Hanna Saryusz-Wolska Uniwersytet Medyczny w Łodzi

1. Pozyskiwanie, wykorzystanie i ochrona informacji niezbędnych do podejmowania decyzji w ochronie zdrowiaKatowice 20-21 września 2007 Hanna Saryusz-Wolska Uniwersytet Medyczny w Łodzi Zakład Zarządzania Podmiotami Systemu Ochrony Zdrowia

2. Proces informacyjno-decyzyjny • W zarządzaniu informacja wiąże się z kluczowym problemem podejmowania decyzji • W ochronie zdrowia, która stanowi jeden z najbardziej złożonych strukturalnie i funkcjonalnie systemów procesy decyzyjne (trudne i istotne) podejmowane są na różnych poziomach, przez liczne podmioty • Różne poziomy i podmioty do podejmowania decyzji potrzebuję różnych informacji

3. Poziomy podejmowania decyzji w ochronie zdrowia • Poziom „mikro”decyzji • Decyzje lekarskie • Decyzje menedżerskie • Poziom „mezo”decyzji • Region - samorządy lokalne (wojewódzkie) • Poziom „makro”decyzji • Centralne (krajowe) • Globalne i makroregionalne (np. UE, WHO)

4. Procesy informacyjno-decyzyjne w ochronie zdrowia [1] Największą trudność stanowi przełożenie procesu informacyjno-decyzyjnego z poziomu makro i mezo (państwo, władze samorządowe, instytucja płatnika publicznego – NFZ) na poziom mikro, a szczególnie na indywidualną relację lekarz – pacjent, która jest najsilniej odczuwana przez człowieka jako brak wrażliwości systemu na jego potrzeby

5. Procesy informacyjno-decyzyjne w ochronie zdrowia [2] • Przepływ informacji, komunikowanie się i koordynacja to istotne strategie dotyczące zarówno procesów : wewnątrzorganizacyjnych jak i międzyorganizacyjnych • W decyzjach w ochronie zdrowia, przepływie informacji, mechanizmach koordynacji i kontroli coraz częściej centralną rolę pełni państwo i administracja publiczna

6. Procesy informacyjno-decyzyjne w ochronie zdrowia [3] Procesy decyzyjne w ochronie zdrowia odbywają się na wielu poziomach, dotyczą wielu podmiotów i wymagają wymiany informacji pozwalającej na: • Adaptatywność (poszczególne podmioty muszą dostosować się do całości, tworząc spójny system) • Komplementarność • Współpracę

7. Informacje potrzebne do decyzji lekarskich (medycznych) • Decyzje lekarskie – tradycyjny kontekst indywidualny relacji lekarz - pacjent • EBM (evidence based medicine) -medycyna oparta na faktach • Postęp i transfer wiedzy medycznej (20 tyś.czasopism, 2 mln artykułów naukowych) • NIH Library, Cochrane Library, CREDES • Zasady deontologii lekarskie • Zasada działania dla dobra pacjenta • Zachowanie tajemnicy lekarskiej

8. Dokumentacja medyczna [1] • Ustawa o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U.91.91.408 z późn.zm.) „każdy szpital, poradnia, gabinet prywatny ma obowiązek prowadzenia dokumentacji...” • Ustawa o ochronie danych osobowych • Pojęcia „dokumentacji medycznej” i „dokumentu medycznego” (rozporządzenie MZ z dn. 30 lipca 2001) • Pojęcia „health information” (HIPAA, 1996) • EPR (electronic patient record)

9. Dokumentacja medyczna [2] • Informatyzacja dokumentacji medycznej • Sekretarz HHS USA w 2004 roku przedstawił raport nazwany „Decade of Health Information Technology (Strategic Raport Outlines Staps to Implement Widespread Adoption on Electronic Health Records and New Nationwide Interoperable Health Information Network) • Bezpieczeństwo dokumentacji medycznej • Narodowe programy bezpieczeństwa: Francja (ANAES) i Wielka Brytania (NPSA) • USA (programy AHRQ, National Patient Safety Agency, Sentinel Events, JCAHO)

10. Informacje potrzebne do decyzji menedżerskich na poziomie zoz-u • Dostępność informacji stanowi zasób przy podejmowaniu decyzji menedżerskich • Decyzje menedżerskie mają określoną charakterystykę: treść (obszar), funkcję, zakres i strukturę • Informacje ogólne i specjalistyczne • W publicznych zoz-ch problem konfliktu • Decyzji menedżerskich • Decyzji właścicielskich (rola samorządów jako organów założycielskich)

11. Informacje w systemie ochrony zdrowia – regulacje prawne [1] • Ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U.91.91.408 z późn.zm.) • Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U.04.210.2135)

12. Informacje w systemie ochrony zdrowia – regulacje prawne [2] • statystyka publiczna (Dz.U.95.88.439 z późn.zm.) (pełny wykaz tematyczny, podmiotowy, przedmiotowy oraz symbole sprawozdań statystyki publicznej dostępne na stronie www.mz.gov.pl) • Sytuacja finansowa spzoz-ów • Działalność i zatrudnienie w różnych rodzajach opieki zdrowotnej (m.in. poz, ambulatoryjna opieka specjalistyczna, szpitale, opieka psychiatryczna) • Działalność, zatrudnienie i sytuacja w stacjach sanitarno-epidemiologicznych • Hospitalizacje w publicznych i niepublicznych zoz-ach • Zachorowalność na nowotwory złośliwe

13. Informacje w systemie ochrony zdrowia – regulacje prawne [3] • Rozporządzenie MZ z dnia 29 lipca 2005 w sprawie zakresu niezbędnych informacji gromadzonych przez świadczeniodawców, szczegółowego sposobu rejestrowania tych informacji oraz ich przekazywania podmiotom zobowiązanym do finansowania świadczeń ze środków publicznych (Dz.U.05.176.1467) (od 1.07.2006) • Rozporządzenie MZ z dnia 21 grudnia 2006 w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej w zoz oraz sposobu jej przetwarzania (Dz.U.06.247.1819)

14. Informacje w systemie ochrony zdrowia – regulacje prawne [4] • Rozporządzenie MZ z dnia 27 lipca 2005 w sprawie zakresu niezbędnych informacji gromadzonych w systemie informatycznym Narodowego Funduszu Zdrowia oraz zakresu i sposobu ich przekazywania ministrowi właściwemu do spraw zdrowia oraz wojewodom i sejmikom województw (Dz.U.05.152.127; Dz.U.05.266.2249; Dz.U.06.111.756) (obowiązuje od 1.01.2007) • NFZ gromadzi olbrzymią ilość informacji przekazywanych przez zoz-y (na stronach www.nfz.gov.pl znajdują aktualnie informacje dotyczące przekazywanych przez świadczeniodawców danych w 2007)

15. Informacje specjalistyczne o systemie ochrony zdrowia [1] Informacje gromadzone w podmiotach krajowych • Narodowy Fundusz Zdrowia (!!!) • Ministerstwo Zdrowia (Centrum Systemów Informacyjnych dla Ochrony Zdrowia) • Wojewódzkie Centra Analiz Medycznych (samorządy lokalne) • Inspekcja Sanitarna • Świadczeniodawcy • Inne...

16. Informacje specjalistyczne o systemie ochrony zdrowia [2] Informacje gromadzone w instytucjach europejskich, międzynarodowych • OECD (OECD OnLine Information System – OLISnet) • WHO • World Health Statistics i World Health Report • Najnowsza inicjatywa – Health Metrics Network • eEurope • eHealth for All by 2015

17. Racjonalny proces decyzyjny [1] [J.W.Sutherlanda] • Konieczność podjęcia decyzji • Cel, motyw, kontekst (!) • Informacje a priori • Opinie, sądy, teorie, ramy normatywne • Informacje a posteriori • Badania empiryczne, zbieranie obiektywnych danych • Budowanie model ... kryteria oceny ... wybór wariantu ... • Wdrożenie i sprzężenie zwrotne do korekty modelu

18. Racjonalny proces decyzyjny [2] • Proces decyzyjny jest aktem woli i wyboru • Oprócz odpowiednich (aktualnych, wiarygodnych, dostępnych, ...) informacji konieczna jest wola decyzji, a w obszarze ochrony zdrowia konieczność uzgodnień pomiędzy różnymi podmiotami!!!

19. Bariery racjonalności [Zawiślak] • Bariera „niezrozumienia sytuacji” • Niemożność wykorzystania posiadanych przez zarządzającego informacji z powodu braku wiedzy i umiejętności pracowników • Bariera „końskich okularów” • Skłonność ludzi do rutynowych działań • Bariera „jedynej słusznej drogi” • Uleganie własnej lub grupowej wizji świata

20. Model polityczny [Strategor] • Organizacja stanowi „pole gry”, a gracze mają własne interesy, cele i wpływy na różne zasoby (uprawnienia decyzyjne, pieniądze, ludzi, informacje) • Decyzje podejmuje się doraźnie, tworzą się i rozpadają koalicje, wywiera się wpływ na ludzi, pojawiają się konflikty i prowokacje • „gry polityczne” w organizacji [Mintzberg] • Przeniesienie zjawisk z życia politycznego

21. Wnioski [1] • Ochrona zdrowia to jeden z najbardziej złożonych strukturalnie i dynamicznych funkcjonalnie systemów, w którym podejmowanie decyzji jest trudne i wymaga wielu odpowiednich informacji • Procesy decyzyjne przebiegają w ochronie zdrowia na różnych poziomach i w wielu podmiotach wymagają wymiany informacji i wspólnych uzgodnień pozwalających na: adaptatywność, komplementarność i współpracę.

22. Wnioski [2] • Obecnie zbieranych jest w systemie ochrony zdrowia wiele informacji (np. NFZ), brak jednak odpowiedniego ich przepływu (informacje zwrotne) i co za tym idzie właściwego wykorzystania • Oprócz aspektów technicznych pozyskiwania i analizowania informacji proces informacyjno-decyzyjny jest aktem woli i wzajemnych uzgodnień

23. Wnioski [3] • Regulacje prawne, które pojawiły się w ostatnim czasie, dotyczące przepływu informacji pomiędzy administracją rządową, samorządową (głównie samorząd wojewódzki), NFZ i świadczeniodawcami stanowią istotny element konieczny przy podejmowaniu decyzji dotyczących zmian w polskim systemie ochrony zdrowia

24. Dziękuję za uwagę