Arbeids- en ontslagrecht in tijden van recessie

1. Arbeids- en ontslagrecht in tijden van recessie Petra W.H.M. Willems Ruben van Arkel

2. Programma: • 18.00 – 19.00 uur    down trend maatregelen (ontbinding of opzegging, collectief ontslag deeltijd WW, nw ktr. formule, kennelijk onredelijk ontslagformule) • 19.00 – 19.15 uur   pauze • 19.15 – 20.15 uur   hoogtepunten collectief ontslag (medezeggenschapsstrategie, onderhandelen en opstellen sociaal plan) • 20.15 - 21.00 uur    borrel

3. Populairste ontslagtrucs (www.fd.nl): • Je favoriete werknemer snel promoveren; • Iedereen opnieuw laten solliciteren; • Werknemer functioneert opeens niet meer; • Wegpesten; • Die ene etter wordt ineens je baas.

4. Besluit deeltijd WW (Stcrt. 2009, nr. 64 en 82) • Ontheffing ex art. 8 lid 3 BBA; • Werktijdverkorting met tenminste 20% ten hoogste 50%; • Gedurende vooraf schriftelijk vastgelegde periode; • Minimaal 6 maanden gebruik maken; • Indien <30% van personeel in deeltijd WW: max. 15 maanden uitkering • >30%<60%: max. 12 maanden uitkering • >60%: max. 9 maanden uitkering

5. In eerste instantie 13 weken, max. 4x verlengd met telkens 13 weken. Totaal max. 65 weken; • Scholing (nb. bij geen scholing, geen verlenging en evt, frauderegeling; controle door UWV en Arbeidsinspectie); • Meester-gezelregeling: deeltijd WW-er mag scholing geven aan stagiairs en/of collega’s < 1jr. in dienst; • Aanvang vóór 1 januari 2010.

6. 4 voorwaarden: • “Instemming” vertegenwoordiging werknemers: • Instemming vakbonden of, bij gebreke daarvan, “een andere vertegenwoordiging van werknemers” (OR of personeelsvertegenwoordiging); • Instemming van een “vertegenwoordiging van zijn werknemers” bij <20 werknemers (OR of personeelsvertegenwoordiging). • Afspraken over loondoorbetaling aan niet WW-gerechtigden;

7. Vervolg 4 voorwaarden • Afspraken over scholing en detachering (nb. van belang voor evt, verlenging); • Aanvaarding vergoedingsregeling aan UWV:bij fraude betalen van vergoeding aan UWV ter hoogte van alle verleende uitkeringen over totale periode van werktijdverkorting -/- het door UWV bij werknemers teruggevorderde bedrag.

8. Kritiek/vragen: • Werknemer eet WW op 2 manieren op: zowel qua duur als hoogte; • Werknemer mist inkomen en pensioenopbouw; • Werknemer heeft geen bescherming tegen selectie (want afspiegeling geldt niet); • Waarom zou werknemer de WW-aanvraag tekenen?; • Kan hij gedwongen worden?

9. Wijzen waarop arbeidsovereenkomst eindigt:

10. Opzegging: procedure bij UWV WERKbedrijf • Schriftelijk, hoor en wederhoor; • Aanvraag pas in behandeling bij voldoende onderbouwing; • Toets op redelijkheid (algemene toets) en belangen van de arbeidsmarkt; • Afspiegelingsbeginsel bij bedrijfseconomische redenen;

11. Afspiegelen, behalve bij onmisbare werknemer • (tot augustus 2009) • Oorspronkelijk art. 4:2 lid 4 Ontslagbesluit: Afwijken als wg aannemelijk maakt dat wn over zodanige bijzondere kennis of bekwaamheden beschikt, dat ontslag voor functioneren van wg te bezwaarlijk zou zijn.

12. Afspiegelen, behalve bij onmisbare werknemer • (1 augustus 2009 – 1 september 2011) • Nieuw (tijdelijk) art. 4:2 lid 4 Ontslagbesluit:Afwijken als wg meent dat wn over zodanige kennis en bekwaamheden beschikt dat zijn ontslag voor het functioneren van wg bezwaarlijk zou zijn, mits:- bestendig kennisbeleid wg- wg maakt aannemelijk dat wn over deze kennis beschikt- gevolgen niet doorschuiven naar jonge en/of oude wn (10%, minimaal 1 wn)

13. Na verkregen vergunning • Opzegging arbeidsovereenkomst met inachtneming juiste opzegtermijn (art. 7:672 BW); • Bij inachtneming te korte opzegtermijn schadeplichtigheid (ex. art. 7:677 en 680 BW); • Geen beroep mogelijk; • Let op ontslagverboden!

14. Ontbinding art. 7:685 BW • Verschil met opzeggingsprocedure (duur, moment van beëindigen, opzegverboden, vergoeding); • Ontbinding wegens gewichtige redenen altijd mogelijk (ook tijdens ziekte); • Verzoekschriftenprocedure; • Geen hoger beroep of cassatie, tenzij schending fundamenteel rechtsbeginsel.

15. Wet Melding Collectief Ontslag (WMCO) - toepasselijkheid • WMCO: ‘doen eindigen’ = ‘opzeggen’. • Van toepassing bij voorgenomen ontslag van ten minste 20 medewerkers, binnen 3 maanden, in 1 werkgebied; • Totaal van 20 via UWV WERKbedrijf of in combi met ten minste 5 verzoeken via de kantonrechter. • Toepasselijk in ontbindingsprocedures? Reflexwerking;Escape via Kantonrechter bij financiële noodsituatie!

16. WMCO - Procedure • Plichten: tijdige melding bij vakorganisaties gelijktijdig met mededeling UWV WERKbedrijf, toepassing wachttijd van één maand na indiening verzoeken bij UWV WERKbedrijf; • Wachttijd niet noodzakelijk indien afspraak met vakorganisaties of vanwege zwaarwegende bedrijfseconomische redenen; • Sanctie: behandeling pas na 2 maanden na melding (alsnog).

17. Kantonrechtersformule 2009 • Bruto vergoeding: A x B x C • A= dienstjaren doorlopen tot (t/m?) 35 0,5 • dienstjaren doorlopen 35 tot 45 1 • dienstjaren doorlopen 45 tot 55 1,5 • dienstjaren boven 55 2 • B= gemiddeld bruto maandsalaris incl. vaste en overeengekomen looncomponenten en ORT • C= correctiefactor tussen nul en oneindig • “neutraal” = 1

18. Kennelijk onredelijk ontslagformule • art. 7:681 BW • Hof Den Haag: (A x B x C) x 0,7 • andere Hoven: (X x Y x Z) x 0,5 tenzij… • Hoge Raad: 13 nov. 2009

19. Medezeggenschap, Sociaal Plan, Bedrijfseconomische gronden Martijn van Faassen Directeur HR KPN Zakelijke Markt

20. (Centrale) Ondernemingsraad • Formele betrokkenheid op grond van artikel 25 WOR • Criterium: ‘belangrijke wijziging’ , te beoordelen naar omstandigheden • Alleen ingeval van boventalligheid, vervallen arbeidsplaatsen • Geen rol bij Beeindiging bij Wederzijds Goedvinden, tenzij……. (bijv. verval van werkgelegenheid)

21. (Centrale) Ondernemingsraad -2- • Met (C)OR zijn afspraken te maken over alternatieve trajecten waarbij een aantal elementen van belang zijn: • - Zorgvuldigheid en objectiviteit; • - Niet in strijd met geldende juridische kaders; • - Evenwichtigheid in belangen

22. Ontbreken OR • Indien mogelijk overleg met een afvaardiging van het personeel (Personeelscommissie) om informatie mee af te stemmen, ‘zorgpunten’ medewerkers meenemen in afwegingen • Geen collectieve binding besluitvorming: case-voor-case • Gelijkheidbeginsel, met oog voor uitwerking op individueel niveau (vorm van ‘hardheidsclausule’)

23. Sociaal Plan • Aanwezigheid niet vereist vanwege aanwezigheid juridische kaders (ABC of XYZ) • Juridische kaders geven m.n. invulling aan ‘vergoeding’ en minder aan overige afspraken en invulling. • Ontbreken dwingt tot onderhandeling op individueel niveau: in tijd, in geld en in snelheid minder gewenst

24. Sociaal Plan -2- • (Financiele) omstandigheden onderneming kunnen meegewogen worden in een Sociaal Plan • Een met vakorganisaties, danwel vertegenwoordiging van medewerkers afgesloten Sociaal Plan veelal leidend in beoordeling door Kantonrechter • In communicatieve zin heeft een Sociaal plan ook meerwaarde (collectieve boodschap, transparantie)

25. Collectief Ontslag • Wet Melding Collectief Ontslag • - Van toepassing bij voorgenomen ontslag van ten minste 20 medewerkers • binnen 3 maanden • - Totaal van 20 via het CWI of in combi met tenminste 5 verzoeken via de • kantonrechter, bepaling per CWI district • Rol vakorganisaties (beperking wachttijd UWV Werkbedr.) • Heldere strategische keuze t.a.v. individuele cases (UWV of Kantonrechter)

26. Bedrijfseconomische gronden • Toetsing door UWV op drietal gronden: • Noodzaak tot ontslag om bedrijfseconomische redenen; • Mogelijkheden tot herplaatsing voldoende onderzocht; • Juiste ontslagvolgorde • Toetsing door UWV van bedrijfseconomische noodzaak kan achterwege blijven indien de vakorganisaties hiertoe in een verklaring richting UWV al akkoord geven

27. Bedrijfseconomische gronden -2- • Verdeling ‘uitwisselbare functies’ in ‘leeftijdsgroepen’: • 15-24 jaar; 25-34 jaar; 35-44 jaar; 45-54 jaar; 55 jaar en ouder • Bij vervallen van functies is geen sprake van ontslagvolgorde • Afspiegeling is de hoofdregel, dus geen keuzemogelijkheid meer tussen afspiegeling en ancienniteit (ook bij ontslag van minder dan 20 medewerkers)