SAĞLIKLI ve AKTİF YAŞLANMA

1. SAĞLIKLI ve AKTİF YAŞLANMA Prof. Dr. Nazmi Bilir Hacettepe Üniversitesi Halk Sağlığı Enstitüsü nbilir@hacettepe.edu.tr Sinop – 22 Mart 2014

2. Yaşama yıllar katın Ömrü uzatın Herkes uzun yaşamak istiyor; ama kimse ihtiyarlamak istemiyor J. Swift Yıllara yaşam katın

3. Kronik hastalıkların toplumsal önemi • Alfred Grotjahn; 1915 “bir hastalık yalnızca hasta kişinin sorunu olmakla kalmaz, ailenin ve toplumun da sorunudur” • Yetişkin yaştaki 3 kişinin 2 tanesinde bir tür kronik hastalık vardır - aile bireylerinin etkilenmesi - işgöremezlik - tedavi giderleri

7. Türkiye’de yaşlı nüfusun değişimi, 1990 – 2013

8. Ortanca yaş (bazı ülkeler ve Türkiye’de bazı iller)

9. Türkiye’de yaşlı nüfus • Türkiye’de halen 5 milyon dolayında yaşlı var • 65 yaşına gelmiş olan • Erkekler 15 yıl • Kadınlar 18 yıl daha yaşamakta • Bu dönemi “sağlıklı ve aktif” geçirmeleri önemli • Sağlığın korunması ilkeleri; her yaşta

10. Yaşlanma ile meydana gelen değişiklikler • Fizyolojik değişimler • Kas gücünde azalma (60 Y. 25 Y göre %15-20 azalma) • Kalp performansında azalma • Solunum kapasitesinde azalma (45-50 Y. arasında max O2 kapasitesinde %25 azalma) • Görme keskinliğinde azalma (refraksiyon, katarakt ...) • İşitme yeteneğinde azalma (presbiakuzi) • Vücudun ısı regülasyon kapasitesinde azalma • Sıcak ve soğuktan daha fazla etkilenim • Mental fonksiyonlarda azalma • Uyku süresinde azalma • Patolojik değişimler

11. Yaşlanma ile meydana gelen değişiklikler • Fizyolojik değişimler • Patolojik değişimler; hastalıklar • Yüksek tansiyon • Kalp-damar hastalıkları • Akciğer hastalıkları • Kanserler • Şeker hastalığı • Kas-iskelet hastalıkları-hareket güçlüğü • Göz sorunları, katarakt, görme kusurları • Diğer hastalıklar

12. Yaşlılık hastalıklarından korunma ilkeleri • Hastalıkların oluşunda etkisi olan faktörlerden korunma • Sağlıklı beslenmek • Yeterli ve dengeli beslenme • Egzersiz yapmak, harektli yaşam • Hafada 3-4 gün 30-40 dakika spor • Her türlü spor olabilir: yürüyüş, egzersiz, yüzme, koşu ... • Sigara içmemek • Hiç başlamamak • İçiyorsa bırakmak

13. Yaşlılarda erken tanı da çok önemlidir:Yaşlılarda şu belirtiler önemsenmeli ve dikkatle değerlendirilmelidir • nefes darlığı • inatçı öksürük • göğüs üzerinde ağrı • uzun süren ses kısıklığı • şişlik veya kitle ele gelmesi • sık idrara gitme ve çok su içme • beklenmeyen ve anormal kanamalar • uzun süren yara, ben veya siğilde hızlı büyüme

14. Hastalık “aranırsa” bulunur “yaşlı için daha geçerli” • Yaşlılar sağlık kuruluşunu “az” kullanır • Yaşın gereği sayar • Hastalık bulunacağından korkar • Götürecek kimsesi yoktur • Depresyondadır – gitmek istemez • Algılama bozukluğu – farkında olmaz • Toplumun bakışı “bu yaştan sonra ...”

15. Yaşlılarla ilgili bazı özellikler • Yaşlıların “bilinmeyen” sorunları vardır • Tanısı konmamış sağlık sorunları • Ortalama 3,5 hastalık - kalp-akciğer h., kanser, • Yaşlılar “yalnız” kimselerdir • İki kadından birinin eşi yok • Altı erkekten birinin eşi yok • Çocukların ilgisi • Yaşlıların eğitim düzeyi düşüktür • Erkeklerin %42’si okula gitmemiş • Kadınların %75’i okula gitmemiş

16. Tedavi ve izlem programı yapma • Hasta bulunanların tedavi ve izlemi • Kendine yeterli olmayanlara destek • Gerekenlere rehabilitasyon • Sorunu olmayanların yıllık kontrolü

17. “Yaşlanmak, bir dağa tırmanmaya benzer; çıktıkça yorgunluğunuz artar, nefesiniz daralır, ama görüş açınız genişler...” Ingmar Bergman

18. Yaşama yıllar katın Ömrü uzatın Herkes uzun yaşamak istiyor; ama kimse ihtiyarlamak istemiyor J. Swift Yıllara yaşam katın

19. “Gençlikte yaşlılığa ömür ayırmak gerek” Anadolu söylemi …

20. Yağlı Besinler Kilo Artışına Neden Olur PROTEİN KARBONHİDRAT YAĞ Enerji 9 kcal/g Enerji 4 kcal/g

21. Yaşlıların Sağlık Hizmeti Kullanımı, Kayseri(Kayseri merkez, 7 Sağlık Ocağı, 65 yaş üzeri 584 kişi)(Geriatri, 5: 138-143, 2002)