TÜRKİYE ENERJİ SEKTÖRÜNDE BÜYÜME İLE İSTİHDAMIN İLİŞKİSİ VE GELECEK İÇİN PROJEKSİYON

1. ICCI 2010-16.Uluslararası Enerji&Çevre Fuarı ve Konferansı TÜRKİYE ENERJİ SEKTÖRÜNDE BÜYÜME İLE İSTİHDAMIN İLİŞKİSİ VE GELECEK İÇİN PROJEKSİYON

2. AJANDA • UGETAM HAKKINDA • BÜYÜME RAKAMLARI VE EKONOMİK GÖSTERGE • ENERJİ YATIRIMLARI • TÜRKİYE ENERJİ STRATEJİSİ • ULUSLAR ARASI ÖRNEKLER • ENERJİ ÜRETİM VE VERİMLİLİK ALANINDA ÇÖZÜM ÖNERİLERİ • İSTİHDAM KURULLARI • ENERJİ İSTİHDAM KURULU & SONUÇ

4. UGETAM A.Ş.’NİN SAHİP OLDUĞU BELGELER TS EN ISO/IEC 17025 Laboratuvar Akreditasyon Belgesi, TS EN ISO/IEC 17024 Personel Belgelendirme Akreditasyon Belgesi TS EN ISO 9001:2000 Kalite Yönetim Sistemi Belgesi, OHSAS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Belgesi, ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi Belgesi, EPDK Yapım Hizmet Sertifikası, Sanayi Bakanlığı Yetki Belgeleri.

5. UGETAM A.Ş.’NİN PROJE GELİŞTİRDİĞİ KURUM VE KURULUŞLAR EİE (Enerji İşleri Etüd İdaresi Genel Müdürlüğünden) EVD Yetkisi MYK (Mesleki Yeterlilik Kurumu) Plastik K. Pers. Belg. Yetkisi. TSE (Türk Standartları Enstitüsü) Resmi Taşeron Laboratuvarı İŞKUR (Türkiye İş Kurumu) İstihdama Dönük Proje Endüstri Meslek Liseleri ve Halk Eğitim Merkezler Bügüne kadar 62.000 kişiye uygulamalo eğitim ve personel belgelendirme faaliyeti

7. TÜRKİYE ENERJİ ARZI Kaynaklar :Temel Ekonomik Gösterge , enerji ajandası 2009

8. 2009'da Türkiye'de 15 yaş ve üzerindeki nüfusun 914 bin kişi artmıştır. • 28 bin kişinin çeşitli nedenlerle işgücü piyasasının dışında kalanlar arasından ayrılarak işgücü piyasasına dahil olduğu olmuştur. • işgücü artışının, nüfus artışının üzerine çıkarak 943 bin kişiyi bulmuştur. • ''İşgücü içinde istihdam edilenler ancak 83 bin kişi artarken, işsiz sayısındaki artış 860 bin kişiye varmıştır. • Kriz öncesi dönemi temsil eden 2007 yılında 2 milyon 376 bin kişi olan işsiz sayısının 2009'da yüzde 46,1 artarak 3 milyon 471 bin kişiye çıkmıştır. • iş bulma ümidi olmayanların sayısının 2009'da yüzde 24 oranında artarak 757 bin olduğu ifade edilmektedir. Kaynaklar :TUİK ,TİSK,enerji ajandası 2009

9. ENERJİ SEKTÖRÜNDE İSTİHDAM DURUMU Bu rakamlara 2010 yılına kadar doğalgaz sektöründeki büyüme , petrol ve LPG sektörü , kömür ve linyit ,madencilik ,HES ler enerji üretim tesisleri ,Yenilenebilir Enerji ,gibi diğer bileşenleri de kattığımızda 300.000 civarında bir istihdam karşımıza çıkmaktadır

10. 2010 Yılı İlk Çeğreği Göstergesi • 2010 ilk 3 ayında sanayii reel 0larak %17 büyüdü,2009 yılı aynı dönemde % 22 küçülmüştü. • 2001 krizinde ihracat motorunu kullanabilirken şimdi kullanamayız.Avrupanın içinde bulunduğu durum. • 2008 sonrası ekonomi 2000 yılındakinin yaklaşık 6 katı idi. • Büyüme yavaş ve emin adımlarla olacak. Kaynaklar :12.05.2009-zaman.com.tr

11. T.C. ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANLIĞI STRATEJİ BELGESİ (2010—2014) Strateji Belgesi çerçevesinde; Cumhuriyetimizin 100. Yılı olan 2023 yılına kadar tüm yerli kömür ve hidrolik potansiyelimizin ekonomimize kazandırılması, rüzgar enerjisi kurulu gücümüzün 20.000 MW,jeotermal enerji kurulu gücümüzün 600 MW mertebesine ulaştırılması ve ayrıca, elektrik enerjisi üretimimizin yüzde 5’inin nükleer enerjiden sağlanması hedeflenmiştir. Enerji kaynaklarının tüm tüketicilere yeterli, kaliteli, düşük maliyetli, güvenli ve çevre konusundaki duyarlılıkları dikkate alan bir şekilde sunulması temel amaçtır. Ülkemizin enerji arzında dışa bağımlılığını azaltma amacı doğrultusunda, yerli petrol, doğalgaz ve kömür kaynaklarımızın aranması ve üretilmesine yönelik çalışmalarımız Plan dönemi içerisinde artırılarak sürdürülecektir. Ayrıca, enerji arzında çeşitlendirmenin sağlanması amacı doğrultusunda, yerli ve yenilenebilir kaynaklarımızın elektrik enerjisi üretiminde azami ölçüde kullanılması ve yapılan planlamalar doğrultusunda nükleer santral inşasına başlanması hedeflenmiştir. Talep tarafında enerji verimliliği başta olmak üzere teknolojik gelişmelere de paralel iyileştirmeler, arz tarafında ise fosil yakıtlara alternatif yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımında yaygınlaşma ve nükleer enerjinin elektrik enerjisi üretim kompozisyonuna dahil edilmesi Bakanlığımız enerji politikalarının iki temel bileşeni durumundadır.

12. Enerji arz güvenliği Sağlanması AMAÇ-1 Yerli kaynaklara öncelik verilmek sureti ile kaynak çeşitlendirmesini sağlamak AMAÇ-2 Yenilenebilir enerji kaynaklarının enerji arzı içindeki payını arttırmak AMAÇ-3 Enerji verimliliğini arttırmak AMAÇ-4 Serbest piyasa koşullarına tam işlerlik kazandırmak ve yatırım ortamının iyileşmesini sağlamak AMAÇ-5 Petrol ve doğalgaz alanlarında kaynak çeşitliliğini sağlamak ve ithalattan kaynaklanan riskleri azaltacak tedbirleri almak Kaynak : T.C. ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANLIĞI STRATEJİ BELGESİ (2010—2014)

13. Ülkemizin enerji alanında bölgesel ve küresel etkinliği Kaynak : T.C. ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANLIĞI STRATEJİ BELGESİ (2010—2014)

14. TÜRKİYE ENERJİ SEKTÖRÜ KURULUŞLARI &BİRLEŞMELER & DEVRALMALAR Kaynak : http://www.pwc.com/tr_TR/tr/publications/Assets/2009_Energy_Deals_Final.pdf

15. Kaynak : http://www.bmvdb.gov.tr/sektorel_raporlar/iscisayilari.htm

16. ELEKTRİK ÜRETİMi VE ELEKTRİK MALZ. ÇALIŞAN SAYILARININ SEYRİ

17. ALMANYA ÖRNEĞİ • Almanya da Yenilenebilir enerjiler 2008 yılında pozitif artış sağlamıştır. Almaya ’da yenilenebilir enerji kullanımı %9,6 dır. • Rüzgar enerjisi ise %40,3 (2007: %39,7) ile en çok pay’a sahiptir. İkinci sırada Biyoenerji geliyor. Üçüncü sırada ise Hidroelektrik takip etmektedir. Fotovoltaik üretimi ve Jeotermal enerji şeklinde sıralanmaktadır. • 2008 sonu itibariyle yaklaşık enerji sektöründe 516.000 kişi istihdam edilmektedir. BİRİNCİL ENERJİ SEKTÖRÜNDE’Kİ YENİLENEBİLİR ENERJİ İSTİHDAM İSTİHDAM RAKAMLARI RAKAMLARI KAYNAK: BMWi KAYNAK: AG EE-STAT (BMU)

18. ENERJİ VERİMLİLİĞİ: 6. YAKIT • 1. Petrol 2. Kömür 3. Doğal Gaz 4. Nükleer 5. Yenilenebilir enerji (Hidro, rüzgar, güneş, jeotermal, …) 6. Enerji verimlililiği • Enerji verimliliğinden elde edilen elektriğin maliyeti: Çoğunlukla 1-3 cent(US)/kWh. • Emek ağırlıklıdır ve istihdam sağlar. • Son 35 yıldır ABD’nin en büyük yerli enerji kaynağı, enerji verimliliği olmuştur. • AB’nin 2020 Hedefi: Enerji verimliliğini %20 arttırmak.

19. Verimlilik kriteri: Enerji Yoğunluğu • Enerjinin verimli kullanılıp kullanılmadığını gösteren en önemli kriter, gayri safi milli hasıla başına tüketilen enerjimiktarı olarak tarif edilen “enerji yoğunluğu”dur. • Enerji verimliliğinde Türkiye dünya ortalamasının bile altındadır, ve bir dolarlık katma değer üretebilmek için - OECD ülkelerinin 2 katı, ve (0.19 vs 0.38 TEP/$) - Japonya’nın 4 katı enerji harcamaktadır. • Bu da firmaların kârlılığını ve rekabet edebilirliğini olumsuz yönde etkilemekte, ve ülkenin enerjide dışa bağımlılığını pekiştirmektedir. • Artan enerji maliyeti, artan sera gazları salınımı, ve enerjide dışa bağımlılıkla en etkin mücadelenin yolu, enerji verimliliğinin arttırılması ve dolayesi ile enerji yoğunluğunun düşürülmesidir.

20. ABD’de enerji yoğunluğundaki düşüş

21. 3 yıllık program; yılda 7 milyar kWh tasarruf. • 1500 MW’lık santral kurulmasına gerek kalmayacak. • 130,000 evin enerji kullanımı %20 azaltılacak • $175 milyon “sıfır net enerji” ev ve işyerleri için harcanacak. • $260 milyon yüksek enerji verimli devlet binaları yapımı için harcancak. • $100 milyon eğitim programları içın harcanacak. • 15,000 – 18,000 istihdam yaratacak.

22. Georgia Ins Tech and Duke Univ Raporu (Nisan 2010): • 16 Güney eyaleti gelecek 20 yıl boyunca elektrik ihtiyaçlarını şu sahalarda enerji verimliliğini arttırarak karşılıyabilirler: • Evler, • Ticari binalar,ve • Endüstriyel tesisler. • Tasarruf tedbirlei atmosfere CO2 salınımını önlemekten çok daha fazlasını yapacaktır: • Bu yapılmadığı taktirde Güney’deki elektrik talebi 2030’a kadar %16 artacak, ve 49,000 MW yeni kurulu güç gerekecektir. • Enerji verimliliği tüketicilere 2030 yılına kadar • $41 milyar tasarruf ettirecek ve • 380,000 istihdam yaratacaktır.. • Enerji verimliliğine yatırılan her $1,$2.5 olarak geri döner.

23. ABD’de EKONOMİYİ CANLANDIRMA PAKETİ: ENERJİ VERİMLİLİĞİ ve YENİLENEBİLİR ENERJİ • OBAMA PLANI: Çılgınca Tüketim yerine Akıllıca Tasarruf • $13 milyar: Federal binalar ve devlete ait evleri daha enerji verimli hale getirmek, ve 1 milyon evin enerji kayıplarını gidermek. • $10 milyar: Elektrik şebekesinin modernleştirilmesi ve evlere “akıllı sayaç” takılması. • $20 milyar: Rüzgar, güneş, ve hidroelektrik, ve diğer yenilenebilir enerjiler için vergi avantajları. • $2 milyar: Kömür santrallarının CO2 emisyonlarını depolama ve elimine etme teknolojileri geliştirilmesi. • Kaynak: 14 Subat 2009

24. ENERJİ VERİMLİLİĞİ MİLADI: 1973 • Eskiden enerji ciddi bir maliyet faktörü değildi. • Artan talep yeni kaynaklarla rahatlıkla karşılanıyordu. • 1950’lerden itibaren nükleer enerji elektrik üretimi için sonsuz bir kaynak oluşturmuştu. • O kadar ki 1970’li yılların başlarında enerji fiatlarının gitikçe düşeceği intibası hakimdi. • Mesela nükleer enerji taraftarları “elektrik o kadar ucuz hale gelecek ki saat takıp ölçmeye dahi değmeyecek” diyorlardı. • Enerji kullanan aletlerin tasarımında enerji verimliliği ciddi bir parametre değildi. • Çevre kirliliği de bir mesele değildi. • 1973 Arap petrol ambargosu bu pembe tabloyu alt üst etti, ve ABD enerji kıtlığı ve kısıtlamalarıyla tanıştı. • Kaynak: Donald R. Wulfinghoff, The Modern History Of Energy Conservation: An Overview for Information Professionals, Energy Institute Press, www.ENERGYBOOKS.com

25. TASARRUFUN GÜCÜ (ABD)

26. TÜRKİYE ’DE ENERJİ ÜRETİM VE VERİMLİLİK ALANINDA ÇÖZÜM ÖNERİLERİ • İnsan Kaynaklarının Verimli Kullanılmasını Sağlayacak Yönetim Sistemlerinin Geliştirilmesi • Yenilenebilir Enerji kanununun çıkarılarak yasal altyapının kurulması • Kömür Petrol ve Doğalgazda yerli üretimi arttırıcı tedbirlerin Alınması • Ekonomik Büyüme Hedeflerine Uyumlu Enerji Üretim Planlamaları Yapılması Kaynak : 01-02 Mayıs 2010 TEVEM Toplantısı

27. İnsan Kaynaklarının Verimli Kullanılmasını Sağlayacak Yönetim Sistemlerinin Geliştirilmesi Enerji Alt sektörlerinde çalışacak insan kaynağının iş tanımlarının belirlenerek kalitenin arttırılması İnsan Kaynakları Yönetim Standartlarının Oluşturulması Özellikle kamuda performans bazlı yönetim sistemlerinin geliştirlmesi Yapılacak eğitimlerle mevcut personelin enerji verimliliği konusunda bilincin arttırılması Eğitimin sanayi ve endüstri ihtiyaçlarına göre yapılandırılarak üniversite yeri ve sonrası mesleki eğitime ağırlık verilmesi Meslek Liselerinin etkin olarak kullanılması ve uygulamalı eğitime ağırlık verilmesi Ara eleman yetiştirilmesine gerekli hassasiyet gösterilmesi İşyerinde stajer sayısının arttırılarak konuyla ilgili düzenlemelerin yapılması Stajerlerin makul ücretler ile çalıştırılması Kaynak : 01-02 Mayıs 2010 TEVEM Toplantısı

28. Türkiye İş Kurumu İl İstihdam Kurulları Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik 08 Eylül 2003 Tarihli Resmi Gazete Sayı: 25223 Amaç Madde 1 —Bu Yönetmeliğin amacı, Türkiye İş Kurumu il istihdam kurullarının görevleri ile çalışma usul ve esaslarını düzenlemektir. Kapsam Madde 2 —Bu Yönetmelik, il düzeyinde istihdamın korunması, geliştirilmesi ve işsizliğin önlenmesine ilişkin faaliyetler ile uygulanacak aktif işgücü programlarının belirlenmesi ve ildeki istihdam etkinliklerinin izlenmesi ve değerlendirilmesine yönelik çalışmaları kapsar. Dayanak Madde 3 —Bu Yönetmelik, 4904 sayılı Türkiye İş Kurumu Kanununun 32 nci maddesine dayanılarak hazırlanmıştır

29. Türkiye İş Kurumu İl İstihdam Kurulları Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik Kurullar; illerde Valinin başkanlığında, Belediye Başkanı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bölge Müdürlüğü bulunan yerlerde Bölge Müdürü, İl Milli Eğitim Müdürü, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu İl Müdürü, Gençlik ve Spor İl Müdürü, Sanayi ve Ticaret İl Müdürü, Kurum İl Müdürü ve ilçe şube müdürleri, İl Ticaret ve/veya Sanayi Odası başkanları, İl Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Başkanı, İl Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanı, İl Organize Sanayi Bölgeleri müdürleri, ilde bulunan fakülte veya yüksek okullardan en fazla 3 öğretim üyesi, Türkiye Sakatlar Konfederasyonu tarafından belirlenecek bir temsilci, il mahalle muhtarlarından bir, köy muhtarlarından bir temsilci, valinin ilin istihdam yapısını dikkate alarak davet edeceği eğitim kurumları, sivil toplum örgütleri ile diğer kurum ve kuruluş temsilcileri ve o ilde en çok üyeye sahip işçi ve işveren konfederasyonlarının birer temsilcisinden oluşur.

30. İl İstihdam Kurullarının Görevleri Madde 6 —Kurulların görevleri şunlardır: a) İl düzeyinde istihdamı koruyucu, geliştirici ve işsizliği önleyici tedbirleri saptamak, b) İl istihdam politikasının oluşturulmasına yardımcı olmak, Genel Kurul seviyesinde ele alınmasını uygun gördüğü konuları Genel Müdürlüğe bildirmek, c) Aktif işgücü programları çerçevesinde; 1) Yerel iş piyasasının yıllık işgücü eğitim ve uyum programları ihtiyacını belirlemek, belirlenen ihtiyaçlar doğrultusunda il müdürlüğü tarafından hazırlanan yıllık işgücü eğitim ve uyum planlarını geçmiş yıl faaliyetleri ile birlikte değerlendirmek, 2) Gençlere, kadınlara, özürlülere, terör mağdurlarına, eski hükümlülere ve uzun süreli işsizlere yönelik mesleki eğitim ve uyum programları uygulanması için il müdürlüğüne önerilerde bulunmak, 3) İl müdürlüğü tarafından hazırlanan yıllık işgücü eğitim planlarını incelemek, varsa gerekli değişiklikleri yapmak, 4) İl müdürlüğünce uygulanan, işletmelerde eğitim hizmetleri, mesleğe yöneltme faaliyetleri ile ulusal ve uluslar arası kaynaklarla gerçekleştirilen aktif işgücü programlarının geniş kitlelere duyurulması ve bu programların verimli olarak yürütülebilmesi için gerektiğinde il müdürlüğüne önerilerde bulunmak, 5) Eğitim planı uygulaması ile ilgili olarak yöredeki işgücü yetiştirme ve istihdam etkinliklerini izleyip, değerlendirmek.

31. Ülkedeki işsizliğin en önemli sebebi mesleksizlik. Meslek liselerini daha cazip hale getirmeden bu sorunun çözülmeyecektir. Daha fazla istihdamın ancak daha güçlü bir canlanma ile mümkün olabileceğini dile getirirken, "İşgücüne yeni katılan herkese istihdam sağlayabilmek için her yıl en az yüzde 7 büyümemiz gerekiyor. 2003–2008 yılları arasında istihdam 3,2 milyon kişi arttı. Demek ki ülkemizin istikrarını koruyup, yapısal reformlara odaklandığımızda istihdamı artıran ekonomik büyümeyi de sağlayabiliyoruz. Kaynak : ( TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu).

32. SONUÇ ENERJİ İSTİHDAM KURULLARININ OLUŞTURULARAK YAPILMASI MUHTEMEL …. MİLYAR TL LİK ENERJİ YATIRIMLARINA PARALEL OLARAK İşsizlik oranlarının %14 rakamlarına ulaştığı , sürekli genç nüfusun işsizler ordusuna katıldığı buna karşın işletme yetkililerinin aradığı nitelikte personel bulamaması kısa sürede tedbirler alınmasını zaruri kılmaktadır. Enerji sektörünün de artan işsizliğe bir çare olacağı hesaplanabilir. Yapılacak inşaat yatırımlarının üstyapıdan ziyade altyapı yatırımları olması ve bu altyapı yatırımlarının da çoğunluğunun enerji yatırımları olması işsizlerin umut kapısı olmuştur. Temelinde istatistiki verilerin yeterli olmaması enerji sektörü için insan kaynağı bilgi tabanının oluşturulmasını zaruri kılmaktadır. Sektördeki düzenleme kurumunun yapısının su , kömür linyit ve yenilenebilir enerji kaynaklarını da kapsaması gerekmektedir.Yeni enerji kaynaklarının da yenilenebilir enerjiden kaynaklanması için yasal mevzuatın bir an önce yürürlüğe girmesi ve bu sektörde iş sahaları ve mesleklerin yapılanması gerekmektedir. Hayat boyu öğrenme modelinin özellikle enerji sektöründe uygulamaya geçilmesiyle sektörde mevcut çalışanlara ilave vasıflar kazandırılması hedeflenmelidir.

33. TEŞEKKÜRLER … Sn Prof. Ü. Doğay ARINÇ (Yönetim Kurulu Başkanı UGETAM A.Ş.) ’a Sn Serkan KELEŞER (Genel Müdür UGETAM A.Ş.) ’e Sn Hüseyin BULUNDU (Kurumsal İletişim&İ İşl. Müdürü) ’ ya Ayrıca bilgi ve kaynak desteklerinden dolayı Sn Prof. Dr. Yunus Ali ÇENGEL ’ e Selami BALCI Eğitim&İş Geliştirme Müdürü UGETAM A.Ş. sbalci@ugetam.com.tr