Doç. Dr. Recai COŞKUN coskun@sakarya.edu.tr

1. KÜRESEL GİRİŞİMCİLİK Doç. Dr. Recai COŞKUN coskun@sakarya.edu.tr

2. Ekonomik Küreselleşme • Teknoloji-bilişimdeki gelişmeler • Ulaşımdaki gelişmeler-transatlantikler • Serbest Pazar ekonomisinin yaygın kabulü ürün-hizmetlerin ve sermayenin milli sınırları aşarak milletlerarası nitelik kazanması Küresel Girişimcilik

3. Dünya Genelinde Üretim Küreselleşmenin en önemli göstergesi dünya genelinde benzeri ürünler ve markalar üreten Küresel Şirketlerin yaygınlaşması… • Kendi ülkesi dışında da ekonomik faaliyette bulunan 50 bin civarında şirket • Bu şirketlere bağlı 250 bin civarında yavru firma • Bir çok “ulusal ürün” (tekstil, cep telefonu, otomobil vb) içinde uluslararası şirketlerin ürettiği parçaları bulundurmakta… Küresel Girişimcilik

4. Küresel Devler • Dünyanın en büyük 200 şirketi dünya ekonomisinin yaklaşık % 25’ine sahip… • Dünyada ilk 100 ekonominin 51 tanesi şirket, 49 tanesi ülke… • Türkiye’nin GSMH’sı 200 milyar civarındayken Ford’un yıllık cirosu 180 milyarı aşmaktadır… Küresel Girişimcilik

5. Küresel Yarışta Türkiye • Dünyanın en büyük 20 ekonomisinden biri… • 1980’lerde inşaat sektörünün uluslararası ihaleler alması • 1990’larda Türk girişimcilerin Doğu Avrupa’dan Orta Asya’ya uzanan bir alanda boy göstermeleri • Sadece büyük şirketler uluslararası yatırım yapmıyor, küçükler de yarışta var • Avrupa sathına yayılmış gurbetçi girişimciler Küresel Girişimcilik

6. Küreselleşme: Fırsat mı Tehdit mi? • Küreselleşme iki yönlü bir olgu… • Artık üretiminizi ve pazarınızı tasarlarken daha geniş ölçekte düşünmek mümkün • Artık küresel rekabet baskısının hissedilmeyeceği üretim alanları bulmak zor (Cargill gibi bir devin Sakarya’da küçük ölçekli bir nişasta firmasını rekabet dışına itmesi) • Özetle: Firma büyüklüğünüz ne olursa olsun yerelliği ihmal etmeden küresel düşünme gereği Küresel Girişimcilik

7. Niçin Küresel Girişim? Şirketlerin milletlerarası düzeyde üretim yapmalarının ardında… • Büyüme arzusu • Riski yayma arzusu • Ucuz girdiye ulaşma arzusu • Pazara yakın olma, gümrük engellerini aşma • Rekabet stratejisi-rakibini takip et • Hükümet teşvikleri (serbest bölge vb.) Küresel Girişimcilik

8. Küresel Girişim Örnekleri: Coca Cola • 1886 Atalanta’lı eczacı John Pemberton tarafından kuruldu. Önceleri baş ağrısını gidermek için bir şurup olarak tasarlandı. • Bir müşterisinin şurubu açmak için su yerine maden suyu kullanması üzerine şurubu bu şekilde kullanmaya başladı • Muhasebecisi Robinson’un önerisiyle bu yeni içeceğin adı Coca Cola oldu. “Lezzetli ve ferahlatıcı” coca cola… Küresel Girişimcilik

9. Coca Cola (devam) • Pemberton 1888’de 50 dolarlık karıyla ölür. İşletmesi 2300 dolara Chandler adında bir ilaç toptancısına satılır. Chandler kardeşi, muhasebecisi ve iki arkadaşıyla 1892 yılında bu günkü the Coca-Cola Company’i kurar. • İlk iş 11,000 dolar harcayarak ressamlara çizdirdiği coca cola resimlerini dağıttırır, her yere posterler asar, reklamlar verir. İlk üretim Dallas’ta gerçekleşir, bir yıl sonra Cola ABD’nin genelinde pazarlanır. • Candler 1915’te cola’nın ilk bombeli şişesiyle pazarlanmasını sağlayıp emekli oldu. • 1919’da şirketin değeri 25 miliyon dolar oldu. Üçüncü kuşak işbaşına geldi ve artık üretimin iyileştirilmesinde çok pazarlamaya ağırlık verildi. Küresel Girişimcilik

10. Coca Cola Ne Öğretiyor? • Bugün Coca Cola dünya pazarının en bilinen, en yaygın olarak kullanılan, hemen her ülkede üretimi olan bir şirkettir belki bir kültürdür… • Pazarlama: pazarlamada hem yenilik hem de şirket değerinin üzerinde pazarlama bütçesi • Risk: Pazarlamaya yaptığı yatırım, dünyada kimsenin girmeye cesaret edemediği pazarlara ilk giren yabancı olması • Tutarlılık- lezzette, kalitede, yönetimde (hep daha ileriye) • Kurumsallaşma: Bir aile şirketi olarak kurulmasına rağmen dünya genelinde tespit ettiği başarılı profesyonelleri istihdam etmekte…. Küresel Girişimcilik

11. Adidas • 1920’de kendisi atlet olan 20 yaşındaki Adi Dasler ilk ayakkabısını üretir. • 1930’da 11 değişik spor için farklı 30 çeşit ayakkabı üretir, 100 kişiyi istihdam etmektedir. • 1940’da dünyanın bir numaralı spor ayakkabı üreticisi olur. Ancak savaşla birlikte yıkıma uğrar. • 1947’de 47 çalışanıyla yeni bir başlangıç yapar. Firmanın adını kendi adından esinleyerek Adidas olarak koyar, meşhur 3 çizgili amblemini tescil ettirir. • Dünya Futbol Şampiyonalarına ve Olimpiyatlara sponsor olarak adını duyurur. Bugün bünyesinde çok değişik şirketler bulunduran bir grup olur. 30 bin çalışanıyla dünyanın devleri arasındadır. • Adi Dasler 1978’de öldüğünde şahsen tescil ettirdiği, patent aldığı 700 buluş ve yeniliğin sahibiydi. Küresel Girişimcilik

12. Adidas Ne Öğretiyor? • Vizyoner: Adi Dasler’in Adidas’a sunduğu vizyon şudur: “adidas- dünya genelinde sporun bütün sektörlerinde yetkinlik anlamına gelen bir isim’ • Hırs ve azim- savaşlar ve yıkım yeni bir başlangıç • Sürekli gelişme- ürün sayısında, malzemelerde, kalitede sürekli iyileşme • Ar-Ge her dönem ayakkabı ve diğer spor ürünlerini geliştirmeye yönelik çalışmalar ve buluşların hemen kayıt altına alınması, tescillenmesi. • Pazarlama: Futbol, atletizim, tenis, golf gibi sporun her alanında sponsorluklarla adını dünyaya duyurma becerisi Küresel Girişimcilik

13. Dell Computer • Dell 1984’te Micheal Dell tarafından kuruldu. Dell öğrenciyken yurt arkadaşlarına bilgisayar satmakla işe başlamıştı. Dell bilgisayar sanayinin en uzun süreli CEO’su olarak rekorlara imza atmakta. • 6 ülkede yaptığı üretim yapmakta ve bölgesel örgütlenme modeliyle dünya pazarını kontrol etmekte. • 41 Milyar doların üzerinde yıllık gelir ve dünya genelinde yaklaşık 46 bin çalışan (takım üyesi) • Doğrudan pazarlama sayesinde müşteriye yakın olma ve rekabetçi fiyat sunabilme imkanı. • Müşteri ihtiyaçlarını karşılayabilecek bir teknolojik altyapı. • www.dell.com sitesi 1994’te kuruldu ve Internet üzerinden satışlara başladı. 1996 yılında Internetten 1 milyar dolarlık satış yaparak rekor kırdı. Küresel Girişimcilik

14. Dell Ne Öğretiyor • Fırsatları Görebilme: Bir endüstrinin gidebileceği yönü kestirmek ve hazırlıklı olmak, • Farklılaşmak: İşi rakiplerinin yaptıklarından farklı şekilde yapabilmek- doğrudan pazarlama • Kalite ve İyi Fiyat: Müşteri ilişkileri sayesinde düşük fiyatla kaliteli ürün sunabilmek • Profesyonel Örgütlenme: Kurumsallaşmayı becerebilmek • Vizyoner: Dünya ölçeğinde düşünebilmek • Ar-Ge ve yenilikçilik (inovasyon) Internet altyapısı sunmanın yanında Interneti bir pazarlama aracı olarak kullanabilmek Küresel Girişimcilik

15. Uluslararası KOBİ’ler • Küreselleşmenin aktörleri dev firmalar ama uluslararası KOBİ’ler de var. • 20-30 kişinin çalıştığı ve uluslararası teşkilatlanması olan yazılım firmaları giderek yaygınlaşmaktadır. • Bazı firmalar “Doğuştan Küresel” (Born Global) eğilimdedir. Hemen uluslararasılaşma çabasındadırlar. • Avrupa Birliği ve hemen bütün gelişmiş ülkeler girişimciliği ve uluslararası girişimciliği destekleme programları geliştirmektedirler. • Özellikle İskandinav ülkelerinde uluslararası girişimciliği özendirici destekler güçlüdür. Ayrıca bu ülkelerin güçlü bir girişimcilik gelenekleri vardır. • Türkiye’de KOSGEB ihracat yapan KOBİ’leri destekleme çalışmaları yapmaktadır. Küresel Girişimcilik

16. Sonuç Niyetine… • İşletmenin boyutu ne olursa olsun yerelliği kaybetmeden küresel ölçekte düşünme gereği (Mevlana’nın pergeli) • Kurumsallaşma Gereği: Başarılı firmaların güçlü-dinamik girişimcileri yanlarında iyi yöneticilerin olmasına, işletmelerinin “anonimleşmesine” ve hesap verebilirliğe dikkat etmektedirler. • Fırsatları Görebilme Yeteneği: Hangi endüstrinin ne tür gelecek vaat ettiğini görebilme, çevreyi analiz edebilme ve anlama yeteneği • Buluş ve yenilikçiliğe (inovasyon) özel önem verme. Ar-ge yi destekleme. Taklidin katma değeri düşüktür. Küresel Girişimcilik

17. Sonuç Niyetine (devam) • Farklılaşma: Rakiplerden belli yönlerle farklı olmak zorunluluğu • Çağdaş Pazarlama: Pazarlama ile satış arasındaki farkı belirlemek, müşteri beklentilerini izlemek • İş Ahlakı: Başarılı firmaların vazgeçilmezleri arasında güvenilirlik, kalite-fiyatta tutarlılık, sözünün arkasında durma gibi ilkeler vardır. “Gerilla vur-kaç” yaklaşımı kısa dönemli düşünmenin göstergesi. • Stratejik Düşünme: Uzun dönemli perspektif geliştirme ve işe madde ötesinde anlam katabilme Küresel Girişimcilik