ZANTZUAK. BIZI ZANTZUAK. Definizioa : Pazientearen egoera hemodinamikoa adierazten duten parametroak dira . Bizi zantzuak hauek dira : Pultsua Arnasketa Tentsio arteriala Tenperatura.

brigid
Download Presentation

BIZI ZANTZUAK

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. BIZI ZANTZUAK

  2. BIZI ZANTZUAK • Definizioa: Pazientearenegoerahemodinamikoaadieraztendutenparametroakdira. • Bizizantzuakhauekdira: • Pultsua • Arnasketa • Tentsioarteriala • Tenperatura

  3. Pertsonarenegoerafisiologikoarenberriematendigute (gorputzarenfuntzionamenduareninformazioa) • Pertsonabakoitzeandesberdinak (egoera, herentzia…) • Balioespena (aurrekoak eta normalak) • Balioespenaondoegiteko, bizikonstanteguztiakzehaztasunez eta aldibereanaztertu.

  4. PULTSUA • Bulkada elektrikoek bihotzaren taupadak edo uzkurtzeak sortzen dituzte. • Bihotzetik irtetzen den odolaren ponpaketa erritmikoa da. • Pultsua, bihotz taupada bakoitzaren ondorioz, odolak ezkerreko bentrikulutik irtetzerakoan eta arterietatik pasatzerakoan eragindako arterietako pareten puztea edo zabaltzearen ondorioa da.

  5. PULTSUA • Kaltetuarenlehenmailakoazterketanpultsurikbaduen ala ezaztertuko da. • Pultsuaegoteakbihotzarenjarduerabaietazten du • Kaltetuarenbigarrenmailakoazterketanpultsuarenmaiztasuna, indarraerritmoa eta simetriaaztertukodira arteria erradialeanedokarotidan

  6. PULTSU MOTAK • Pultsuzentralaedoapikala (auskultazioz, bihotzean) • Ezkerrekoaldean 2. eta 5. Saihetsenarteanminutubatez. • NOIZ? • 3 urtetikbeherakohaurretan. • Bihotzeritasunadutenpertsonetan. • Bihotzerakomedikamenduakhartzean. • Periferikoa (tenporala, karotideoa, brakiala, erradiala, kubitala, femorala, popliteoa, pedioa eta atzekotibiala)

  7. PULTSOAN ERAGINA DUTEN FAKTOREAK Adina (jaiotzeanaltuagoa) Estresa, emozioak eta mina. Hariketafisikoa. Sukarra (odolhodienzabalketa, metabolismo beharrakigo) Odoljarioak. Gorputz jarrera (adb: eseritaegotetikaltzatzerakoan) Sendagaiak (bizkortuedomoteldu)

  8. PULTSUAREN EZAUGARRIAK • MAIZTASUNA • Minutukotaupadakopurua da • Aldatuegiten da faktoreezberdineneraginez: adina, jarduerafisikoa, sexua, emozioak, urduritasuna… • Pertsonahelduenkasuan: 60-80 taupada/m • Emakumeak 55-95 taupada/min • Gizonezkoak 50-90 taupada/min • Haurrenkasuan: 80-125 taupada/m • Asaldurak: • Takikardia: 120 taupada/m bainogehiago • Bradikardia: 60 taupada/m bainogutxiago

  9. PULTSUAREN EZAUGARRIAK • INDARRA • Gure hatz mamietan neurtuko dugu indarra, pultsuaren uhina sentituz • Pultsuak ez du izaten beti indar bera: • Uhin indartsua pultsua osoa edo betea deitzen da • Uhin ahula pultsua harikara deitzen da

  10. PULTSUAREN EZAUGARRIAK • ERRITMOA • Pultsuaren erregulartasunari dagokio • Erritmoaren arabera, pultsua izan daiteke: • Erregularra edo erritmikoa: taupaden artean pasatzen den denbora beti berdina denean • Irregularra edo arritmikoa: taupaden artean pasatzen den denbora desberdina denean. Bihotzaren arritmia adierazten du.

  11. PULTSUA NEURTZEA • PULTSU ERRADIALA • Erdiko hatza eta erakuslea arteria erradialean ( eskumuturrean) ipintzen dira • Hasieran presio gehiegi ez da egiten • 15 segundotan egindako taupadak kontatu eta 4-gaz biderkatu • PULTSU KAROTIDEOA • Erdiko hatza eta erakuslea krikoides kartilago parean jarri behar dira.

  12. PULTSUA NEURTZEA • BESTE LEKU BATZUK PULTSUA NEURTZEKO: • Arteria tenporala: hezur tenporalaren gainetik hartzen da • Arteria popliteoa: belaunaren atzekaldean • Oin arteria: Oinaren oinbularrean • Arteria femorala: izterrondoaren erdiko lerroan • Beso-arteria: bizeps-aren behean

  13. PULTSUA NEURTZEA • PULTSU ERRADIALA • PULTSU KAROTIDEOA

  14. PULTSUA NEURTZEA • PULTSU PEDIOA • PULTSU FEMORALA • PULTSU POPLIPTEOA

  15. PULTSUAREN BALORAZIOA PULTSU AZKARRA, ERREGULARRA ETA HARIKARA: -Shock egoeran dagoena -Odol galera handia duena PULTSU AZKARRA, ERREGULARRA ETA BETEA : -Esfortzu handia egin duenak -Beldur dagoena -Odoljarioen lehen momentuetan -Hipertentsioa duenak

  16. PULTSUAREN BALORAZIOA PULTSURIK EZIK bihotza gelditu

  17. ARNASKETA • Arnasahartzekoekintza da. Biriketan airea hartu eta botatzeandatza. • Bi mugimendu: inspirazioaedoarnasahartzea (diafragma jaitsi eta muskuluakigo)eta espirazioaedoarnasabotatzea (diafragma igo eta muskuluakjaitsi). • Arnasketarenezaugarriakhauekdira: • MAIZTASUNA • ERRITMOA • SAKONTASUNA EDO ZABALTASUNA • HOTSAK

  18. ARNASKETAN ERAGITEN DUTEN FAKTOREAK Odoleko O2 eta CO2 aldaketak Hariketafisikoa Altuerahandia Sendagaiak Osasunasaldurak.

  19. ARNASKETAREN EZAUGARRIAK • MAIZTASUNA • Zenbatarnasaldiegitendirenminutukokontatzendira. • Pertsonahelduetan 12-20 arnasaldi • Haurrengan 35-50 arnasaldi • Maiztasunazehazteko,begiratuegiten da kaltetuarentoraxa eta minutukoarnasaldiakzenbatu. Kaltetuak arnas ahulabadutoraxeanipintzen da eskuaarnasaldiakzenbatzeko. • Maiztasunarenasaldurak: • Eupnea: normala • Takipnea: Minutuko 24 arnasaldibainogehiago • Bradipnea: Minutuko 10 arnasaldibainogutxiago • Apnea: Aldi batean arnasaldirikezegitea

  20. ARNASKETAREN EZAUGARRIAK • ERRITMOA • Bi arnasaldien arteko denbora tartea da. • Erritmoaren arabera arnasketa izan daiteke: • Erregularra: arnasaldien arteko denborak berdinak direnean. • Irregularra: arnasaldien arteko denborak desberdinak direnean

  21. ARNASKETAREN EZAUGARRIAK • SAKONTASUNA EDO ZABALTASUNA • Arnasaldi bakoitzean hartzen den aire kantitatearekin dago lotuta • Arnasaldiari dagokionez esaten da: • Arnasaldia sakona dela, birikak hartutako airea garrantzitsua denean • Arnasaldia azalekoa dela, arnasa hartzerakoan hartutako aire kantitatea txikia denean

  22. ARNASKETAREN EZAUGARRIAK • HOTSAK • Aireakarnasbideetatikpasatzerakoanegitenduenhotsaridagokio. • Hotsakhonelakoak izan daitezke: • Zurrungakarnasbideatrabatutadagoelako,burmuinekoodolhodietakohausturetan (aneurismak, emboliak…) • Txistukariaaireakestututakobronkioetatikpasatzerakoanegitenduena • Estertoreak airea likidotikpasatzerakoan • Asaldurak : • Disnea: Gaixoakzailtasunakdituarnasahartzeko • Ortopnea: arnastuahalizatekozutunikedojesarritaegonbehar da.

  23. ARNASKETAREN BALORAZIOA • ARNASKETA AZKARRA, ETA AZALEKOA • -Shock egoeran dagoena • -Bihotz eritasuna • ARNASKETA SAKONA, ERDI MOZTUA ETA ESFORTSUAREKIN EGINDAKOA -Bihotz gutxiegitasuna -Asma -Arnasbidea trabatuta

  24. ARNASKETAREN BALORAZIOA • ORTOPNEA -Etzanda azaltzen da bakarrik arnasa hartzeko zailtasuna • ZURRUNGAK EGITEA ARNASTEAN • -Burezur hausturetan • -Burmuineko odol hodietako istripuak(aneurisma, enbolia…) • -Alkohol eta bestelako drogen intoxikazioetan ESTERTOREAK -Gorputz arrotzak eztarrian -Biriketako edema ,etabar

  25. TENTSIO ARTERIALA • ZER DA? Odolak arterietako pareten kontra egiten duen presio gisa defini daiteke • Bi zifraren bidez adierazten da: • Diastolikoa(balore baxua): Bihotza erlaxatzean lortutakoa presioa arterien paretetan. • Sistolikoa(balore altua): Bentrikuluen uzkurtzea ematen denean lortutako presioa arterien paretetan. • Esfigmomanometro edo tentsiometro baten bidez neurtzen da

  26. T.A.-AN ERAGINA DUTEN FAKTOREAK: Odolbolumena ( odolbolumenaigotzenbadatentsioarteriala ere bai) Arterienelastikotasuna Odolarenbiskositatea (zenbat eta zelulagehiago izan biskositatealtuagoa, beraztentsioarterialaaltuagoa) Arteriarendiametroa (zenbat eta txikiagotentsioarterialaaltuagoa)

  27. T.A.-AN ERAGINA DUTEN FAKTOREAK: Jarrea (T.A. normaleaneseritahartzen da, ospitaleanetzunda. Egokiena da pertsonahori jarrera horretanegotea 5 min eta beti jarrera berdinetanneurtzea T.A. Neurtzerakoan, hankakgurutzatugabeegonbehar da, bestela arteria femoralaoztopatuegiten da eta enborreanodolgehiagometatzen da) Hariketafisikoa (egitean T.A. altuagoaizango da.) Estresa (igo) Gaixotasuna(igo)

  28. TENTSIO ARTERIALA • ESFIGMOMANOMETROAREN BIDEZKO NEURKETA

  29. TENTSIO ARTERIALA • TENTSIOMETROAREN BIDEZKO NEURKETA

  30. T.A.-aneraginadutenaldagaiak (neurtzerakoan) INGURUA AZTERTZAILEA AZTERTUA INSTRUMENTUA (kalibrazioa) TEKNIKA (ondoburutuedoez)

  31. T.A.-aneraginadutenaldagaiak (neurtzerakoan) • INGURUA: • Tokilasaia • Zaratarikgabe. • Giro tenperaturaegokiena 23ºC • AZTERTZAILEA: • Entzumen galera. • Ikusmen galera (norberakbereakatsakonartubeharditu)

  32. T.A.-aneraginadutenaldagaiak (neurtzerakoan) • AZTERTUA : • T.A. igotzendauzenfaktoreak. • Ariketafisikogogorra • Alkoholaedanedotatabakoa erre izanaorduerdilehenago. • Estresa • Txisagurea • Medikamendtuak.

  33. TENTSIO ARTERIALA • BALORE NORMALAK PERTSONA HELDUAN: • Sistolikoak: 120-140 mmHg • Diastolikoak: 70-90 mmHg • ASALDURAK: • Hipotentsioa: Zifra txikiei dagokio. Presio sistolikoa 90 baino txikiagoa denean edo diastolikoa 50 baino txikiagoa • Hipertentsioa: Zifra altuei dagokio. Presio sistolikoa 140 mmHg baino handiagoa denean edo edo presio diastolikoa 90 mmHg baino handiagoa

  34. TENTSIOA ARTERIALA • HIPERTENTSIOAREN ONDORIOAK Buruko, bihotzeko eta giltzurruneko gaixotasunak

  35. TENPERATURA • ZER DA? Organismoak sortzen eta galtzen duen beroaren arteko orekaren ondorioz, gizakiaren gorputz barnean dagoen tenperatura da • NOLA NEURTZEN DA? Termometroaren bidez • Gaur egunean merkuriozko termometroa ez da erabiltzen (debekatuta dago) elektroniko digitala baizik

  36. TENPERATURA MOTAK BARRUKO TENPERATURA ( ehunak: egonkorra 37º) (ondesteannormalen) AZALEKO TENPERATURA (larruazala, larruazalpea eta gantza: aldakorra) baxuagoa.

  37. TENPERATURA • TERMOMETRO DIGITALA • MERKURIOZKO TERMOMETROA

  38. TENPERATURA • Termometro digital tinpanikoa

  39. TENPERATURA • Gorputzekotenperaturanormala 36-37º • Dena den tenperaturafaktorebatzuenmenpedago: • Adina: Pertsonahelduek eta haurrekezdutetenperaturaondoerregulatzen. Kanpokoaldaketakdaudeneanbabestueginbehardira • Egunekoordua: Goizekolehenorduetanjaitsiegiten da zertxobait • Sexua: emakumeenkasuan 0,5 graduigotzen da obulatzerakoan • Emozioak, estresa: NSS adrenalina, noradrenalina)

  40. Ariketafisikoa: muskuluenjardueraktenperaturaigoegiten du • Elikagaiak, likidoak eta tabakoa: batez ere ahoanneurtzen den tenperatura. • Giroa: kanpoanberiedohotzaskodagoenean. • Osasunegoeraedotratamendua: farmakobatzukeragitendute.

  41. TENPERATURA NEURTZEN • TENPERATURAREN NEURKETARAKO LEKUAK TERMOMETROAREKIN: • Besapea: Gradu erdi gutxiago neurtuko dugu gorputzeko barrunbe batean hartutakoarekin konparatuz • Uzkia: leku zehatzena da baina haur txikiekin ez da komenigarria hemen hartzea. • Tinpanoa: Haurretan erabiltzen da erosoa delako baina ez da oso fidagarria. • Ahoa: mingainaren azpian jartzen da termometroa. Haur txikietan ez da erabiltzen ezin dutelako ahoa itxita mantentzen. • TERMOMETRORIK EZ BADAUKAGU: • Gaixoaren azalaren tenperatura gure eskugainaz saiatuko gara antzematen

  42. TENPERATURA NEURTZEN

  43. TENPERATURAREN BALORAZIOA AZAL FRESKOA, BUSTIA ETA ITSASKORRA - Shock egoera (anafilaktikoa, hipobolemikoa, cardiogenikoa, etabar) AZAL BEROA ETA LEHORRA (38º TIK GORA -Infekzioarenondoriozkosukarra -Berokolpea AZAL HOTZA ETA LEHORRA -Hotzaren menpean egon diren pertsonak (hipotermia)

  44. TENPERATURA ALDAKETAK • SUKARRA, PIREXIA EDO HIPERTERMIA Tenperatura 38º bainoaltuagoadenean • FEBRIKULA Tenperatura 37,1-37,9º bitartekoadenean • HIPOTERMIA Tenperatura 35º bainobaxuagoadenean

  45. HIPERTERMIAREN AURREAN: Hotzikara Diaforesia (aire zirkulazioagehiagotu) Likidoak (deshidratazioaekidin, likidoaeman) Bizi-kteakkontrolatu.

More Related