Download
1 / 17
170 likes | 280 Views
Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl.
E N D
Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.
Co nas śmieszy w „Zemście” Aleksandra Fredry? Zawiera ona, zgodnie z definicją komedii, składniki komizmu sytuacyjnego, postaci i słownego? Co nazwy te oznaczają? Zacznijmy od wyjaśnienia pojęć.
Komizm – zespół cech jakiejś osoby, przedmiotu, sytuacji, budzących pozytywne uczucia, wesołość, wywołujących u odbiorcy śmiech, zabawę.Innymi słowami komizm to to, co rozśmiesza. Stąd źródła komizmu mogą być różne – słowa, gesty, zachowanie, sytuacje. Stąd też rozróżniamy komizm słowny, sytuacyjny, postaci, charakteru.
Najtrudniejszy do wychwycenia w „Zemście” jest komizm słowny, który wynika z dialogu bohaterów. Opiera się on na właściwym doborze słów, które pozostają adekwatne zarówno do postaci, jak i sytuacji. Spójrzmy:- w tekście mamy mnóstwo zabawnych nieporozumień słownych,
- kwiecisty styl wypowiedzi Papkina, jego pompatyczne przemowy (błaha treść a wzniosłe słowa, przechwalanie się bohatera, komiczna sytuacja pisania przez niego testamentu): Zaraz... Idę sobie,A wtem jakaś księżna grecka -Anioł! Bóstwo! - zerk z karety... - Giną za mną te kobiety! -Zerk więc na mnie, zerk ja na nią...Koniec końców pokochała,Zawołała et caetera ...Książę, tygrys, ludzi zbiera...
O, królowo wszechpiękności!Ornamencie człowieczeństwa! (...) (...) Równowładna, równoczynnaPrezencyja twoja miła,Starościanko miodopłynna (...)Strzelam gracko, rzecz to znana
komentarze Raptusiewicza:Niech cię czarci chwycąZ taką pustą mózgownicą!"Mocium panie" cymbał pisze!Ni tak, ni siak niby owa:"I chciałabym, i boję się".O! Już wiesz - no! na tym sztuka...Lecz nie waści w tym nauka.Pisz waść...
Komizm sytuacyjny dotyczy dowcipnych sytuacji, wynikających w przypadku „Zemsty” również z charakteru postaci. Zabawne jest samo zestawienie: proza życia skłóconych ludzi skontrastowana z poetyką starego zamku. Wśród wielu zabawnych sytuacji odbiorca komedii z pewnością zapamięta i powinien z komizmem sytuacyjnym kojarzyć następujące:
scena pisania listu do Milczka:"Bardzo proszę" ... mocium panie...Mocium panie... "me wezwanie"...Mocium panie... "wziąć w sposobie"...Mocium panie... "wziąć w sposobie,Jako ufność ku osobie"...Mocium panie... "waszmość pana,Która lubo mało znana...Która lubo mało znana"...pokazując palcemCóż to jest?
bójka o mur graniczny – zwaśnieni sąsiedzi obserwują i dopingują swoich ludzi z okien:CZEŚNIKw oknieTak jest, każę, bo mam prawo.Dalej naprzód! dalej żwawo! - pobyt Papkina u Rejenta, niekulturalne zachowanie gościa i „grzeczne” pożegnanie go (zepchnięty ze schodów)
pisanie testamentu przez Papkina- śpiewanie piosenki przez zalotnika Klary – Papkina:(…) Córuś moja, dziecię moje, czy ma ten kot nogi?pani matko dobrodziejko, i śrebrne ostrogi.Oj, kot, pani matko, kot, kot,Narobił mi w pokoiku łoskot.
„zmuszanie” Wacława do ożenku z Klarą – ta scena przedrzeźnia wręcz schemat romantycznych historii, jest satyrycznym przerysowaniem: Co za wiele? -Tyś mi ukradł moją wdowę,By ją zmienić na synowę -Jam zatrzymał twego syna,By mu sprawić tu wesele;Masz więc byka za jendyka.
Komizm charakterów (postaci) zbudował Fredro w „Zemście” głównie na zasadzie zderzenia przeciwstawnych charakterów. W znaczący sposób charakteryzują już je nazwiska głównych bohaterów: Rejent to Milczek, czyli człowiek cierpliwy, powolny i opanowany. Cześnik natomiast to człowiek gwałtowny, wybuchowy, zapalczywy – po prostu raptus.
Cześnik to narwaniec. Dobrze określa go Papkin: Cześnik – wulkan, aż niemiło.Żebym krótko go nie trzymał,Nie wiem, co by z światem było. W jego wypowiedziach pojawiają się zwroty i słówka, które czynią go sympatycznym i zabawnym. Powolny Rejent jest natomiast fałszywy w swej pobożności: Cierpliwości wiele trzeba; Niech się dzieje wola Nieba. Nie zyskuje takiej sympatii, jak jego sąsiad.
najbardziej komiczna postacią komedii, służącą prawie tylko i wyłącznie rozśmieszaniu odbiorcy jest Papkin. W przypadku tego bohatera nie musimy nawet zestawiać go z inną postacią. Wystarczy spojrzeć na jego słowa i czyny – ich zderzenie wywołuje uśmiech na twarzy odbiorcy komedii.
Tadeusz Dylak, szkic olejny Bohater przedstawia się jako waleczny i odważny mąż: Jestem Papkin – lew północy a w rzeczywistości jest strachliwy i bojaźliwy. Do tego jest człowiekiem strasznie zachłannym i służy temu, kto mu więcej zapłaci.
Z naszej analizy jasno wynika, że humor w „Zemście” pojawia się na trzech płaszczyznach: postaci, sytuacji i języka. Taka jego powszechność wynika z fantastycznej kreacji bohaterów. Stąd też, słusznie przecież, utwór hrabiego zwany jest komedią charakterów.
