Hoofdstuk 16 Europese mededingingsregels voor lidstaten

1. Hoofdstuk 16 Europese mededingingsregels voor lidstaten

2. Verbod van selectieve staatssteun: • Artikel 107, lid 1, VWEU • Steunmaatregelen zijn onverenigbaar met de interne markt wanneer deze: • Door de lidstaten of met staatsmiddelen worden bekostigd • Ondernemingen begunstigen • Bepaalde ondernemingen of bepaalde producties begunstigen (selectieve steun) • De mededinging (dreigen te) vervalsen • voorzover deze steunmaatregelen het handelsverkeer tussen de lidstaten ongunstig beïnvloeden

3. Steunmaatregelen van staten • of met staatsmiddelen bekostigd • Op twee manieren is overdracht van staatsmiddelen (inclusief het toekennen van belastingvoordelen of het verlenen betalingsfaciliteiten) verboden: • Direct door de lidstaten • Door een van overheidswege ingesteld (of aangewezen) publiek- of privaatrechtelijk lichaam

4. Begunstiging van ondernemingen • Er is sprake van begunstiging van onderneming X wanneer deze onderneming: • Een economisch voordeel verkrijgt • Dit voordeel niet onder normale marktvoorwaarden kan worden verkregen

5. Selectieve steun: • Een steunmaatregel die niet voor alle vergelijkbare ondernemingen van lidstaat A beschikbaar is • Geen selectieve steun: • Een algemene steunmaatregel die alle ondernemingen of alle producties van lidstaat A begunstigt

6. (Dreigende) vervalsing van de mededinging • Wanneer sprake is van • Een steunmaatregel met staatsmiddelen bekostigd • Die een onderneming begunstigt • Op selectieve wijze • Dan is bijna per definitie sprake van (dreigende) vervalsing van de mededinging, zeker als de begunstigde onderneming grensoverschrijdende activiteiten verricht.

7. Ongunstige beïnvloeding van • het handelsverkeer tussen de lidstaten • Steun leidt vrijwel automatisch tot een ongunstige invloed op het handelsverkeer tussen de lidstaten. • Toelichting: • Wanneer een onderneming in lidstaat A kunstmatig versterkt wordt (via steun), verminderen de kansen van in andere lidstaten gevestigde ondernemingen om hun producten uit te voeren naar de markt van lidstaat A.

8. Aanmeldingsplicht • (artikel 108, lid 3, VWEU): • De lidstaten moeten voorgenomen steunmaatregelen bij de Commissie aanmelden. • Geen aanmeldingsplicht bij: • Steunmaatregelen die niet hoger zijn dan € 200.000 gedurende een periode van drie jaar • Steunmaatregelen in verband met de financiële crisis tot maximaal • € 500.000 (een tijdelijke uitzondering)

9. Automatisch met interne markt verenigbare steun: • Artikel 107, lid 2, VWEU • Voorbeeld: • Steunmaatregelen in verband met bijzondere omstandigheden, zoals steun tot herstel van schade veroorzaakt door natuurrampen • (Artikel 107, lid 2, sub b, VWEU)

10. Met interne markt verenigbare steun, ter beoordeling van de Commissie: • Artikel 107, lid 3, VWEU • Steun is verenigbaar met de interne markt als de Commissie oordeelt dat deze noodzakelijk is voor bepaalde doelstellingen, zoals: • Het bevorderen van de economische ontwikkeling van bepaalde regio’s • Het vergemakkelijken van bepaalde vormen van economische bedrijvigheid

11. Bekendmakingen (richt- • snoeren) van de Commissie: • Richtsnoeren inzake regionale steunmaatregelen • Richtsnoeren inzake reddings- en herstructureringssteun aan ondernemingen in moeilijkheden • Doel richtsnoeren: • De Commissie licht toe welke vormen van steun voldoen aan de doelstellingen genoemd in artikel 107, lid 3, VWEU en dus met de interne markt verenigbaar kunnen worden verklaard. • Voorwaarde in alle richtsnoeren: • De Commissie keurt alleen steunmaatregelen goed wanneer de doelstellingen niet kunnen worden verwezenlijkt via het marktmechanisme.

12. Verordening 659/1999: • Procedureregels • De Commissie moet onderzoeken of steunmaatregelen al dan niet verenigbaar zijn met de interne markt. Daarbij gelden vier procedures: • Procedure betreffende aangemelde steun • Procedure betreffende onrechtmatige steun • Procedure betreffende misbruik van steun • Procedure betreffende bestaande steunregelingen

13. Procedure betreffende aangemelde steun: • Voorgenomen steun kan niet worden toegekend zolang de Commissie bezig is te onderzoeken of deze steun verenigbaar is met de interne markt (‘stand-still’ verplichting). • Wanneer de Commissie de formele onderzoeksprocedure inleidt, blijft de ‘stand-still’ verplichting van toepassing, zolang de Commissie geen eindbeslissing heeft genomen. De eindbeslissing kan zijn: • De aangemelde maatregel is geen steun • De aangemelde maatregel is verenigbaar met de interne markt (‘positieve beschikking’). • Een ‘positieve beschikking’, waaraan de Commissie voorwaarden en/of verplichtingen verbindt (‘voorwaardelijke beschikking’) • De aangemelde maatregel is niet verenigbaar met de interne markt (‘negatieve beschikking’)

14. Procedure betreffende onrechtmatige steun: • Onrechtmatige steun is steun die tot uitvoering wordt gebracht, zonder de stand-still verplichting te respecteren. • Onrechtmatige steun die onverenigbaar is met interne markt • Wanneer de Commissie terzake van onrechtmatige steun beslist dat deze onverenigbaar is met de interne markt, zal de betrokken lidstaat verplicht worden om de onrechtmatige steun terug te vorderen (‘terugvorderingsbeschikking’). • Onrechtmatige steun die verenigbaar is met interne markt • Wanneer de Commissie terzake van onrechtmatige steun beslist dat deze verenigbaar is met de interne markt, blijft deze steun onrechtmatig. Concurrenten kunnen bij de betreffende lidstaat hun geleden schade verhalen (wegens directe werking van stand-still verplichting).

15. Procedure betreffende • misbruik van steun: • Misbruik van steun: • De begunstigde onderneming blijkt de steun te gebruiken voor een ander doel dan waarvoor die bestemd is • De procedure: • Bij vermoeden van misbruik van steun, kan de Commissie dezelfde onderzoeksprocedure inleiden als bij aangemelde steun • Bij deze onderzoeksprocedure zijn de regels inzake aangemelde steun én belangrijke regels inzake onrechtmatige steun van toepassing • Een ‘negatieve beschikking’ kan worden gecombineerd met een ‘terugvorderingsbeschikking’

16. Procedure betreffende • bestaande steunregelingen: • Verplichting bestaande steunmaatregelen aan een permanent onderzoek te onderwerpen • Indien de Commissie van mening is dat een bestaande steunregeling niet (langer) verenigbaar is met de interne markt, moet de Commissie met de betrokken lidstaat gaan onderhandelen om de steunmaatregel in te trekken of te wijzigen. • Als deze onderhandelingen niet succesvol zijn, kan de Commissie dezelfde onderzoeksprocedure inleiden als bij aangemelde steun. Hierbij zijn de regels inzake aangemelde steun van toepassing. • De onderzoekprocedure kan eindigen met een ‘negatieve beschikking’: de steunmaatregel mag in de toekomst niet langer tot uitvoering mag worden gebracht.