Beïnvloeding Reisgedrag Dr. Bert Pol Lector Overheidscommunicatie HU Vennoot Tabula Rosa Den Haag

1. Beïnvloeding Reisgedrag • Dr. Bert Pol • Lector Overheidscommunicatie HU • Vennoot Tabula Rosa Den Haag

2. Waarom gaat het zo vaak fout? • Hoofdoorzaken • Verkeerde inschatting te beïnvloeden gedrag • Naïeve denkbeelden over werking

3. Verkeerde inschatting gedrag • Woon-werkverkeer gecompliceerd gedrag • Maar dat betekent niet dat het niet beïnvloedbaar is • Als je maar de goede dingen doet

4. Cruciale vraag: welke soort gedrag? • Gepland gedrag? • Automatisch gedrag?

5. Communicatie bij gepland gedrag|1 • Veel empirische gegevens uit sociaal-wetenschappelijk onderzoek beschikbaar • Doelgroep gemotiveerd om kennis te nemen van informatie

6. Communicatie bij gepland gedrag|2 • Keiharde argumenten geven: inhoudelijke info • Don’t beat around the bush • Creatieve grapjes in plaats van inhoudelijke boodschap is contraproductief • Verliesframing vaak effectief • Implementatie-intenties

7. Automatisch gedrag • Maar ………… minimaal 95% van ons gedrag is automatisch! • Zonder meer ook reisgedrag als zodanig • Beïnvloeding attitudes en kennis heeft daar geen enkele zin: die spelen daar geen rol! • Heel andere beïnvloedingstechnieken nodig dan bij gepland gedrag

8. Maar om welke soort gedrag gaat het hier nu eigenlijk? • Om welke soort gedrag gaat het bij woon-werkverkeer? • In extreem hoge mate automatisch gedrag: gewoontegedrag • Niet meer over nagedacht • Dat kan je je ook niet permitteren: het leven is te vol

9. Wat te doen om dit gedrag te beïnvloeden? • Beïnvloedingsmogelijkheden automatisch gedrag: • Automatisme doorbreken • Of juist gebruik maken van feit dat het om geautomatiseerd gedrag gaat

10. Complexiteit van het gedrag • Vaak is gebruik maken van het automatisme van het gedrag het meest kansrijk • Mensen zijn er met hun hoofd niet bij en juist daardoor bij uitstek beïnvloedbaar • Door gebruik van primes en technieken uit sfeer van sociale invloed • Maar dat is hier niet voldoende • Waarom niet

11. Keten van automatismen • Omdat het woon-werkverkeer ingebed is in een keten van automatismenHet leven is volgepropt met dingen die allemaal moeten: • de kinderen moeten naar de crèche of naar school gebracht • en weer opgehaald • er moeten boodschappen gedaan • gekookt, gesport • voor de oude moeder gezorgd • etc., etc., etc.

12. Consequentie • Al willen mensen hun vervoersgedrag aanpassen • ze kunnen het simpelweg niet voor elkaar krijgen • Door de effecten op de rest van de keten! • Er is een interventiepakket nodig

13. Interventiepakket • Hier eerst automatisme doorbreken • Tegelijkertijd oplossingen aandragen (faciliteren) • Gewenst gedrag belonen • Feedback • Subtiele beïnvloedingstechnieken ter ondersteuning

14. Interventiepakket |2 • Subtiele beïnvloedingstechnieken: • Primes op meewerken, flexibiliteit, e.a. • Sociale invloed: bijv. commitment and consistency • Maar: pas op voor foute primes!

16. Interventiepakket |3 • Massamedia: gedragsherinnering en terugvalpreventie • Pas op: niet het verkeerde gedragsmechanisme activeren • gebeurt vrij vaak

18. Hoe doorbreek je hier het automatisme? • Werkgevers hierin cruciaal • Vergt niet zoveel inspanning • Meest kansrijke aanpak: ‘cascademethode’

19. Cascademethode Laag 1 (topmanagement) Laag 2 (middenkader)  Laag 3 (medewerkers)

20. Waarom is cascademethode hier beste aanpak voor doorbreken automatisme • Methode toepassen die grondige verwerking afdwingt • Discussie voeren belangrijk voor internalisatie (nieuwe info gaat deel uitmaken van het lange-termijngeheugen) • Met direct leidinggevende (werkoverleg) • Consequenties voor eigen werk laten doordenken (dan beklijft informatie beter)

21. Besluit • Gedrag woon-werkverkeer is complex • Door keten van automatismen (onderzoek Tabula Rasa naar reisgedrag A15 ondersteunt dat) • Daarom is een interventiepakket noodzakelijk • Beïnvloeding is dan wel mogelijk • Veel, heel veel meer over te zeggen … • … maar dat kan niet in een half uur