1 / 36

ZAGAĐIVANJE ZEMLJIŠTA

ZAGAĐIVANJE ZEMLJIŠTA. ZEMLJIŠTE – OSNOVNI PODACI. PEDOLOGIJA – nauka o zemlji štu. Zemljište – definicija = tanak – površinski sloj zemljine kore (litosfere) koji nastaje kao proizvod geološke podloge uz učešće klimatskih faktora i živih bića.

breanna-velazquez
Download Presentation

ZAGAĐIVANJE ZEMLJIŠTA

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. ZAGAĐIVANJE ZEMLJIŠTA

  2. ZEMLJIŠTE – OSNOVNI PODACI

  3. PEDOLOGIJA – nauka o zemljištu Zemljište – definicija = tanak – površinski sloj zemljine kore (litosfere) koji nastaje kao proizvod geološke podloge uz učešće klimatskih faktora i živih bića PLODNOST – osnovna karakteristika zemljišta koja ga razlikuje od matične stene (= geološke podloge) na kojoj leži i od koje vodi poreklo Plodnost zemljišta = mera njegove sposobnosti da zadovolji potrebe biljaka za mineralnim materijama i vodom (matična stena = geološka podloga nema tu sposobnost) Zemljište ima: Strukturu, Fizičko – hemijski sastav, Biološka svojstva - sve je specifično i različito od matične stene

  4. Proces formiranja zemljišta= PEDOGENEZA - Veoma složen proces -Veoma spor – dugotrajan proces - Proces formiranja zemljišta počinje površinskim raspadanjem – usitnjavanjem masivne matične stene. To je osnovni preduslov stvaranje bilo kakve rezerve vode i mineralnih materija, bez kojih nema naseljavanja biljaka. To su, inače dvaparalelna procesa. - Na raspadanje = usitnjavanje matične stene utiče pre svega klima (temperaturne oscilacije , voda, vetar ....) U procesu pedogeneze mogu serazlikovati triosnovna procesa : 1. razgradnja – usitnjavanje matične stene 2. nakupljanje – koncentracija organskih materija, najviše biljnog porekla, koje se postepeno pretvaraju u humus 3. migracija rastvorenih elemenatau vodi I stvaranjezemljišnih slojeva - horizonata

  5. PEDOGENEZA – proces formiranja zemljišta Složen i dugotrajan proces

  6. Pedogeneza je uslovljena čitavim nizom faktora: • tipom podloge (magmatske stene, sedimentne stene, metamorfne stene) • nadmorskom visinom • ekspozicijom • nagibom terena • klimom datog područja • tipom vegetacije • - Itd. • + VREME – veoma sporproces – za formiranje 2,5 cm zemljišta potrebno je 300 – 1000 godina

  7. Hemijska svojstva zemljišta U zemljištu su prisutni gotovo svi elementi periodnog sistema, ali u različitim količinama (makroelementi i mikroelementi), kao i njihovih jedinjenja – soli . Npr. O=49%; Si=33%; Al=7,1%; Fe=3,8%; C=2%; Ca=1,4%; K=1,4%; Mg=0,6%; Na=0,6%; N=0,1%; P=0,08% ....... Veliki značaj ima pH – vrednost zemljišta. Ona zavisi od prirode usitnjene matične stene, ali i od tipa vegetacije - krečnjačka zemljišta - bazičnija (pH=8-9) - silikatna zemljišta – kiselija (pH=3-6) - serpentinitska zemljišta – ultrabazična (pH > 9) - neutralna zemljišta (pH=6-7)

  8. Sa gledišta ljudske (humane) ekologije i ekonomije, zemljište je jedan od osnovnih uslova života – prirodnih resursa Čovek na zemljištu proizvodi hranu i bez zemljišta ne može opstati Međutim, zemljište je ograničeni resurs (i u prirodnom, kao i ekonomskom pogledu) i nije u stanju da se uvećava po površini – praktično je neobnovljivo iz perspektive ljudskog veka – ‘’NEOBNOVLJIVI PRIRODNI RESURS’’ !? Međutim, potrebe savremenog čoveka za ziratnim (obradivim) zemljištem sve više rastu. Da bi došao do obradivog zemljišta čovek uklanja vegetaciju (prirodni ekosistem) i stvara veštački ili agroekosistem. Uklanja se vegetacija koja je i stvorila to zemljište.

  9. 1. Neracionalno i neadekvatno iskorišćavanje zemljišta u poljoprivredne svrhe = poljoprivreda • Negativni efekti se manifestuju na više načina: • ‘’Ispošćavanje zemljišta’’(stalno odnošenje supstance u vidu žetve) • Prekomerna upotreba veštačkih đubriva (NPK) – nitrifikacija i spiranje • Savremene agrotehničke mere(npr. teške mašine sabijaju zemljište i remete njegovu strukturu = fizičko zagađivanje)

  10. 1. Neracionalno i neadekvatno iskorišćavanje zemljišta u poljoprivredne svrhe = poljoprivreda Negativni efekti se manifestuju i na druge načine: - Upotreba pesticida – često nestručna i po pravilu prekomerna = hemijsko zagađivanje, uništava se biološki kompleks zemljišta - Komasacija – ukrupnjavanje parcela (uklanjanje međa i živica=važnih biokoridora ) Srbija – 5.700.000 ha (65% teritorije) obuhvata poljoprivredno zemljište

  11. IZVORI ZAGADJIVANJA ZEMLJISTA 1. Neracionalno i neadekvatno iskorišćavanje zemljišta u poljoprivredne svrhe = ekstenzivno stočarstvo Negativni efekti se manifestuju na više načina, naročito u brdsko planinskim predelima: Negativna zoogena selekcija = degradacija plodnih livada i pašnjaka u neproduktivne zajednice . + nabijanje zemljišta, nitrifikacija, erozija, zabarivanje terena Procena UNEP – a prekomernom ispašom ugroženo je 34% svetskog zemljišta

  12. 2. Neracionalno iskorišćavanje biljnog pokrivača, posebno šumskog= šumarstvo Uzrok – totalne seče šuma Posledica – erozija zemljišta

  13. ŠTA PODRAZUMEVA POJAM “EROZIJA ZEMLJIŠTA” ? Fizičko odnošenje površinskih slojeva zemljišta (nekada sve do matične stene), pod uticajem vode, vetra, snega, leda ... Erozija zemljišta predstavlja prirodni proces, star koliko i zemljište, ali je zanemarljiva u odnosu na dejstvo čoveka Nestanak starih civilizacija dovodi se u vezu sa prekomernim iskorišćavanjem prirodnih resursa i erozijom zemljišta (=Mesopotamija, Egipat, Vavilon, Grčka, Rim ... !?) Južne padine Kopaonika – jaka erozija = II stepen

  14. EROZIJA ZEMLJIŠTA U osnovi erozionih procesa nalazi se uništavanje prirodnih oblika vegetacije (naročito šumske), pre svega na strmim brdskim i planinskim terenima, ali i u ravničarskim područjima • Postoji više oblika (tipova) erozije u zavisnosti od uzroka koji je pokreće: • Vodna erozija (erozija vodom) • Fluvijalna (erozija tekućom vodom) • Pluvijalna (erozija kišnim kapima) Eolska erozija (erozija vetrom) Nivalna erozija (erozija snegom – snežne lavine) Glacijalna erozija (erozija lednicima koji se “kreću”)

  15. Eolska erozija (erozija vetrom) Najčešće prisutna u ravničarskim predelima, ali se javlja i u brdsko – planinskim oblastima Vetar nosi zemljište sa površine i razvejava ga na sve strane Naročito je izražena za vreme dugotrajnih suša i jakih vetrova U Srbiji je eolska erozija najizraženija u Vojvodini - Poljoprivredne kulture su slaba zaštita - Žetva je obično pred sušni period, zemljište ostaje ogoljeno Erozija zemljišta predstavlja ne samo lokalni i regionalni, već i globalni problem savremenog čoveka. Neki primeri, ilustracije, upozorenja .... “Opasnost od erozije je za čovečanstvo veća od nuklearnog rata” “Savremena civilizacija je udaljena od svoje propasti onoliko santimetara koliko iznosi debljina zemljišta po kojem hoda i na kojem živi”

  16. 3. Urbanizacija - Nije tačno utvrđeno koliko je urbanizacija uništila ili prepokrila plodnog zemljišta u svetu, ali je sigurno da se radi o većim površinama - Gubici plodnog zemljišta su neminovni, ali bi mogli biti racionalniji = Ljudska naselja i industrijska postrojenja nije neophodno podizati na najplodnijem zemljištu - Prostorno planiranje – urbanisti (velika odgovornost i krivica) Negativni primeri: Pančevo Čačak ...........................

  17. 4. Izgradnja različite infrastrukture (= putevi, pruge, kanali, dalekovodi ....) - Naročito su pod udarom plodne rečne doline i ravnice - Sa ovim gubicima se takođe mora računati, međutim ...... !? SAD – 2,5% ukupne površine zemljišta ‘’izgubljeno’’ (zauzeto) urbanizacijom + infrastrukturom (= kao površina bivše SFRJ)

  18. 5. Hidrotehnički radovi Akumulaciona jezera, odbrambeni nasipi, kanali za navodnjavanje i odvodnjavanje .... Hidroakumulacija ‘’Perućac’’ na Drini Zaovinsko jezero na pl. Tari

  19. 6. Različiti (drugi) oblici zagađivanja zemljišta Direktno zagađivanje zemljišta – deponije industrijskog otpada (= pepelišta TE) U Srbiji se godišnje produkuje i deponuje 6 -7 miliona tona pepela Deponija pepela TE Kostolac = 250 ha Deponije pepela i šljake u Srbiji zauzimaju 1.800 ha plodnog zemljišta

  20. 6. Različiti (drugi) oblici zagađivanja zemljišta Direktno zagađivanje zemljišta – deponije flotacijske jalovine Rudnici obojenih metala zauzimaju u Srbiji ukupno 13.500 ha plodnog zemljišta Flotacijska jalovišta rudnika na Suvom rudištu – ‘’NP Kopaonik’’ (= I zona zaštite) !?

  21. Direktno zagađivanje zemljišta – deponije flotacijske jalovine Negativan primer: Rtb - ‘’BOR’’ Samo se u flotaciji “Bor – Cerovo”se odlaze11.500 tona jalovine dnevno

  22. 6. Različiti (drugi) oblici zagađivanja zemljišta Indirektno zagađivanje zemljišta – preko vazdiha i vode

  23. 7. Eksploatacija uglja i ruda iz površinskih kopova Kamenolom, flotacijska jalovina i divlja komunalna deponija u Brđanskoj klisuri kod Gornjeg Milanovca

  24. 7. Eksploatacija uglja i ruda iz površinskih kopova = Poseban oblik direktnog uništavanja zemljišta U Svetu se godišnje (na ovaj način) uništi = ‘’premesti’’ 40 miliona tona plodnog zemljišnog materijala – ‘’ZEMLJA SE KRUNI’’ Površinski kopovi uglja i ruda su prisutni u svim regionima Sveta Najveći ugljenokopi u Srbiji su: Kosmetski, Kolubarski, Kostolački Površinski kopovi uglja zauzimaju u Srbiji ukupno 11.000ha Rudnik lignita sa površinskim kopom ‘’DRMNO’’ kod Kostolca

  25. 6. Različiti (drugi) oblici zagađivanja zemljišta Direktno zagađivanje zemljišta – deponije komunalnog otpada U Srbiji se godišnje proizvede oko 3,5 miliona m3 komunalnog otpada (0,65 – 0,85 kg/stanovnik/dan) U Srbiji postoji 170 zvaničnih deponija, ali i više stotina divljih deponija Subotica – deponija komunalnog otpada Vrbas – deponija komunalnog otpada

  26. OTPAD NUŽNO ZLO? • Stvaranje otpada često ne možemo sprečiti. No, ako s njim odgovorno postupamo, otpad ne mora biti NUŽNO zlo.

  27. KORACI: • Prevencija otpada • Minimizacija otpada • Rešavanje problema otpada na mestu nastanka • Odvojeno sakupljanje i sortiranje otpada • Reciklaža i druge metode korišćenja materijala iz otpada • Ekološki usklađeno(održivo) konačno odlaganje otpada

  28. NAČINI ODLAGANJASMEĆA • Nekontrolisano deponovanje-zatrpavanje; • Kontrolisano deponovanje- zatrpavanje; • Spaljivanje sa korišćenjem energije; • Odvajanje korisnih sastojaka-RECIKLIRANJE • Kompostiranje • Spaljivanje • Ostali postupci tretmana otpada

  29. KATEGORIZACIJA LOKACIJA DEPONIJA U SRBIJI • Velike sanitarne deponije • Zvanične deponije-sanacija i uređenje po EU standardima • Zvanične deponije-smetilišta, ( koriste se do 5godina ) • Zvanične deponije-smetlišta koja treba odmah zatvoriti

  30. *locira se na mestu koje je udaljeno najmanje 1,5km od ušorenog naselja i naselja zbijenog tipa(može i na 400m ukoliko je zaklonjena veštačkim zaklonima ili geomorf.) *0,5km od obale reke, jezera, akumulacija, stanice, voj.obj. *1,5km od spomenika kulture ili zaštićenog prirodnog dobra *2km od zdravstvenog objekta, prehrambene industrije *3,2km od aerodroma *0,1km od gasovoda, naftovoda, dalekovoda *Na terenu sa većom propustljivošću itd *planira se za period duži od 20 godina(može i kraće) Sanitarna deponijaizbor lokacije

  31. SANITARNA DEPONIJA izgled-građa • Dno- glina, loša zemlja • Folija, zadržava vodu • Sloj otpada • Sabijanje otpada • Sloj zemlje • Otpad +zemlja.... • Drenaža vode • Cevi za izvod deponijskih gasova • Zatvaranje-remedijacija rekultivacija i ozelenjavanje terena CEV ZA ODVOD GASOVA DRENAŽA FOLIJA

  32. Komunalni otpad- zbrinjavanje zatrpavanjem • Deponija • Dovoz smeća • Smanjenje otpada-bagerom ili valjkom • Dodaje se sloj zemlje • Dodaje se sloj otpada • Ostavlja se mogućnost za izlazak gasova • Zatvaranje deponije, slojem zemlje • Ozelenjavanje

  33. KOMUNALNI OTPAD otvoreno smetilište • Smeće se dovozi nekontrolisano, • Ne zatrpava se • Pristup imaju svi i iz nehata mogu izazvati požar, • Požar može izbiti i zbog deponiskih gasova, • Rezultat je zagađenje vazduha, zemlje i voda smetlište

  34. RECIKLAŽA RECIKLAŽNO DVORIŠTE • Mora se smanjiti otpad i vršiti reciklaža u: **domaćinstvu **industriji **medicinskim ustanovama U skladu sa tim planirati u Srbiji:

  35. Mreža regionalnih deponija • Planira se 29 sanitarnih-deponija za 160 opština) ***Mreža transfer stanica 44 za 63 opštine ***Reciklažni centar 17za 160 opština ***Centar za kompostiranje 7za 143 opština

  36. FAZE U SANACIJI DEPONIJE

More Related