Νίκος Σακκάς, Laboratory of Environmental Informatics of Crete A πρίλης 2002

1. Διαχείριση αυτοκινήτων στο τέλος ζωής τους (end of life vehicles-ELV).Tο Ολλανδικό παράδειγμα της ARN (Automotive Recycling Network) Νίκος Σακκάς, Laboratory of Environmental Informatics of Crete Aπρίλης 2002

2. H κοινοτική οδηγία 2000/53/EG • Σαφείς στόχοι ανάκτησης υλικών • 2006: 80% ανακύκλωση - 5% ανάκτηση ενέργειας • 2016: 85% ανακύκλωση - 10% ανάκτηση ενέργειας • Δωρεάν αποκομιδή αυτοκινήτων • Πιστοποιητικό καταστροφήςαυτοκινήτου • Eυθύνη του παραγωγού (Producer Responsibility)

3. Συνιστώσες επιτυχίας • Σύστημα χρηματοδότησης • Για την τόνωση μη κερδοφόρων δραστηριοτήτων ανακύκλωσης • Εμπλοκή όλων των φορέων (αποσυναρμο-λογητές, μεταφορείς, ανακυκλωτές) • Υποδομές παραλαβής παλιών αυτοκινήτων- ενθάρρυνση καταναλωτή να συμμετάσχει ενεργά • Μη κερδοσκοπική διαχείριση (ΑRN)

4. O στρατηγικός ρόλος της ΑRN • Ελεγκτικός ρόλος: Eλέγχει τη ροή και την ποιότητα των ανακτώμενων υλικών • Διαχειριστικός ρόλος: Βελτιστοποιεί όλη την αλυσίδα της αξίας • Χρηματοδοτικός ρόλος: Αμείβει τυπικά μη ακόμη αναταγωνιστικές δραστηριότητες, σεβόμενη ωστόσο την αγορά

5. Ιστορικό της ARN • Δημιουργείται το 1993, και ξεκινά τη λειτουργία της το Γενάρη του 1995, ως μη κερδοσκοπικός φορέας με τη συμμετοχή των εξής, σχετικών με το αυτοκίνητο, Ολλανδικών οργανισμών: • RAI- εισαγωγείς αυτοκινήτων • BOVAG- ομοσπονδία ιδιοκτητών γκαράζ • FOCWA- ομοσπονδία φανοποιών • STIBA- ομοσπονδία αποσυναρμολογητών (dismantlers) • SVN- ομοσπονδία «κοπτών» (shredder) αυτοκινήτων • Η βιομηχανία προλαβαίνει τις εξελίξεις στο θεσμικό πλάισιο (ανάλογη περίπτωση στην Ελλάδα για τα υλικά συσκευασίας αποτελεί η ΕΕΑΑ)

6. Βασικές αρχές λειτουργίας • Η εμπορία μεταλλικού σκραπ και μεταχειρισμένων ανταλλακτικών είναι ανταγωνστικές δραστηριότητες και δεν επιδοτούνται • Όλες οι άλλες δραστηριότητες ανακύκλωσηςείναι, στη γενική περίπτωση, μηοικονομικές ή οικονομικά οριακές δραστηριότητες και πρέπει, προς το παρόν τουλάχιστον, να χρηματοδοτηθούν με έναν ορθολογικό και ανταγωνιστικό τρόπο, που να μη δημιουργεί στρεβλώσεις στην αγορά

7. Ο φόρος ανακύκλωσης • Η ARN εισπράττει και διαχειρίζεται έναν φόρο ανακύκλωσης, που καταβάλεται από τους εισαγωγείς όταν καταχωρείται ένα νέιο αυτοκίνητο • Ο φόρος δεν αλλάζει από αυτοκίνητο σε αυτοκίνητο • Νομοθετική κάλυψη από το Υπουργείο Συγκοινωνιών της Ολλανδίας • Ειδικό πληροφοριακό σύστημα διασφαλίζει την αδυναμία καταχώρησης νέου αυτοκινήτου, χωρίς την καταβολή του φόρου

8. Το ύψος του φόρου ανακύκλωσης • 45 ΕURO (αρχικά, το 1995 ξεκίνησε στα 130 ΕURO, το 1998 διαμορφώθηκε στα 70 ΕURO και σήμερα είναι 45 ΕURO, με τάσεςι ελαφράς μείωσης) • Διαμορφώνεται με τρόπο ώστε • να είναι δυνατόν να χρηματοδοτούνται επιπλέον εργασίες ανακύκλωσης αλλά και • να αποθεματοποιείται κάποιο ποσό που θα καλύψει ενδεχόμενμη κάμψητων πωλήσεων νέων αυτοκινήτων • Καταβάλλεται σε συμβεβλημένες εταιρείες αποσυναρμολόγησης, μεταφοράς και ανκύκλωσης, με την ολοκλήρωση της επιδοτούμενης εργασίας και παραλαβή- μετά από έλεγχο- των προϊόντων της (σε κιλά ή λίτρα)

9. Ο καταναλωτής • Οφείλει να διαθέσει ΔΩΡΕΑΝ το αυτοκίνητό του σε μια από τις 270 εταιρείες, μέλη της ARN, που είναι διάσπαρτες σε όλη τη χώρα • Μπορεί να αποκαταχωρήσει το αυτοκίνητό του μόνο με πιστοποιητικό παραλαβής από μια τέτοια μονάδα • Το σύστημα είναι ενιαίο, για όλα τα ΙΧ αυτοκίνητα, ανεξάρτητα από μέγεθος, ηλικία, μάρκα, κτλ.

10. Διαχείριση αλυσίδας αξίας (value chain management) KOΠΤΕΣ (SHREDDERS) ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΩΝ ΚΟΠΤΗ (ΑSR) Euro/ kg or Euro/lt data ΑRΝ ΑΠΟΣΥΝΑΡΜΟΛΟΓΗΤΕΣ (DISMANTLERS) METAΦΟΡΕΙΣ (COLLECTION) ANAKYKLΛΩΤΕΣ (RECYCLERS)

11. Υποχρεώσεις εταιριών- μελών δικτύου ARN • Να εφαρμόζουν και να συμμορφώνονται με συγκεκριμένα στάνταρντ ποιότητας • Να αποσυναρμολογούν συγκεκριμένα υλικά με προδιαγεγραμμένες μεθόδους

12. Έσοδα- Έξοδα δικτύου ARN (1999) • EΣΟΔΑ • Είσπραξη με μορφή φόρου ανακύκλωσης 45 ΕURO από κάθε καταχώριση νέου αυτοκινήτου (550.000 το πλήθος ετησίως) • ΕΞΟΔΑ • Καταβολή με μορφή χρηματοδότησης περίπου 70 ΕURO, για κάθε αποσυναρμολογούμενο αυτοκίνητο (280.000 το πλήθος ετησίως, σε 270 μονάδες σε όλη τη χώρα) • Κάλυψη λειτουργικών δαπανών • Αποθεματικό κεφάλαιο ύψους 40 MEURO

13. Ποσοστά ανάκτησης υλικών 1998 1999 2000 kg (%) kg (%) kg (%) Mέσο βάρος 887 100 896 100 906 100 αυτοκινήτου Mέταλα 665 75 672 75 679 75 Υλικά ARN 97 11 99 11 100 11 ΑΝΑΚΤΗΣΗ (%) 86 86 86 ΥΠΟΛΟΙΠΟ 14 14 14 (στόχος κοινοτικής οδηγίας το 85%)

14. Το επόμενο βήμα- 1 • Ο στόχος του 95% (2016) εφικτός μόνο με επεξεργασία και ανάκτηση υλικών και ενέργειας από το υπόλειμμα του κόπτη (ASR- shredder residue). • Η ένταξη των εταιρειών κοπτών (shredder operators) στο δίκτυο, με την υποχρεώση των αποσυναρμολογητών (dismantlers) να παραδίδουν σ΄ αυτούς διαλυμένα αυτοκίνητα συγκεκριμένων προδιαγραφών. • Οι εταιρίες- κόπτες εισπράττουν επιχορήγηση για την επεξεργασία του υπολείμματος κοπής (residue).

15. Η ολοκλήρωση του τομέα ΑΠΟΣΥΝΑΡΜΟΛΟΓΗΤΕΣ (DISMANTLERS) KOΠΤΕΣ (SHREDDERS) ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΟΣ (ASR) Υλικά ARN Μέταλα Υλικά, μέταλα και ενέργεια (ερευνητικό στάδιο)

16. Πιθανές εξελίξεις • Πιθανή μετατόπιση δραστηριοτήτων από την αποσυναρμολόγηση στην επεξεργασία του υπολείμματος του κόπτη- ASR(παράμετρος ρίσκου για τις επενδύσεις αποσυναρμολόγησης) • Έμφαση στην αποσυναρμολόγηση των υγρών και των ευμεγεθών εξαρτημάτων