Monitoring jakości powietrza

1. Monitoring jakości powietrza ZGWiH -ISIŚ

2. Państwowy Monitoring Środowiska jest systemem pozyskiwania, gromadzenia, przetwarzania i udostępniania informacji o środowisku. • kryteria które, muszą spełnić badania, aby mogły zostać zakwalifikowane jako badania monitoringowe: • cykliczność pomiarów • unifikacja metodyk • unifikacja sprzętu • unifikacja interpretacji wyników ZGWiH -ISIŚ

3. Dane dot. czynników sprawczych np. działalności społ.-gosp., warunków meteorologicznych, hydrologicznych, napływówtransgranicznych ZGWiH -ISIŚ

4. Zadania monitoringu jakości powietrza • Pomiary i ocena jakości powietrza atmosferycznego (identyfikacja obszarów przekroczeń normatywów; analiza trendów) • Pomiary stanu zanieczyszczenia powietrza metalami ciężkimi i WWA na stacjach monitoringu tła. • Pomiary składu pyłu pod kątem zawartości WWA • Monitoring prekursorów ozonu • Analiza i prognoza stanu zanieczyszczenia powietrza pyłem PM10 i PM2,5 z uwzględnieniem składu chemicznego pyłu w tym metali ciężkich i WWA • Wdrożenie monitoringu pyłu PM2,5 • Monitoring tła zanieczyszczeń atmosfery na stacjach Łeba, Jarczew, Śnieżka, Puszcza Borecka dla potrzeb:EMAP, GAW/WMO, COMBINE/HELCOM • Monitoring chemizmu opadów atmosferycznych i depozycji zanieczyszczeń do podłoża • Pomiary stanu warstwy ozonowej nad Polską oraz pomiary natężenia promieniowania UV-B ZGWiH -ISIŚ

5. Pomiary i ocena jakości powietrzapodstawy prawne • Art. 85-95 Prawo ochrony środowiska (Dz.U.Nr62, poz. 627 z póź. zm) • Rozporządzenie MŚ w sprawie oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz.U.Nr 87, poz. 798) • Rozporządzenie MŚ w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz.U.Nr 87, poz. 796) • Rozporządzenie MŚ w sprawie zakresu i sposobu przekazywania informacji dot. Zanieczyszczenia powietrza (Dz.U.Nr 204, poz. 1727) ZGWiH -ISIŚ

6. Pomiary i ocena jakości powietrzadyrektywy UE • Dyrektywa 96/62/EC(27 września 1996) tzw. dyrektywa ramowa – w sprawie oceny i zarządzania jakością otaczającego powietrza • Dyrektywa 1999/30/EC (z 22 kwietnia 1999) w sprawie wartości dopuszczalnych dla SO2, NO2, Nox, pyłu cząsteczkowego i ołowiu w powietrzu • Dyrektywa 2000/69/WE z 16 listopada 2000 dotycząca wartości granicznych dla benzenu i tlenku węgla • Dyrektywa 2002/3/WE z 12 lutego 2002 dotycząca ozonu ZGWiH -ISIŚ

7. Założenia dyrektywy ramowej 96/62/EC • zdefiniowanie i ustanowienie celów (w tym określenie wartości granicznych stężeń zanieczyszczeń oraz progów ostrzegawczych) pozwalających na unikanie, zapobieganie i ograniczanie szkodliwego oddziaływania zanieczyszczeń na zdrowie ludzkie i środowisko jako całość • ocenę jakości otaczającego powietrza w krajach członkowskich w oparciu o wspólne metody i kryteria • uzyskanie informacji na temat jakości powietrza i zapewnienie ich dostępności dla społeczeństwa min. w formie progów ostrzegawczych. • utrzymanie jakości powietrza tam gdzie jest dobra i jej poprawa w pozostałych regionach. ZGWiH -ISIŚ

8. Pomiary i ocena jakości powietrzadecyzje UE • decyzja 97/1001/WE w sprawie obustronnej wymiany informacji i danych z sieci lub pojedynczych stacji • Decyzja 2004/461/EC ustanawiająca kwestionariusz do corocznego raportowania dotyczącego oceny jakości powietrza zgodnie z dyrektywami ZGWiH -ISIŚ

9. Pomiary i ocena jakości powietrzaCele zadania • Uzyskanie dla wszystkich stref w kraju informacji o poziomach substancji w powietrzu w odniesieniu do standardów jakości powietrza • Identyfikacja obszarów wymagających poprawy jakości powietrza • Monitorowanie skuteczności działań naprawczych Zadanie realizowane na poziomie wojewódzkim przez WIOŚ z udziałem WSSE i koordynowane przez GIOŚ ZGWiH -ISIŚ

10. Pomiary i ocena jakości powietrza • Wojewódzcy Inspektorzy dokonują oceny poziomu substancji w powietrzu w strefach i ich klasyfikacji. • Oceny te są wykorzystywane do opracowania programów ochrony powietrza w strefach wskazanych do ich wykonania oraz do monitorowania skuteczności wcześniej opracowanych programów. ZGWiH -ISIŚ

11. Pomiary i ocena jakości powietrzawskaźniki do oceny stanu jakości powietrza 2007 • SO2, NO2, NOx, PM10, PM2.5, Pb, O3, C6H6, CO 2008-2009 • SO2, NO2, NOx, PM10, PM2.5, Pb, O3, C6H6, CO, As,Cd, Hg, Ni, WWA, B(a)P (benzo(a)piren) ZGWiH -ISIŚ

12. Klasa przypisana poszczególnym strefom w Polsce na podstawie rocznej oceny jakości powietrza za rok 2004 z ZGWiH -ISIŚ

13. Upowszechnianie wyników • Dane uzyskiwane w ramach zadania gromadzone są w wojewódzkiej bazie danych JPOAT i przekazywane do bazy krajowej JPOAT (do GIOŚ) • WIOŚ - komunikaty, raporty wojewódzkie tematyczne lub kompleksowe,strony internetowe WIOŚ • GIOŚ - strona internetowa GIOŚ, zbiorcze oceny jakości powietrza ZGWiH -ISIŚ

14. Badanie chemizmu opadów atmosferycznych i ocena depozycji zanieczyszczeń do podłoża • Zadanie realizowane w ramach sieci krajowej • Badanie chemizmu opadu atmosferycznego w 25 punktach sieci krajowej zlokalizowanych na wybranych stacjach synoptycznych IMGW, • Ok. 125 stacji dostarczających dane o wysokości i pochodzeniu opadów • Ekstrapolacja danych z sieci krajowej na obszar całego kraju przy wykorzystaniu danych o wysokości i genezie opadów ZGWiH -ISIŚ

15. Badanie chemizmu opadów atmosferycznych i ocena depozycji zanieczyszczeń do podłoża • oznaczanie stężeń anionów SO42-,NO3-, Cl-, • oznaczanie stężeń kationów K, Na, Ca, Mg, NH4+, • oznaczanie stężeń metali ciężkich (Zn, Cu, Fe, Pb, Ni, Cd, Cr, Mn), • oznaczanie stężeń Nog, Pog, oraz pH, przewodności i kwasowości • analizy prowadzone w laboratoriach WIOŚ, ZGWiH -ISIŚ

16. Monitoring tła zanieczyszczeń atmosfery na stacjach Łeba, Jarczew, Śnieżka, Puszcza Borecka wg programów:EMAP, GAW/WMO, COMBINE/HELCOM • zadanie realizowane na poziomie krajowym przez 3 stacje IMGW: Łeba, Jarczew, Śnieżka oraz stację IOŚ Puszcza Borecka. • Program pomiarowy obejmuje codzienny pobór prób i oznaczanie: • w fazie gazowej: SO42-, NO3-, O3; • w aerozolu: SO42-, NO3-, NH4+, Cl-; • gaz + cząstki aerozolu (HNO3+NO3-), (NH3+ NH4+); • opad atmosferyczny: pH, SO42-, NO3-, NH4+, Cl-, Na+, Ca2+, Mg2+, K+, przewodność elektrolityczna, wysokość opadu. • metale ciężkie (Łeba i Puszcza Borecka) • Ciągły pomiar CO2 (Puszcza Borecka) ZGWiH -ISIŚ

17. Monitoring tła zanieczyszczeń atmosfery na stacjach Łeba, Jarczew, Śnieżka, Puszcza Borecka wg programów:EMAP, GAW/WMO, COMBINE/HELCOM Cel zadania: - pomiar tła zanieczyszczeń. Wynikającego z protokołu EMEP (European Monitoring and Evaluation Programme) do Konwencji Genewskiej w sprawie transgranicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie odległości. Udział stacji tłowych w programie GAW/WMO oraz realizację wymagań HELCOM w zakresie badań jakości powietrza w rejonie Bałtyku ZGWiH -ISIŚ

18. Zmiany kwasowości opadów atmosferycznych na stacjach EMEP wlatach 1994-2004 ZGWiH -ISIŚ

19. Monitoring tła zanieczyszczeń atmosfery na stacjach Łeba, Jarczew, Śnieżka, Puszcza Borecka wg programów:EMAP, GAW/WMO, COMBINE/HELCOM Wyniki badań tła służą do wypełnienia międzynarodowych obowiązków sprawozdawczych. Przekazywane dane wykorzystywane są w modelowaniu rozkładu emisji w Europie i służą, m.in. do oceny tła zanieczyszczenia oraz analizy scenariuszy redukcji emisji na poziomie krajowym i regionalnym. Zostaną wykorzystane na poziomie kontynentu do szacowania transgranicznego transportu, rozkładu stężeń i depozycji zanieczyszczeń w Europie, a w konsekwencji do określania zakresu i oceny skuteczności programów redukcji emisji, realizowanych przez poszczególne kraje w ramach protokołów do Konwencji Genewskiej. ZGWiH -ISIŚ

20. Pomiary stanu warstwy ozonowej nad Polską oraz pomiary promieniowania UV-B • Program badawczy wykonywany w oparciu o sieć krajową, która jest elementem Światowego Systemu Obserwacji Ozonu GO3OS: • codzienne pomiary całkowitej zawartości ozonu w atmosferze – stacja w Belsku, Instytut Geofizyki PAN • pomiary profili ozonowych metodą sondażową (raz w tygodniu)– Ośrodek Aerologii w Legionowie, IMGW; • wyznaczanie pól całkowitej zawartości ozonu nad Europą metodą obserwacji satelitarnych -IMGW O/Kraków; • pomiary natężenia promieniowania UV na 6 stacjach (IG PAN, IMGW); • prognozowanie indeksu UV w sezonie letnim; ZGWiH -ISIŚ

21. Przebieg zmian całkowitej zawartości ozonu w Belsku w 2005 r . ZGWiH -ISIŚ

22. Pomiary stanu warstwy ozonowej nad Polską oraz pomiary promieniowania UV-B Wyniki pomiarów tła zanieczyszczenia atmosfery posłużą do oceny stanu warstwy ozonowej i natężenia UV-B nad Polską oraz do wypełnienia obowiązków sprawozdawczych wynikających z konwencji wiedeńskiej. Umożliwią analizę danych krajowych na tle globalnego zjawiska ubożenia warstwy ozonowej. ZGWiH -ISIŚ

23. Pomiary stanu zanieczyszczenia powietrza metalami ciężkimi i WWA na stacjach monitoringu tła. • Obowiązek pomiarów metali ciężkich i WWA na stacjach tła wynika z art. 4 p. 9 dyrektywy 2004/107/WE. w sprawie arsenu, kadmu, niklu, rtęci i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w otaczającym powietrzu (Dz. Urz. WE L 23 z 26.01.2005, str.3). • 2008 r. na 3 wybranych stacjach tła WIOŚ wykonywane będą pomiary: całkowitej rtęci w stanie gazowym, arsenu, kadmu, niklu, benzo(a)pirenu, benzo(a)antracenu, benzo(b)fluorantenu, benzo(j)fluorantenu, benzo(k)fluorantenu, indeno(1,2,3-cd)pirenu i dibenzo(a,h)antracenu w pyle PM10 oraz całkowitej depozycji tych zanieczyszczeń ZGWiH -ISIŚ

24. Pomiary składu pyłu pod kątem zawartości WWA • Obowiązek pomiarów z art. 4 p. 8 dyrektywy 2004/107/WE w sprawie arsenu, kadmu, niklu, rtęci i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w otaczającym powietrzu. • 2008 r w oparciu o wstępne wyniki badań jakości powietrza pod kątem zanieczyszczenia powietrza benzo(a)pirenem oraz wyniki analizy stanu zanieczyszczenia powietrza pyłem PM10 i PM2,5 z jednej stacji monitoringu tła miejskiego w województwie, na której prowadzone będą w 2007 roku pomiary benzo(a)pirenu zostaną uruchomione pomiary benzo(a)antracenu, benzo(b)fluorantenu, benzo(j)fluorantenu, benzo(k)fluorantenu, indeno(1,2,3-cd)pirenu i dibenzo(a,h)antracenu w pyle PM10. ZGWiH -ISIŚ

25. Analiza i prognoza stanu zanieczyszczenia powietrza pyłem PM10 i PM2,5 z uwzględnieniem składu chemicznego pyłu w tym metali ciężkich i WWA Cel zadania • Ustalenie wpływu źródeł antropogenicznych i naturalnych oraz transgranicznego przenoszenia zanieczyszczeń pyłowych na skład i stężenie pyłu drobnego (PM10 i PM2,5). • Opracowanie prognozy zanieczyszczenia powietrza pyłem drobnym • Realizacja zadania w dwóch etapach ZGWiH -ISIŚ

26. Analiza i prognoza stanu zanieczyszczenia powietrza pyłem PM10 i PM2,5 z uwzględnieniem składu chemicznego pyłu w tym metali ciężkich i WWA Pierwszy etap: • analiza informacji na temat zanieczyszczenia powietrza pyłem, metalami ciężkimi i wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi zawartych w polskich i zagranicznych dokumentach i opracowaniach • pomiary struktury i składu chemicznego oraz pomiary granulometryczne pyłu drobnego PM10 i PM2,5 w wybranych regionach kraju • ocenę zanieczyszczenia powietrza pyłem z uwzględnieniem jego składu i analizą wpływu źródeł • wskazanie obszarów priorytetowych do monitoringu arsenu, kadmu, rtęci, niklu i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w powietrzu w powiązaniu z monitoringiem pyłu PM10 ZGWiH -ISIŚ

27. Analiza i prognoza stanu zanieczyszczenia powietrza pyłem PM10 i PM2,5 z uwzględnieniem składu chemicznego pyłu w tym metali ciężkich i WWA Drugi etap: • opracowanie krajowej prognozy zanieczyszczenia powietrza pyłem drobnym PM10 i PM2,5 dla lat 2013 i 2020 uwzględniającej m. in. scenariusze redukcji emisji pyłu i jego prekursorów wynikające z obowiązujących i planowanych przepisów prawnych. ZGWiH -ISIŚ

28. Wdrożenie monitoringu pyłu PM2,5 • Celem realizacji zadania jest przygotowanie systemu monitoringu powietrza do wymogów projektu dyrektywy UE w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza w Europie, konsolidującej przepisy dyrektywy ramowej i trzech dyrektyw pomocniczych (96/62/WE, 1999/30/WE, 2000/69/WE, 2002/3/WE). • W przypadku przyjęcia przez Parlament Europejski zapisów dyrektywy GIOŚ opracuje szczegółowy harmonogram wdrażania jej przepisów odnoszących się do monitoringu zanieczyszczenia powietrza pyłem PM2,5 ZGWiH -ISIŚ

29. Wykorzystanie danych meteorologicznych w monitoringu jakości powietrza. • Struktura podstawowej sieci pomiarowej • Stacje Meteorologiczne • Stacje Hydrologiczno-Meteorologiczne • Obserwatoria • Lotniskowe Biura Meteorologiczne • Posterunki pomiarowe • Stacje pomiarów aerologicznych ZGWiH -ISIŚ

30. Trochę historii • Sieć krajową monitoringu zanieczyszczeń powietrza tworzyły: • 1.W roku 2001 106 stacji, należących do: • 52 do Wojewódzkich Inspektoratów Ochrony Środowiska • 38 do Wojewódzkich Stacji Sanitarno-Epidemiologiocznych, • 8 do jednostek naukowo-badawczych (IOŚ, IMGW, IETU, IBL, IGPAN), • 8 do innych instytucji (np. fundacji). • Większość stacji, aż 95, znajduje się na terenie miast, zaś 11 zlokalizowanych jest na terenach pozamiejskich. Trzy spośród 95 miejskich stacji to stacje mierzące zanieczyszczenia emitowane przez pojazdy (tzw. stacje komunikacyjne). ZGWiH -ISIŚ

31. Do zadań sieci należało: •   dokumentowanie stopnia zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego dwutlenkiem siarki, dwutlenkiem azoty oraz pyłem zawieszonym (dla oceny skuteczności programów ograniczania emisji zawartych w „Polityce ekologicznej Państwa”) • śledzenie tendencji zmian zawartości w powietrzu atmosferycznym tlenku węgla i ozonu •   realizacji zobowiązań międzynarodowych wynikających z podpisanych przez Polskę konwencji ZGWiH -ISIŚ

32. Stacje Sieci Podstawowej w 2001 roku ZGWiH -ISIŚ

33. Sieć regionalna monitoringu zanieczyszczeń powietrzatworzona jest w celu uzyskania informacji niezbędnej do: • ograniczenia uciążliwości podmiotów gospodarczych • opracowania regionalnych programów poprawy stanu środowiska • opracowywania programów rozwoju gospodarczego regionu i planów przestrzennego zagospodarowania ZGWiH -ISIŚ

34. Zadania sieci lokalnych • ocena i analiza przekraczania norm zanieczyszczeń powietrza w skali lokalnej • informowanie ludności o stanie zanieczyszczenia atmosfery w strefie oddziaływania określonego obiektu • weryfikacja skuteczności zakładowych programów ochrony atmosfery przed zanieczyszczeniem ZGWiH -ISIŚ

35. Sieć alarmowa • w czasie rzeczywistym dostarcza informacje o istniejących lub przewidywanych poziomach stężeń substancji niebezpiecznych dla zdrowia w celu podejmowania decyzji prowadzących do ograniczenia emisji i minimalizacji negatywnych skutków zdrowotnych • Kraków (7 stacji) • Aglomeracja Śląska (10 stacji) •   rejon Kędzierzyna Koźla (6 stacji) • „Czarny Trójkąt” (10 stacji) • Trójmiasto (5 stacji) ZGWiH -ISIŚ

36. sieć regionalna międzywojewódzka – • System monitoringu Czarny Trójkat -10 stacji zlokalizowanych w obszarach przygranicznych, na podstawie umowy RP, RCz i Niemiec ZGWiH -ISIŚ

37. ZGWiH -ISIŚ

38. ZGWiH -ISIŚ

39. ZGWiH -ISIŚ

40. W ramach zadania wypełniane są zobowiązania międzynarodowe związane ze współpraca Polski z Europejska Agencja Środowiska EAŚ oraz Światowa Organizacją Zdrowia WHO. Około 40 stacji pomiarowych włączonych do Europejskiej Sieci Monitoringu Powietrza EIONET tworzonej przez EAŚ. ZGWiH -ISIŚ