Ergenlik 2 – Ergenlerin okul hayatı school influence on adolescent development

1. Ergenlik 2 – Ergenlerin okul hayatı school influence on adolescent development Dr. Mustafa Ergün

2. Birçok açıdan okul hayatının ergen gelişimi üzerinde önemli rolü vardır. Çocuklar okula başladıktan eğitimlerini bitiriceye kadar, kendi evleri dışındaki en büyük zamanlarını okullarda geçirirler. Okullar, çocuk ve ergen gelişiminin geçirildiği yerlerden biridir ve buradaki birçok faktör gelişime etki eder.

3. Bireyler duygusal, bilişsel ve sosyal ihtiyaçları ile kişisel hedeflerini yetişkinlik yaşlarına kadar sık sık değiştirirler. Okullar, ana sınıflarından üniversiteye kadar gerek binaları gerek yönetim biçimleri, ders programları, öğretmen-öğrenci ilişkileri, sınav sistemleri vs ile devamlı değişmektedir. Öğrenciler bu karmaşık ortamda gelişimlerini sürdürmek zorundadır. Ayrıca okul sistemi daha geniş dış ortamlardan da etkilenmektedir.

4. Okullarda çok katmanlı düzenleyici sistemler (yönetsel, eğitsel, sosyal) vardır; • Bu düzenleyici sistemler çocukları ve gençleri etkilerken birbirlerini de etkiler; • Bu sistemler içinde öğrencileri etkileyen değişik sosyal aktörler vardır; • Bu sistemler ilköğretim birinci kademede, ikinci kademede ve lisede birbirinden farklıdır; • Bu sistemler ergenin bilişsel, sosyal-duygusal ve davranışsal gelişimini etkiler.

5. Okullar sınıf ortamında, teneffüslerde, bahçede ve kantinde öğrenciyi birçok yönden kuşatır. Sınıflarda öğretmenin kişiliği, öğretmeye çalıştığı konu, öğrencilerle ilişkisi, sınıf iklimi, ders yapma biçimi ve sınıf aktiviteleri öğrenci gelişimi etkiler. Okul düzeyinde de okulun binası, yönetim biçimi, okuldaki eğitsel ve sosyal olanaklar, ders dışı faaliyetler öğrenciyi etkiler.

6. Sınıfta öğretmenin uyguladığı öğretim yöntem ve teknikleri, bireysel ve grup çalışmaları öğrencinin sosyal gelişimini etkiler. Çocuklar ve gençler özsaygılarını, özgüvenlerini burada kazanırlar, veya kazanamazlar. Sınıf arkadaşlarından öğretmenin şahsiyetine kadar her şey çocuğun gelişimi üzerinde bir şekilde etki eder. Farklı okullarda, farklı yönetimler, öğretmenler ve öğrenciler arasında öğrenci duyguları, kanaatleri ve davranışları değişir. İlkokul, ortaokul ve lisede de ortamlar ve davranışlar değişir.

7. Okul, çocukların ve gençlerin gelişiminde çok önemli bir yere sahiptir. Öğrencileri etkileyen ilk yer dershanedir. Sınıfta öğrenme, eğitim ortamı, öğretme, öğrettiğini ölçme ve başarı büyük ölçüde öğretmene bağlıdır. Öğretmen, zor öğrencilerle nasıl başa çıkıyor? Öğretmen, öğrencinin özgüvenini yıkıyor veya geliştiriyor. Öğretmenin kendi özgüveni de önemli.

8. Bazı öğretmenler öğrenilmiş çaresizlik (learned helpless) içine düşürüyor. «Benden 100 alan olmaz, en fazla 70 alır.» Sizden adam olmaz. Bu tür öğretmenler liselerde ve özellikle kasaba ve kenar mahalle liselerinde daha çoktur. Gençlerin okula güvenlerini ve bağlarını zayıflatıyor. Sınıf içindeki bazı öğrencilerden yüksek, bazılarından düşük beklenti de öğrencilerde bir hayal kırıklığı yaratıyor.

9. Sınıf İklimi (Classroom Climate) Yüksek düzeyli bir öğretmen-öğrenci ilişkisi (Teacher-student relationships), gençlerin öğrenme motivasyonunu, okula bağlılığını, ders başarısını, kendine güvenini ve sosyal-duygusal refahını arttırır. Öğrencilere güvenen, onlar için kaygılanan, onlara duygusal destek veren, saygı duyan öğretmenlerin öğrencileri birçok gelişim kademelerini başarılı olarak geçerler; yoksa bazı sorunlar ortaya çıkar. Bu nedenle çocukların ve gençlerin birçok yönden gelişiminde öğretmenin sınıf yönetimi biçimi, onlara rehberlik etmesi, sınıf içi faaliyetler, geri bildirimler vs önemli rol oynar. İç motivasyon kaynakları, dış motivasyoncular Yarışmalarda motivasyonu kullanma

10. Ergenler okulda ve sınıfta çoğu kez bir yarışma ortamında bulunurlar. Herkes diğerlerinden daha iyi olmak ister. Ama bunu başaramayınca, yeterli destek bulamazsa, okul performansının düşme korkusu yaşar. Eğer eğitim yarışmacı tarzdan ziyade işbirlikli ve bireysel öğretim tarzında yapılıyorsa; kızlar matematik ve fen derslerinde daha başarılı olmaktadır.

11. Bir çok araştırma, öğrencilerin ilgilerine, seviyelerine, psikolojik ihtiyaçlarına uygun eğitim yapılıyorsa; öğretim araç-gereçleri çok ve doğru seçilmiş ise öğrencilerin öğrenmeye iyi motive olduklarını gösteriyor.

12. Aslında kişinin gelişiminin normal olması için en uygun çevre koşullarının sağlanması gerekir. Genç ergenlerin ihtiyaçları ile ilköğretim okulları ve liselerin sağladığı çevre olanakları uyumsuzdur. Birçok ergen için okul cansıkıcı bir yerdir, hiçbir ilgi uyandırmaz, dersler dikkate değer konular değildir, başarı fazla değildir, okuldan soğutur.

13. Okul binaları Okulun sadece sınıfları değil tüm binası ve çevresi ergenlerin zihinsel, sosyal-duygusal, davranışsal gelişimlerini, akademik başarılarını, inanç ve ideolojilerini etkiler.Sınıf iklimi kadar okul iklimi, okul ölçeğinde düzenlenen faaliyetler, öğrencilerin okul içindeki ilişikileri bu gelişimlere katkıda bulunur. Ancak okulun işinin eğitim-öğretim olduğu hiç bir zaman unutulmamalıdır. Çocukları ve gençleri okula bağlamanın, okul değerlerine sahip çıkmanın değişik yolları bulunmalıdır.Öğrencilerini değerli görmeyen, onlara güvenli bir ortam sağlayamayan okullara karşı öğrenci bağlılığı azalır

14. Okuldaki ders dışı faaliyetler (extracurricular activities) Gerçi uyuşturucu kullanımı, suç, şiddet, cinsel faaliyet gibi unsurları da içermesine rağmen, okul sonrası faaliyetler de ergen gelişimini etkiler. Spor faaliyetlerine katılmanın gençlerin okula bağlılığını artıracağı, onu kötü alışkanlıklardan koruyacağı şeklinde bir kanaat vardır. En azından «sporcu arkadaşları çetelerden ve uyuşturucu arkadaşlarından iyidir» diye düşünülür; çünkü ergen gelişiminde arkadaş gruplarının etkisi çocukluk dönemindeki arkadaşlardan daha fazladır.

15. Okul değiştirme ve üst okula geçme (School transitions) ergenleri çok değişik şekillerde etkiler. Çocuklar ilköğretim birinci kademeden ikinciye geçerken, gençler liseye ve üniversiteye girdiklerinde önemli gelişim etkilenmeleri yaşarlar. Burada başarı düşüşleri, çevre ve arkadaş değişikliklerine bağlı duygusal karışıklıklar görülür. Okulu «kırmalar» hatta okul terkleri de yaşanır; tabi buradaerinlik, fizikselve hormonal değişimler de etkili olur. Okul yükseldikçe öğretmen-öğrenci etkileşimi azalır ve daha resmileşir.

16. Okulun çevresindeki imkanlar ve halkın yapısı da okuldaki herşeyi etkiler.Olanakları bol ve güvenli bir çevre, öğretmenleri sık değişmeyen bir okul ergen gelişimi üzerine olumlu etki yapar. Ayrıca gençler -eğer okulları bir mesleğe veya bir üst okula başarılı bir şekilde hazırlıyorsa-, o okuldaki her şeye daha olumlu katkıda bulunurlar. Tersi bir durumda ise okula zorla giden ve okul dışı gruplarda gelecek arayan bir gençlik durumuna düşer.

17. Ergenlerin okul sorunları Bazı kişisel sorunlar ‘okul sorunu’ gibi gözükebilir. Ama birçok sorun da okuldan kaynaklanabilir. Okula gitmekten korkma, ‘okulu kırma’, okuldan kaçma Başarısızlık, bunalım, sıkıntı… Aile çatışması, uyuşturucu kullanımı

18. Bazen çocukların zekâ ve yeteneklerinin yeterli olmadığı okullara yerleştirilmesi, onlarda bir dizi soruna yol açar. Çocuklukta ortaya çıkan dikkatini toplayamama (ADHD, attention-deficit/hyperactivity disorder) ve öğrenme bozuklukları ergenlikte de okul sorunları olarak devam eder.

19. Sık sık okuldan kaçan ve okulu terkedenergenler, sonunda okulu bırakırlar. Bunlar genelde dersleri başarısız ve okul faaliyetlerine katılmayan gençlerdir. Bunlar okulda ve okul dışında şiddet, uyuşturucu kullanımı ve satışı, güvensiz cinsel faaliyetler gibi tehlikeli davranışlar gösteririler. Tehlikede olan bu gençleri meslek eğitimi ve alternatif eğitim programları ile toplumdan uzaklaştırmamak gerekir. Çevrelerini değiştirmek, uyuşturucu tedavisi ve kötü alışkanlıklarından uzaklaştırmak bu gençlere çok büyük bir yardım olacaktır